حجاب و عفاف در آیینه نهضت حسینی

اهل‌بیت امام حسین(ع) و زنان و دخترانِ گرامی و گرانقدری که در کربلا حضور داشتند، قهرمان عرصه پاسداری از حجاب و عفاف فاطمی هستند و در شرایط وحشتناکی که در کربلا و پس از آن ایجاد شد، سرافرازانه از حجاب و عفاف دفاع نمودند و حتی به اجبار و زور هم در کربلا و پس از آن کشف حجاب رخ نداده و فقط در مقاطعی ددمنشانِ بی‌غیرت لشکر یزید که بویی از شرف و انسانیت نبرده بودند، بی‌رحمانه و گستاخانه ملزومات حجاب برتر مانند روبند و پوشینه و مقنعه(چادر باریک) و... را از زنان و دختران کربلایی کشیده و دزدیده‌اند.

اهل‌بیت امام حسین(ع) به پیروی از مادرشان حضرت فاطمه زهرا(س)، صورت‌شان را هم می‌پوشاندند که واجب نیست و علاوه ‌بر اینها سعی می‌کردند حتی با حجاب برتر هم بدون ضرورت در معرض دید نامحرمان قرار نگیرند.

بنابراین پاسداری و دفاع از حجاب و عفاف تجلی ویژه و عظیم و بی‌نظیری در نهضت حسینی دارد و پرچم آن در نهضت حسینی با افتخار و اقتدار هر چه تمام‌تر بالاست. 

در ادامه برخی از مستندات و مصادیق و جنبه‌های این موضوع را تبیین می‌نماییم.

منابع اصلی و کهن تاریخی اشاره‌ای صریح به این نکته ندارند که زنان به هنگام شهادت امام حسین(ع) و در مقابل دیدگان لشکریان 

عمر سعد سر برهنه بیرون دویده باشند. بلکه برخی منابع تنها اشاره به ‌گریه و شیون زنان حرم دارد. 

شیخ مفید(ره) به نقل از یکی از شاهدان و حاضران در واقعه کربلا می‌نویسد: در غارت خیمه‌ها می‌دیدم زنان و دختران حسین(ع) در ندادن روپوش‌های خود سخت پافشاری می‌کردند و نمی‌گذاردند لشکر به سادگی چادر و مقنعه‌های ایشان را از سرشان بربایند لکن ناتوانی و داغداری و اسیری بالاخره آنان را مغلوب دست ستم می‌کرد و چادر و مقنعه‌های آنان به غارت می‌رفت. 

پس از شهادت جانسوز و جهانسوز امام حسین(ع) و یاران‌شان، لشکر روسياه یزید خيمه‌گاه را محاصره كرد. شمر ملعون دستور داد وارد خيمه‌ها شوند و هر چه به دست‌شان مى‌رسد غارت كنند. اراذل و اوباش یزیدی با شنيدن اين فرمان بر يكديگر سبقت گرفتند. دختران رسول خدا و يادگاران حضرت زهراى اطهر(عليهاالسلام) از سراپرده بيرون آمدند و همگى مى‌گريستند.

در روايتى مى‌خوانيم: هنگامى كه سپاه ابن‌سعد به خيمه‌ها يورش بردند، زينب(عليهاالسلام) فرياد زد: عمر سعد! اگر مقصودتان اسباب و زيورآلات است، خودمان مى‌دهيم، به سپاهت بگو شتاب نكنند. مگذار دست نامحرمان به سوى خانواده پيامبر(صلى الله عليه وآله) دراز شود. زينب خود لباس مندرس پوشيده بود، به زنان فرمان داد هر چه وسايل و زيورآلات داشتند در گوشه‌اى جمع كنند، گوشواره‌ها را از گوش‌هاي‌شان درآورند، حتى فاطمه دختر امام حسين(عليه السلام) كه نوعروس بود و دوست داشت گوشواره‌هايش را كه يادگار پدر مظلومش بود نگه دارد، عمه‌اش زينب از ترس آنكه مبادا دست نامحرمى به سويش دراز شود، اجازه نداد. زنان و كودكان در گوشه‌اى جمع شدند، آن‌گاه زينب فرياد زد: هر كس مى‌خواهد اسباب و وسايل دختران على(عليه‌السلام) و فاطمه(عليها السلام) را به يغما ببرد، بيايد. عده‌اى از سپاه آمدند و هر چه بود را به غارت بردند. در اين ميان، تنها يك زن از قبيله بكر بن وائل كه با شوهرش در سپاه ابن‌سعد بود اين جسارت و بى‌حرمتى را تحمل نكرد و فرياد حمايت از دختران و زنان رسول خدا(ص) را سر داد، شمشير گرفت و قبيله اش را مخاطب ساخت و گفت: «اى قبيله بكر، دختران رسول خدا غارت مى‌شوند و شما نظاره مى‌كنيد؟! هيچ فرمانى جز فرمان خدا نيست»؛ كنايه از اينكه ديگر نبايد از آل‌اميه اطاعت كرد و به خونخواهى رسول خدا(ص) بپاخيزيد که البته شوهرش آمد و او را به جايگاهش برگرداند.

