چگونه بفهمیم قرآن که امروزه در دست ماست، قرآن زمان پیامبر است و تحریف نشده است؟.
۱
به گزارش بلاغ؛ تحریف در لغت به معانی دگرگونی، میل، گشتن از چیزی، کرانه و لبه ذکر شده و مفسران در بیان مفهوم لغوی آن، بدین معانی اشاره کردهاند. در اصطلاح، تحریف به معنای دگرگون کردن و وارونهسازی است و مصادیق گوناگونی دارد.
مرحوم طبرسی در تفسیر آیۀ «یحرّفون الکلم عن مواضعه» مینویسد: «یعنی مسیحیان و یهودیان کلام الهی را بر غیر آنچه نازل شده بود تفسیر می کردند و صفات پیامبر اسلام را که در کتابهایشان ذکر شده بود، تغییر میدادند؛ در نتیجه تحریف به دو شکل صورت میگیرد: یکی سوء تأویل و دیگری تغییر و تبدیل.»
علل عدم تحریف قرآن
برطبق دلایل متعدد هیچ تحریفی در قرآن به صورت کم یا زیاد شدن و یا به صورت تبدیل کلمات و آیات صورت نگرفته است. برخی از این دلایل عبارتند از:
۱- گواهی تاریخ
قرآن از روز نخست به طور ویژه مورد توجه همه مردم بخصوص مسلمانان بوده است. پیامبراکرم(ص) شخصاً محافظ قرآن بود و پیوسته دستور حفظ، ثبت و ضبط آن را میداد و مسلمانان موظف بودند آن را ثبت و حفظ کنند.
۲- تواتر قرآن
از نظرات علمای اسلام اعم از شیعه و اهل سنت استفاده میشود که تمام قرآن، آیات و کلمات آن متواتر بوده و دست تحریف در آن راه پیدا نکرده است. عدۀ کمی از هر دو طرف معتقد به تحریفند که پاسخ آنها به صورت مفصل داده شده است.
۳- روایات
برخی از روایاتی که از حضرات معصومین(ع) به دست ما رسیده بیانگر آن است که در قرآن هیچ تحریفی صورت نگرفته مانند: «ابو بصیر از امام صادق(ع) میپرسد: مردم میگویند چرا خداوند فرموده: ولی نامی از علی و خاندان او نبرده است؟ حضرت فرمودند: در قرآن فریضه نماز نازل گردید، ولی از رکعات و شرائط آن نامی برده نشد تا آنکه پیامبر بیان کردند.»(۷) از روایت متواتر و معروف ثقلین که رسول اکرم(ص) دستور تمسک و چنگ زدن به آن تا روز قیامت را میدهند، روشن میشود قرآن براى همیشه و تا روز قیامت محفوظ است، زیرا اگر تحریف شده باشد، به آن نمىتوان تمسّک کرد.
نیز روایاتی که ما را در حوادث و فتنههاى روزگار، به قرآن ارجاع داده و یا احادیث عرضۀ روایات بر قرآن(۱۱) که اگر قرآن تحریف شده بود و یا اینکه حتی امکان تحریف در آن وجود داشت، چنین روایاتی معنا نداشت.
۴- دلیل عقلی
قرآن، کتابى است که براى هدایت و راهنمایى بشر نازل شده و به تصریح آیات آن خداوند انسان را از مراجعه به قرآن ناگزیر مىداند. به ضرورت عقل نیز، باید آموزههای دینى و اصول کلى و قانون اساسى اسلام در قالب یک کتاب مدون همواره در اختیار بشر باشد؛ همان گونه که در ادیان گذشته نیز وجود داشته؛ حال معقول نیست خداوند کتابى را در اختیار بشر قرار دهد، سپس آن را رها کند تا هرکس به میل خود از آن کم نماید و یا بر آن بیفزاید و این نقض غرض الهى مىشود.
۵- وجود کاتبان وحی
علاوهبر اینها پدیدۀ نویسندگان وحی نباید فراموش شود، یعنی کسانی که پس از نزول آیات بر پیامبر، آنها را یادداشت میکردند.
