راه‌های دستیابی به اخلاص

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی بلاغ؛ اگر یک نفر بخواهد همۀ اعمالش با نیت و قصد اخلاص باشد، باید چه کار کند؟ چطور می‌تواند همیشه متمرکز و متوجه این هدف (اخلاص در عمل) باشد؟
برای دسترسی به اخلاص در بندگی توجه به نکات زیر ضروری است:
تعریف اخلاص
اخلاص یعنی انگیزۀ اصلی در انجام کارها، بندگی، شایستگی و رضای ذات حق تعالی باشد، نه شایستگی و رضایت غیر او.
مراتب بندگی و اخلاص
مراتب بندگی و اخلاص به مراتب نیت بستگی دارد؛ چون بندگی می‌تواند به دلیل ترس از عذاب الهی، دسترسی به پاداش‌های الهی، شرمساری از پروردگار هستی در سرکشی و عدم اطاعت، سپاسگزاری از نعمت‌های بی‌شمار خداوند، دسترسی به کمالات معنوی انسانی، شایستگی آفریدگار هستی در بندگی از او و دوستی و عاشقی ذات حق تعالی باشد.

بنابر ترتیب ذکر شده، می‌شود نام‌های زیر را به هر یک از مراتب داد.
عبادت و بندگی خائفانه، تاجرانه، شرمسارانه، شاکرانه، محبانه و عاشقانه. البته باید گفت که گاه برخی از این انگیزه‌ها با هم در یک فرد ممکن است جمع شود.
موانع اخلاص در بندگی
برای ورود به مراتب اخلاص، موانعی وجود دارد که برخی از آنها عبارتند از:
الف) ریاکاری: بیشترین موارد عدم اخلاص که بیشتر مردم در بندگی ذات حق به آن گرفتارند، ریاکاری و جلب خوشایندی دیگران، به منظور خودستایی، شهرت‌طلبی و ریاست‌طلبی است.
رفع ریاکاری به این است که ریاکار بداند امکان دسترسی به خوشایندی همیشگی همه‌ مردم نیست، علاوه‌بر این، باید در یک نگرانی روحی و پراکندگی ذهنی همیشگی به سر برد و بر فرض دسترسی به خوشایندی دیگران، رضایت دیگران چه سودی به حال او دارد، نفع و ضرر واقعی دست ذات حق‌تعالی است.
ب) دلبستگی به دنیا: دلبستگی به دنیا باعث می‌شود که همه‌ زندگی آدمی و حتی بندگی ذات حق تعالی، وسیله‌ای برای دست‌رسی و برخورداری بیشتر از دنیا باشد.
رفع این دلبستگی به این است که دنیاشناسی و انسان‌شناسی کند، بیشتر بدبختی‌ها و گرفتاری‌ها و نا آرامی‌های بشر برای دستیابی به دنیای زودگذر بوده است، علاوه‌بر اینکه آدمی نیازهای گوناگونی دارد که دست دنیا عاجزتر از آن است که آن نیازهای را برآورده کند.
ج) شیطان: این شیطان است که ریا، دنیا و هر امر زشت و بدی را برای آدمی محبوب و زیبا جلوه می‌دهد رفع نفوذ شیطان به این است که بداند شیطان باعث هبوط آدم بوده و باید به زشتی‌ها و ضررهای کار شیطان توجه و تمرکز بیشتر داشته باشد.

شیوه‌های دستیابی به اخلاص

۱. تقویت ایمان و شناخت نسبت به ذات متعالی خداوند: ایمان به ذات حق‌تعالی و همۀ صفات نامتناهی او، به‌ویژه صفاتی که شایستگی و دوستی ستایش و‌ پرستش را مختص ذات حق‌تعالی می‌کند، جایی برای انگیزۀ شرک، کفر و نفاق، با همۀ اقسام آنها باقی نمی‌گذارد و شناخت ذات حق تعالی با همه‌ صفات او حالت ترس، فروتنی و خودباختگی در آدمی به وجود می‌آورد که مبادا دچار عذاب دنیوی و اخروی و یا محرومیت از دیدار خداوند شود.
در نتیجه بنابر مراتب این شناخت، مراتبی از ترس و اخلاص حاصل می‌شود.

۲. فکر کردن دربارۀ ارزش اخلاص: اخلاص، فرمان الهی به ادیان الهی، نعمت پنهانی خداوند به بنده محبوب خود، باعث دیدار پروردگار هستی، مایه‌ رهایی از حساب روز قیامت، موجب برخورداری از پاداش‌های بی‌پایان اخروی، و باعث عدم تصرف شیطان در آدمی است.

۳. فکر کردن درباره ضررهای اخلاص نداشتن: از مجموع روایات درباره‌ آثار ریا و عدم اخلاص برمی‌آید که ریا و عدم اخلاص نوعی کفر، شرک، نفاق، نیرنگ با ذات حق‌تعالی، مایۀخشم خداوند و باعث عدم قبولی اعمال، عدم شفاعت و عدم اجابت دعا خواهد بود.

۴. هماهنگی و همانندی بندگی در ظاهر و پنهان: این هماهنگی باید به‌گونه‌ای باشد که حضور دیگران تأثیری در چگونگی بندگی او نگذارد.

۵. بندگی همه‌جانبه: پیروی از فرمان ذات حق‌تعالی در انجام واجبات، ترک محرمات، انجام مستحبات، ترک مکروهات و حتی در انجام مباحات. نه اینکه مثلاً نماز بخواند، در عین حال حسادت و غیبت هم داشته باشد و یا دروغ بگوید و خلف وعده کند و همین‌طور در سایر موارد اعتقادی و عملی دین.

۶. احساس عجز و کوتاهی در بندگی: بنده در عین بندگی و اخلاص، خود را عاجزتر از آن بداند که بتواند حق بندگی و اخلاص در بندگی را به جا آورد؛ لذا انبیا و اولیای الهی با اینکه از بالاترین مراتب اخلاص برخوردار بودند، در راز و نیاز، خود را عاجزتر از این می‌دانستند که بندگی شایستۀ ذات حق‌تعالی را به جا آورند؛ لذا نبی‌خاتم می‌فرماید: «ما عبدناک حق عبادتک»؛ بندگی شایسته تو را به جا نیاوردیم».

۷. دعا: دعا وسیله‌ای برای حل گره‌ها و دردهای دنیوی و معنوی است.

بعضی از نیازهای اساسی و ابدی آدمی، جز از راه بندگی و دعا در کنار آن به دست نمی‌آید. چه نیازی بالاتر از اخلاص در بندگی است؛لذا امام سجاد(ع) از خداوند عاجزانه خواستار اخلاص در بندگی است: «خدایا همۀ اینها (اعمال) را از ریای ریاکنندگان خالص گردان تا احدی را شریک تو قرار ندهیم و جز تو مرادی برنگزینیم».

انتهای پیام/