غیرتِ امام حسین و حضرت عباس

در ادامه جلوه‌های ویژه از پاسداری از حجاب و عفاف در نهضت حسینی را تبیین می‌نماییم:

- روز دوم محرم کاروان حسینی به کربلا رسیده بود، هنگام پیاده شدن حضرت زینب(س)، محارم حضرت مانند حضرت عباس(ع) و حضرت علی‌اکبر(ع)، ایشان را آرام پایین آوردند تا احدی دختر فاطمه زهرا(س) را نبیند، با اینکه عقیله بنی‌هاشم در حالی که ۵۲ سال داشتند، با حجاب کامل بودند.

- امام حسین(ع) دستور داد خندقی دور خیمه‌ها بکَنند که دشمن از آن طرف نتواند به خیمه بانوان اهل حرم حمله کند و حتی فرمود: ریسمان‌های خیام را به هم گره بزنند که دشمن نتواند نفوذ کند.

- شب عاشورا بود، در یکی از لحظات دیدند که حضرت عباس(ع) تنهایی داشت‌گریه می‌کرد. پرسیدند: قضیه چیست؟ حضرت عباس(ع) جواب داد:‌گریه می‌کنم برای اینکه فردا قرار است چه بلایی سر خواهرم در بیاید! در این‌جا قمر بنی‌هاشم غصه شهادت خودش و دیگر یاران را نمی‌خورد، بلکه علمدار کربلا ناراحت و نگران این مسئله است که مبادا خواهر و بانوان اهل حرم را کسی ببیند.

- عصر عاشورا امام حسین به بانوان و کودکان فرمود: چون به خیمه شما حمله خواهد شد، چادرها را به کمر گره بزنید که موقع فرار مبادا حجاب‌تان سست شود؛ یعنی امام حسین(ع) در این زمان و مکان غصه حجاب اهل حرم را دارد، نه چیز دیگری.

- آخرین لحظات عمر امام حسین(ع) که حسابی بدن‌شان تیر خورده و زخمی بود، دشمن به سمت خیمه‌ها حمله کرد. امام در این‌جا این جمله معروف را فرمود: «إن لَم یَکُن لَکُم دینٌ و کُنتُم لاتَخافونَ المَعادَ فَکونوا اَحراراً فِی دُنیاکُم»؛ اگر دین ندارید و از قیامت نمی‌ترسید، لااقل در دنیای خود آزاده باشید. یعنی حداقل تا من زنده هستم به طرف خیمه بانوان نروید. 

مفهوم این سخن امام این است که به من چند ضربه، شمشیر و تیر بیش‌تر بزنید، ولی چند دقیقه دیرتر بعد از شهادتم به سمت خیمه بانوان بروید. بعد حضرت فرمود: این منم که با شما می‌جنگم و شما هم با من مبارزه می‌کنید. زنان را گناهی نیست، پس متجاوزان و ستمگران و جاهلان خود را مادام که زنده‌ام از خیمه‌گاه من باز دارید. 

جمله طلایی امام حسین در گودال قتلگاه 

-هنگامی که بانوان اهل حرم به بالای سر امام حسین(ع) در گودی قتلگاه آمدند، امام(ع) فرمود: برگردید! مبادا دشمن صدای‌گریه شما را بشنوند و نامحرم شما را ببیند. در جایی دیگر امام حسین خطاب به اهل حرم فرمود:‌ «اُنظُرنَ إذا أنا قُتِلتُ فَلا تَشقِفَنَّ عَلَىَّ جَیبا وَلا تَخمِشنَّ عَلَیَّ وَجها»! مراقب باشید که وقتى من کشته شدم،‌گریبان خود را چاک مدهید و صورت خویش را مخراشید! 

