چرا وقتی دست به دعا میشویم و از خدا چیزی را که میخواهیم به ما نمیدهد؟. مگر نفرمود که مرا بخوانید تا اجابت کنم شما را؟. در مطلب ذیل، پاسخ این پرسش را باهم بخوانیم.
۰
به گزارش خبرنگار فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «بلاغ»، سرتا سر زندگی آدمی پوشیده از تلخی و شیرینی و شکست و پیروزی است. یک روز مطابق میل و خواسته انسان است و روز دیگر برخلاف آن و همه اینها از ویژگیهای این عالَم است.
برای ما انسانها هر امتحانی بر توان و ظرفیتمان میافزاید یا رشد و ترقی ما را به همراه دارد. خداوند فرموده که دعا کنید، من اجابت میکنم و در جای دیگر هم به «سعی و تلاش» دعوت کرده، اما آیا همه دعاهای ما در دنیا مستجاب میشود؟ آیا همه سعی و تلاشهای ما نتیجه بخش خواهد بود؟ آیا دعای انسانهای گناهکار اجابت میشود؟ مهمتر اینکه آیا به مصلحت ماست که تمام دعاهایمان مستجاب شوند؟
نظر به اینکه در جای خود ثابت شده خداوند ارحمالراحمین است و رحمت کلیاش شامل حال همگان حتی گناهکاران میشود، چه بسا درخواستهای بندگان گناهکارش (حتی کافران) را در خیلی از موارد از سر لطف و رأفت مستقیما و یا به واسطه شفاعت اولیای الهی میپذیرد و درخواستهای آنها را اجابت میفرماید تا بنده گناهکار و غافل بیدار شده و به سوی پروردگار مهربان باز گردد. خداوند میفرماید: بگو: «اى بندگان من- که بر خویشتن زیادهروى روا داشتهاید- از رحمت خدا نومید مشوید. در حقیقت، خدا همه گناهان را مىآمرزد، که او خود آمرزنده مهربان است.»
اینطور نیست که اگر دعا کاملا قلبی و بدون خودخواهی بوده و برای غیر مادیات باشد حتماً در دنیا اجابت شود، بلکه اوّلاً؛ بسیاری از دعاها صلاحیت استجابت در دنیا را ندارند.
اجابت دعا ممکن است برای شخص مفسده و دردسر داشته باشد مثلاً به خاطر نابجا بودن یا زشت بودن تقاضایش، گاهی خدا خواسته او را اجابت نمیکند چون ممکن است مصلحت بهتری برای وی در نظر گرفته و او چون علم ندارد اصرار میورزد.
از اینرو گفته شده شایسته است کسی که دعا میکند دعایش را به خواست خداوند سبحان مشروط کند و بگوید: «ماشاءالله لا حول و لا قوه الا بالله».
شرایط استجابت دعا
ثانیاً؛ آن بخش از دعاهایی که از جهت اجابت در دنیا منعی ندارند، باید شرائط و زمینه خاص استجابت دعا را در زندگی خود فراهم کرد و سعی شود نکاتی را که باعث اجابت هنگام دعا کردن است رعایت کند که در اینجا به ذکر برخی از شرائط اجابت دعا میپردازیم:
۱. اهتمام به واجبات؛ پیامبر اکرم(صلیالله علیه وآله) میفرماید: هر کس نماز واجبی را بخواند، پس از آن یک دعای مستجاب نزد خدا دارد. در روایت دیگر آمده: دعای بین دو نماز رد نمیشود.
۲. از جمله شرائط استجابت دعا، کسب و کار پاکیزه و حلال است.
۳. دعاکننده از نظر ایمان و اعتقاد صحیح و محکم باشد یعنی اینکه اعتقاد کامل داشته باشد خداوند قادر است حاجات او را برآورده کند و وی را به سر منزل مقصود برساند. حتی اگر اعتقاد داشته باشد، اما درباره اجابت دعایش از سوی خدا دچار تردید باشد و صرفاً از روی امتحان به درگاهش دعا کند، دعایش مستجاب نمیشود.
۴. برخی از زمانهایی که احتمال استجابت بیشتر است، برای دعا در نظر گرفته شود.
حضرت فاطمه زهرا(س) به خدمتگزار خود ـ فضه ـ فرمودند:
هرگاه آفتاب به وسط آسمان رسید مرا مطلع کن، چون آن هنگام، ساعتی است که دعا در آن به اجابت میرسد.
امام صادق(ع) میفرماید: برای دعا چهار زمان بجوئید: هنگام وزیدن بادها و از بین رفتن سایهها (پیش از غروب آفتاب) و هنگام بارش باران و همزمان با ریختن اوّلین قطره خون شهید مؤمن، زیرا در این اوقات، درهای آسمان گشوده میشود.
بر این اساس دعای مؤمن به درگاه خدا با شرائطش به اجابت میرسد، امّا اجابت، سه حالت دارد که هر کدام از حالتها برای انسان رخ بدهد اجر معنوی دارد:
۱. اعطای خواسته به صلاح بنده است و به او میرسد، اما مشروط به دعا نیست مانند نعمتهای عام الهی که همگان از آن برخوردارند اگرچه دعا نکند. در این صورت ثمره دعا، تقرب بنده و نزدیکی به خداست.
۲. خواسته جنبه خصوصی دارد و رسیدن به آن مشروط به دعا کردن است، تا دعا نکند به او اعطا نمیشود. ثمره دعا یکی رسیدن به مطلوب و دیگری تقرب به خدا است.
۳. اعطای خواسته به صلاح بنده نبوده و به هیچ عنوان به آن نمیرسد، چه دعا بکند و چه نکند. ثمره دعا تقرب به خدا و عوض دعای ظاهراً مستجاب نشده، اجر و عطای اخروی
است.
به طوری که انسان در قیامت آرزو میکند ای کاش در دنیا هیچ یک از دعاهایش مستجاب نمیشد و در عوض، در آخرت از آنها بهره میبرد.
این در وقتی است که بنده در قیامت، بزرگی و عظمت پاداشهایی را میبیند که در مقابل دعای مستجاب نشدهاش به او دادهاند. قرب الهی میتواند از طریق آمرزش گناهان باشد.
بنابراین در هر حال انسان باید به درگاه رحمت الهی دعا و تضرع کند و در هیچ وضعی نباید دست از طلب بردارد.