پدر، نخستین سازنده شخصیت فرزندان

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی بلاغ؛ پدر و مادر به عنوان والدین، نقش بسیار مهمی در تربیت فرزندان ایفا می کنند. در حالی که برخی تصور می کنند که مادر مسئول تربیت و مراقبت از فرزند است اما باید گفت که پدر نیز نقش بسیار مهمی را در تبدیل شدن کودک به بزرگسال سالم و متعادل ایفا می کند.

آنچه که نظر همه صاحب‌نظران علوم اجتماعی و تربیتی را به خود جلب کرده، نقش موثر و تعیین‌کننده پدر در شکل دادن شخصیت و ایجاد رویکرد فردی و اجتماعی فرزندان بویژه پسران است، که این تاثیر اساسی، قادر است فرزندان به‌خصوص پسران را بسوی کمال و یا قهقراء بکشاند.

یکی از مهم‌ترین منابع برای بالا بردن کیفیت زندگی کودکان اوقاتی است که آنها با پدرانشان می‌گذرانند. این ارتباط باید از همان دوران تولد شکل بگیرد و پدرها برای بچه وقت بگذرانند و همین‌قدر که بچه‌ها بزرگ‌تر می‌شوند، ارتباط نیز عمیق‌تر و بیشتر شود.

درست است که شاید الان خیلی پدرها بگویند که به دلیل مشغله‌های زندگی و کارهای متعددی که مجبور هستند به‌خاطر تأمین مخارج زندگی بیرون از منزل داشته باشند، سرشان شلوغ است و شب‌ها با خستگی به منزل می‌آیند و صبح هم باید زود از خانه بیرون بروند، اما این خستگی نباید مانع یک ارتباط خوب با بچه‌ها شود.

پنج مورد مهم در تاثیر پدر در تربیت فرزندان
تاثیر روی روابط اجتماعی
ایجاد روابط صمیمی بین پدر و فرزندان، تاثیر مثبت زیادی روی روابط دوستانه و عاطفی آن ها در آینده می گذارد. برخی از زنان جذب مردانی با خصوصیات شبیه به پدرشان می شوند، این اتفاق به این دلیل رخ می دهد که ارتباط با این مردان برای آن ها، یادآور تجربیات گرم و صمیمی ای است که با پدران خود داشته اند.

تاثیر بر مهارت‌های شناختی
مطالعاتی که در رابطه با بهداشت روانی نوزاد انجام شده، بیان گر این حقیقت است که تاثیرگذاری پدر در رشد شناختی فرزندان از همان آغاز دوران کودکی شروع می شود و همچنین این تحقیقات نشان داد که نوزادانی که توجه بیشتری از جانب پدر خود دریافت کرده اند، نمرات بالاتری در رشد شاخص ذهنی گرفته اند.
پدرانی که به طور فعال وضعیت درسی و مدرسه کودکان خود را پیگیری می کنند، فرزندانی دارند که از نظر درسی نمرات بالاتری کسب می کنند. دخترانی که رابطه صمیمی و خوبی با پدر خود تجربه می کند، غالبا نمرات ریاضی بالاتری دریافت می کنند.

تاثیر بر ثبات عاطفی پسران
مطالعاتی که روی صدها بزرگسال انجام شده، نشان می دهد که بزرگسالانی که روابط خوب و قوی با پدران خود داشته اند، در هنگام مواجه با استرس و مشکلات، رفتار منطقی تری از خود بروز می دهند، این کودکان از پدر خود می آموزند که با مسائل عاطفی چگونه رفتار کنند و ثبات عاطفی بیش تری در روابط خود در آینده نشان می دهند که باعث می شود موفق تر شوند.