دفاع و پاسداری از حجاب 

- آن دقایق آخری که دشمن می‌خواست به خیمه‌ها حمله کند، حضرت زینب(س) تمام زیورآلات زنان را جمع کرد، آنها را وسط بیابان ریخت تا دشمن بیاید خودش بردارد و متعرض با بانوان نشود.

- با اینکه اهل‌بیت در عصر عاشورا هیچ وقت تقاضای آب و غذا نکردند، به اصطلاح یک آخ هم به دشمن نگفتند، اما در عصر عاشورا به عمر سعد که دشمن‌شان بود، گفتند: می‌‌شود بگویی چادرها و مقنعه‌هایمان را برگردانند.

- با اینکه خاندان اهل‌بیت که اسیر شده بودند، اگر کسی به آنها غذا یا صدقه‌ای می‌داد، با اینکه تشنه و گرسنه بودند، قبول نمی‌کردند اما با این وجود برای حفظ حجابِ بیشتر به یک زن گفتند می‌‌شود از مردم یک مقدار چادر، مقنعه و روسری برایمان جمع‌کنی و تنها این ملزومات حجاب را قبول کردند.

- وقتی کاروان اسرا وارد شهر کوفه شدند،‌ ام‌کلثوم به مردم کوفه گفت: خجالت نمی‌کشید به حرم پیامبر(ص) نگاه می‌کنید، چشمانتان را پایین بیندازید.

- موقعی که کاروان اسرا وارد جلسه 

ابن زیاد شدند، حضرت زینب(س) به خاطر اینکه صورتش دیده نشود با آستین جلوی صورت‌شان را گرفته بودند.

- در مسیر حرکت کاروان اسرا که خاندان آل‌طه را بر روی شترهای بدون زین گذاشته بودند،‌ همه بانوان سرهای‌شان پایین بود و صورت‌شان را با لباس و آستین می‌پوشاندند تا کسی آنها را نبیند.

- زمانی که کاروان اسرا به شام رسیدند، نزدیک ورودی شام، ام‌کلثوم از شمر خواست آنها را از دری وارد شام کنند تا مردم کمتر آنها را ببینند. بعد فرمود: می‌شود سرهای شهدا را زودتر وارد شهر کنی تا مردم حواس‌شان به سرها باشد و به ما نگاه نکنند. البته شمر ملعون قبول نکرد.

- حضرت سکینه(س) در ورودی شام به سهل بن سعد شامی گفت:‌ ای سهل! اگر برای تو ممکن است بگو تا این سرها را از اطراف ما دور کنند تا مردم به تماشای این سرها مشغول شده کمتر به حرم رسول خدا(ص) نگاه کنند. سهل ساعدی ۴۰ دینار زر سرخ، به نیزه‌دار داد تا سر امام(ع) را از زنان اهل حرم دور کند. 

- وقتی هم حضرت زینب(س) می‌‌خواست وارد جلسه یزید شود، در تاریخ نوشته‌اند که صورتش را با آستین پوشانده بود و بعد حضرت(س) میان جمعیت زنان نشست تا کمتر در معرض دید باشد.

الگو گرفتن از حضرت زهرا و زنان اهل‌بیت

سخن آخرمان در این گزارش سخنی از شهید حضرت زهرایی و سخنگوی شهدای مظلوم و بی‌سر مدافع حرم، شهید محسن حججی به نقل از وصیتنامه شهید است: 

« از همۀ زنان امت رسول‌الله می‌خواهم روز به روز حجاب خود را تقویت کنید، مبادا تار مویی از شما نظر نامحرمی را به خود جلب کند، مبادا رنگ و لعابی بر صورت‌تان باعث جلب توجه شود، مبادا چادر را کنار بگذارید...

همیشه الگوی خود را حضرت زهرا و زنان اهل‌بیت قرار دهید؛ همیشه این بیت شعر را به یاد بیاورید آن زمانی که حضرت رقیه سلام الله خطاب به پدرش فرمودند:

غصۀ حجاب من را نخوری بابا جان

چادرم سوخته اما به سرم هست هنوز...»