بنا به نقل ابوعبدالله زنجانی در کتاب «تاریخ قرآن» پیامبر(ص) نویسندگان متعددی داشت که وحی را یادداشت میکردند و چهل و سه نفر بودند که بیش از همه امیرمؤمنان علی بن ابیطالب(ع) و زید بن ثابت در امر نوشتن قرآن ملازم پیامبر بودند.
آنها در برخی موارد آنچه را که نوشته بودند، برای پیامبر میخواندند تا هر گونه اشتباه احتمالی رفع شود. کتابی که این همه نویسنده داشته، چگونه ممکن است تحریف شود؟
با توجه به این دلیلها و ادلۀ دیگر میتوان نتیجه گرفت که در قرآن علاوه بر اینکه تحریف صورت نگرفته، امکان تحریف هم وجود نداشته و ندارد. اما اینکه عدهای قائل شدهاند کتب بسیاری پیش از قرآن وجود داشته که تحریف نشدهاند، ادعایی بدون دلیل و بدون ذکر مصادیق است. اگر کتب پیامبران پیشین مدنظر است، که دست تحریف در آنها برده شده و اگر کتبی غیر این مورد نظر است که باید بیان شود. صرف بیان ادعا کافی نیست.
۶- کتاب بودن قرآن در زمان رسولالله
واژۀ «کتاب» بیش از دویستبار در قرآن به کار رفته، در موارد بسیارى مراد از کتاب، قرآن کریم است و در مواردى هم منظور تورات، انجیل، نامه عمل، نوشته، لوح محفوظ و... است.در کتب لغت یکی از معانی ریشۀ کتاب به معنای نوشته آمده و روشن است در آیات قرآن، کتاب به معنى مکتوب است.
چرا به «قرآن»، «کتاب» اطلاق شده؟
برهانالدین زرکشى نوشته: «قرآن از آن روى «کتاب» نامیده شده که انواع قصص، آیات، احکام، اخبار و معارف را به گونه اى ویژه در خود جمع کرده است.»
شایسته است بگوییم چون قرآن کریم جامع تمام انواع علوم است: و ما این کتاب را بر تو نازل کردیم که بیانگر همه چیزاست لذا به آن کتاب اطلاق شده است صبحى صالح ضمن اشارهاى به نامهاى قرآن در این باره مىنویسد: «عنوان «کتاب» براى قرآن اشاره به جمع و فراهم آوردن آن در سطور نگاشتهها است؛ چون کتابت به معنى جمع حروف و رسم و شکل دادن الفاظ است.»روشن میشود وقتی میفرماید ما این کتاب را نازل کردیم، به معنای نوشته شدن است، در آن زمان قرآن به دستور پیامبر نوشته میشده، که در سطور بالا بدان اشاره شد.
این بحث که قرآن محاورهای بوده و قرار نبوده به صورت متن درآید، ادعایی بدون دلیل است، چراکه ادلۀ گوناگونی بیانگر نوشته شدن قرآن بوده و مطابق خاتمیت دین اسلام، اصل بر این بوده این کتاب تا آخرالزمان باقی بماند.
در این زمینه میتوان به برخی از کتابها مانند: البیان از آیتالله خویی، علوم قرآنی از آیتالله معرفت، و تاریخ قرآن از محمود رامیار و... مراجعه کرد.
نتیجه اینکه تحریف به معنای دگرگون ساختن و وارونه کردن معانی و الفاظ است که به دلایل مختلف مانند گواهی تاریخ، تواتر قرآن، روایات، وجود کاتبان وحی و... در قرآن صورت نگرفته و حتی امکان آن هم وجود ندارد، چرا که با توجه به خاتمیت اسلام و قرآن این کتاب باید از هرگونه تحریفی مصون بماند. اینکه ادعا شود کتب بسیاری پیش از قرآن هم چنین بوده بدون دلیل است.
قرآن کتابی بوده که از ابتدا بر حفظ و نگهداری آن از طریق حفظ و نوشتن تاکید میشده و جدا کردن آیات از هم و یا خود آیه را گلچین کردن برای برداشت مقصود دلخواه، کاری ناپسند است.