بهبود اعتماد به نفس در کودکان از نقش پدر در تربیت فرزندان
رفتار پدر و مادر را زمانی که کودکشان در زمین بازی در حال دویدن و بالا و پایین پریدن است در نظر بگیرید. احتمالا در این مواقع مادران جانب احتیاط را رعایت می کنند و نگرانند که کودکشان زمین نخورد و یا آسیبی نبیند؛ در همین زمان پدر، او را تشویق می کند که بیشتر بالا و پایین بپرد و فضای بیشتری به کودک می دهد تا کودک بیاموزد که منعطف باشند. این مشارکت، حمایت و علاقه ای که در رفتار پدر وجود دارد بر احساسات کودک تاثیر می گذارد و به‌ مرور زمان باعث ایجاد اعتماد به ‌نفس در او می‌شود.

تحقیقات در حوزه روانشناسی اجتماعی نشان می دهد که رابطه مستقیمی بین صمیمیت بین پدر و فرزند با اعتماد به نفس فرزندان وجود دارد، این بدان معناست که وجود پدری مهربان و صمیمی می توانند مسیر آینده شما تضمین کند.

نقش پدر در تربیت فرزندان و آموزش همدلی
از مولفه های مهم در رشد اخلاقی انسان می توان به همدلی اشاره کرد؛ همدلی تاثیری زیادی بر ایجاد تعاملات اجتماعی، کیفیت روابط خانوادگی، دوستی و انسجام آن و تعهدات بین فردی می گذارد. آموزش همدلی به کودکان و درونی سازی این احساس در آن ها به ارتقای سلامتی روانی افراد و حفظ کیفیت جامعه انسانی کمک بسیار زیادی می کند.
مطالعاتی که روی افراد ۵ تا ۳۱ سال به مدت ۲۶ سال انجام شده، نشان داد که مهم ترین عامل رشد و توسعه همدلی در افراد، حضور پررنگ نقش پدر در تربیت فرزندان در مراقبت و تربیت افراد بوده است.

غفلت پدران از نقش تربیتی خود
زلیخا اشرفی، روانشناس به غفلت پدران نسبت به نقش تربیتی خود بر فرزندان توضیح می‌دهد: «خیلی از پدرها به خاطر مشغله‌های زیاد نقش کمرنگی در زندگی بچه‌ها ایفا کرده و به همین دلیل هم بچه‌ها به لحاظ روابط عاطفی و عمق‌بخشی بدان دچار خلاهای زیادی در زندگی آینده می‌شوند. پدر باید از دوران کودکی رابطه عمیق عاطفی با کودک برقرار کند، با بچه‌ها بازی کند تا زمان نوجوانی و پس از آن هم هر زمان که به مشکل خوردند، بچه به پدرش مراجعه کند و نباید غیبت او را در زندگی خود احساس کند و یا خلا این رابطه را تنها با برقراری یک رابطه عاطفی عمیق‌تر با مادر و یا حتی دیگران پرکند.»

این روانشناس در ادامه می‌افزاید: «برخی پدرها هم هستند که می‌توانند برای بچه‌ها زمان‌هایی ویژه بگذارند، اما این کار را نمی‌کنند و در کیفیت‌بخشی به رابطه خود با بچه‌ها کوتاهی می‌کنند و یا اینکه همان زمان اندک را هم مدام به نصیحت و مقایسه بچه خود با دیگران می‌گذرانند. این هم یک رابطه مؤثر پدر و فرزندی نیست، چرا که کیفیت رابطه را پایین می‌آورد.»

وی ادامه می‌دهد: «نکته دیگر که این روزها زیاد دیده می‌شود این است که پدر و به‌ویژه مادر به منزل می‌آید و همان زمان شروع به گوشی‌گردی و پرسه در فضای مجازی با گوشی‌های همراهش می‌کند و از برقراری رابطه با بچه‌ها غافل می‌شود. همه پدر و مادرها باید بدانند که هیچ‌ چیزی با ارزش‌تر از وقتی که والدین برای بچه‌هایشان صرف می‌کنند، نیست. به همان میزان که پدر و مادر برای بچه وقت می‌گذارند، به همان میزان عشق و علاقه بچه به آنها بیشتر و کیفیت رابطه‌شان مستحکم‌تر و بچه‌ها در آینده از آسیب‌ها به‌مراتب بیشتر حفظ خواهند شد.»

این روانشناس در تکمیل صحبت‌هایش می‌افزاید: «درست است که بچه‌ها در سنین نوزادی و سال‌های اولیه زندگی به خاطر مسائل زیست به مادر بیشتر وابسته هستند، اما این دلیل نمی‌شود که پدرها در این مدت حضور کمرنگی در زندگی بچه‌ها داشته باشند. بچه از نوپایی، پدر می‌خواهد و نیاز به عشق و علاقه پدر و بازی با او دارد؛ بنابراین بهترین مراقب برای فرزند در کنار مادر، پدر است. هیچ چیز جای پر کردن خلاهای عاطفی را نمی‌گیرد، حتی اگر پدری تمام مدت کار کند و مدام مسائل مالی بچه‌ها را اجرا کند و هر چیز را که آنها لازم داشته باشند، تأمین کند، اما چیزی جای عشق و علاقه پدر را نمی‌گیرد. هر چه پدر وقت بیشتری برای بازی کردن و همسو شدن با بچه خود بگذارد، احساس امنیت فرزندش بیشتر خواهد شد. حال شاید پدرها سؤال کنند که بعد از خستگی آمدن به منزل چطور انرژی جمع کرده و به بازی با بچه‌های کوچک بپردازند؟ می‌توانید یک برنامه برای خود بگذارید، زمانی که به منزل می‌آیید، یک‌سوم وقت خود را استراحت کنید و بعد صرف بازی‌های مشترک با بچه‌ها کنید. در بخشی از این ارتباط همسرتان را هم دخیل کنید تا رابطه خوب شما با همسرتان را هم بچه مشاهده کند. حضور در فضای مجازی را به حداقل برسانید و تلفن و تبلت و لپ‌تاپ را کمرنگ کنید. زمان شام را هم دور هم جمع شوید و به صحبت درباره مسائل روزانه خود بپردازید.»

نقش پدر در تربیت فرزند پسر
نحوه رفتار و نگاه به زنان در زندگی
نحوه رفتار پدر با زنان زندگی خود (مادر، خواهر، همسر و دختر) نقش مهمی در نگاه و رفتار پسرش با زنان در آینده دارد. به عنوان پدر، از نحوه رفتار خود با زنان آگاه باشید. رفتار محترمانه با آن ها و به پسر شما اهمیت نگاه محترمانه به زنان را می آموزد. این کودکان در آینده رابطه بسیار موفقی با همسر خود خواهند داشت و این را مدیون رابطه خوب خود با پدرشان هستند.

کشف قدرت و توانایی های منحصر به فرد او
پدر می تواند به پسر خود کمک کند تا توانایی ها و استعدادهای خود را کشف کند. پدران با سرگرمی هایی که انتخاب می کنند به کودک خود اعتماد به نفس کافی را می دهند تا توانایی های خود را کشف کند.

درک چشم‌انداز زندگی از نقش پدر در تربیت فرزند پسر
پسر شما در بسیاری از موقعیت‌های مختلف، دیدگاه شما را درک می‌کند، بدون اینکه مستقیماً در مورد دیدگاه خود صحبت کنید. چند زمینه که نگرش شما به زندگی منعکس خواهد شد.

چگونه خانواده را اداره کند
او از شما یاد می گیرد که در آینده چگونه خانواده خود را رهبری کند و موارد زیر را از شما می‌آموزد: آخر هفته خود را چگونه می گذرانید،چگونه زمان با کیفیتی را با هر یک از اعضای خانواده سپری می کنید،وقتی با مردم هستید چگونه با آنها ارتباط برقرار می کنید، چگونه زمان خود را با رسانه های اجتماعی مدیریت می کنید،چگونه با شریک زندگی خود رفتار می کنید.

نقش پدر در تربیت فرزندان، کشف هویت
کشف هویت بخش مهمی از زندگی یک پسر است، به ویژه در دوران نوجوانی. نقش پدر در تربیت فرزندان به کودک فرصت هایی می دهد تا توانایی هایش را بیابد، آزمایش کند و قدرتش را بفهمد. شما می توانید هویت پسر خود را به روش های زیر تقویت کنید:
به او نشان دهید که جایگاه مهمی در خانواده دارد: ارزش او را به عنوان برادر، پسر و عضو خانواده نشان دهید.

به او نشان دهید که در دنیا جایگاهی دارد: به ویژه در سال‌های نوجوانی، انتخاب مسیر شغلی و دانستن اینکه در چه چیزی خوب است، می‌تواند دلهره‌آور باشد. به او کمک کنید تا نقاط قوت و ضعفش را مشخص کند تا بتواند روی آن ها کار کند. به او کمک کنید تا واقعاً خودش را بشناسد و خودش را دوست داشته باشد.

اختلاف سلیقه با پدر
مردان و زنانی که از سلامت روانی برخوردارند، حتی در سال‌های پیری زندگی خود حضور پدر و مادر در کنار خود را آرامش بخش دانسته‌اند؛ بنابراین اگر الان با فرزند و یا پدر و مادر خود اختلافاتی دارید، بهتر است برای حفظ آرامش خودتان هم که شده، به دنبال راهی برای رفع این تعارضات باشید. شاید در سال‌های نوجوانی مسئولیت اصلی برای حفظ ارتباطی مؤثر برعهده بزرگ‌ترها بوده باشد، اما در جوانی، شما نیز می‌توانید تاثیر بیشتری بر این رابطه داشته باشید. چه بسا با ورود به بزرگسالی هر دو طرف تاثیر یکسانی خواهند داشت.
کارشناسان معتقدند که علت عمده‌ اختلافات بین دو نسل این‌ است که والدین، فرزندانشان را با زمان گذشته خود مقایسه می‌کنند و انتظار دارند که فرزندانشان مطابق عقیده خودشان رفتار کنند و نظر خود را به آنها تحمیل می‌کنند. اختلاف سلیقه در خانواده‌هایی بیشتر مشاهده می‌شود که پدر و مادر خواسته فرزند خود را نادیده‌‌ می‌گیرند و کودک سعی می‌کند طبق خواسته خود عمل‌کند و در نهایت سبب کشمکش و تعارض بین آنها می‌شود.
اسماعیل نیکوکار، مشاور خانواده درباره دلایل بروز اختلاف‌نظر بین والدین و فرزندان توضیح می‌دهد: «تغییرات زندگی از دلایل دیگر کشمکش و اختلاف بین دو نسل است.
زندگی با گذشت زمان دچار تحولاتی می‌شود و نسل‌ جدید فکر و آینده خود را طبق پیشرفت‌ها و تحولات جامعه برنامه‌ریزی می‌‌کند؛ چون فرزندان که نسل جدید هستند، زود‌تر از والدین از تغییرات و پیشرفت آگاه می‌شوند و در مسیر آن قرار‌ می‌گیرند، والدین نمی‌توانند همانند آنها عمل کنند و از آنها عقب می‌مانند؛ مانند استفاده از فضای‌ مجازی و رایانه. در این میان تلاش والدین برای عقب کشاندن فرزندان از این تغییرات موجب بروز تعارضات شدیدتر خواهد شد.»

این مشاور خانواده در ادامه می‌افزاید: «برخی از والدین خودشان به عمیق‌تر شدن فاصله‌ خود و فرزندشان دامن می‌زنند. انتظار می‌رود والدین برای جلوگیری و رفع این ضعف‌ها، آموزش دیده و یا به دنبال راهکار باشند. گاهی اوقات والدین به فرزندان آزادی بیش از حد می‌دهند که سبب دور‌ شدن فرزندان از محیط خانواده می‌شود. با دادن این آزادی‌های زودتر از موعد ممکن است فرزندتان دچار انحرافاتی بشود و یا معنای خانواده را به‌طور درست درک نکند، معمولا با اعمال محدودیت مجدد اوضاع بدتر خواهد شد.» وی در تکمیل صحبت‌هایش تاکید دارد: «بعضی مواقع هم فرزندان را بیش از حد محدود می‌کنند. تجربه نشان داده زمانی که محدودیت بیش از حد معمول باشد، به جای اینکه سبب نزدیک شدن فرزند و والدین شود، نتیجه معکوسی دارد و سبب دور‌شدن این دو نسل از‌هم می‌شود. در صورتی که موضوع خانواده شما پیچیده شده و تنش زیادی برای تک‌تک شما ایجاد کرده، حتما باید از مشاور خانواده استفاده کنید.»

نیکی به پدر پس از مرگ
آنان که از نعمت حضور پدر محروم شده‏اند، فرصت نیکی کردن به او را تمام شده نپندارند. بی‏شک، پدر و مادر ما پس از مرگ، اگرچه دستشان کوتاه گشته و فرصت عملشان تمام شده است، ولی چشم به راه احسان ما هستند. درباره شیوه‏های احسان به پدر و مادر پس از هجرت ابدی‏شان، به روایتی از رسول خدا (ص) استناد می‏کنیم: مردی درباره نیکی کردن به پدر و مادر پس از مرگ، از پیامبر اکرم (ص) پرسید. آن حضرت این وظایف را معین کرد: نماز خواندن برای آنان، آمرزش‏خواهی برای ایشان، وفا کردن به پیمان‏هایشان و بزرگداشت دوستان آنان.
علی مظاهری، مراجعه‌کننده به مشاور مذهبی می‌پرسد: «احساس می‌کنم عاق پدر و مادر شده‌ام. هر شکستی در زندگی‌ام را ناشی از بی‌احترامی نسبت به آنها می‌دانم، به زندگی علاقه ندارم. در وجود خود احساس گناه می‌کنم و خود را سرزنش می‌کنم. تمام فکر و ذکرم تفکر به گذشته و احساس ندامت شده است. به من بگویید چه کار کنم و تکلیف من چیست؟»

حجت‌الاسلام روح‌الله بادمهر، کارشناس مذهبی پاسخ می‌دهد: «نگرانی بیش از حد شما سودی ندارد، هنوز هم وقت آن باقی است که رضایت پدر مهربانتان را پس از مرگ ایشان به‌دست ‌آورید. درست است که شما در زمان حیات ایشان یا از روی غرور جوانی و یا شرایط سخت و دشوار زندگی باعث رنجش خاطر ایشان شده‌اید، اما الآن احساس می‌کنید که برخوردها و رفتار شما نادرست بوده است، همین که به این مسئله اعتراف دارید و درصدد کسب رضایت پدرتان هستید، خود نشانه بزرگواری شما است.

روایات بسیاری وجود دارد که در آنها به اهمیت و جایگاه والدین اشاره شده است و نیز آمده است که اگر انسان به پدر و مادرش در حال حیات آنها بی‌احترامی کرده باشد، بعد از مرگ آنان چه کارهایی را انجام دهد تا رضایت آنان را کسب کند؟ شما را توصیه می‌کنیم که به مضمون آنها عمل کنید و هیچ‌وقت از رحمت خداوند ناامید نباشید. امید عفو و نجات برای هر کسی وجود دارد.»

این کارشناس و مشاور مذهبی در ادامه به یکی از این احادیث و روایات اشاره کرده و می‌گوید: «از رسول خدا (ص) روایت شده است که فرمود: هر کس بعد از مرگ پدر و مادرش به آنها نیکی کند و بدهکاری‌شان را بپردازد و به آنان بد نگوید، فرزند نیکوکاری خواهد بود، اگرچه در زمان حیاتشان مورد عاقشان واقع شده باشد. برای ایشان دعا و طلب آمرزش کنید؛ چراکه در روایت به آن تاکید شده است؛ بنابراین این احسان به والدین اختصاص به زمان حیات آنها ندارد، بلکه اگر فوت کردند نیز جای احسان باقی است. چه‌بسا ممکن است فردی در زمان حیات پدر و مادر خود به عللی نتوانسته باشد رضایت آنها را کسب کند، در این صورت بعد از وفات آنها می‌تواند رضایت والدین خود را به‌دست آورد.»

انتهای پیام/