به جرأت باید گفت در هیچ دین و مکتبی به قدر اسلام از مطالعه، تدقیق، کتابخوانی و نشر فرهنگ مطالعه سخن به میان نیامده و بر این امر تاکید نشده است؛ این اسلام است که پیروان خود را به فراگیری از گهواره تا هنگام مرک دعوت کرده است.
کتاب، تعالی‌بخش و درمانگر؛
مطالعه، کتابخوانی؛ فرصت‌ها و چالش‌ها
تاریخ انتشارشنبه ۴ آذر ۱۴۰۲ - ۰۸:۴۱
کد مطلب : ۴۸۲۰۷۵
۰
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی بلاغ، هر ساله به دلیل نقش مطالعه و کتابخوانی در رشد و تعالی فرد و جامعه از نظر اسلام، که با روح فرهنگی و تمدنی ملت ایران سنخیت جدی دارد، در جمهوری اسلامی هفته‌ای به این مقوله، یعنی "هفته کتاب"، اختصاص داده شده تا در این هفته علاوه بر تکریم نویسندگان، دست‌اندرکاران تولید و نشر کتاب و تجلیل از برجستگان عرصه کتب و کتابخوانی، فضای تبیینی و بازخوانی نقش تاثیرگذار مطالعه و کتابخوانی در فرآیندهای فرهنگی، اجتماعی و حتی اقتصادی و امنیتی، به بررسی موانع، چالش‌ها و راه‌های برون‌رفت از وضعیت ناگوار کتابخوانی از سوی عموم مردم به‌خصوص کارشناسان و صاحب‌نظران این عرصه پرداخته شود.
کتاب، بازتابنده فرهنگ یک ملت
فرهنگ یک ملت، ارزشمندترین دارایی برای هویت‌یابی نسل‌های یک کشور و ادامه‌دهنده حیات تاریخی یک ملت و تمدن آن است.
کتاب آیینه‌ای است از جهان هستی که تمام تجربیاتی را که بشر در زمان‌ها و مکان‌های مختلف کسب کرده منعکس می‌کند و همچنین امکان دستیابی به پیشینه‌های زندگانی، نگرش‌ها و احساسات بشری را فراهم می‌سازد.
خواننده کتاب، اجتماعی بودن خود را در می‌یابد و درک می‌کند که او با مشکلاتش در جهان تنها نیست و می‌تواند احساس کِهتری احتمالی خود را کاهش دهد.
هنگام تماس خواننده با کتاب، عملیات ذهنی گوناگونی صورت می‌گیرد: ممکن است خواننده کتابی را به دلیل ویژگی‌های بارز آن یا تجربه‌های خاص خود باز شناسد و به این طریق چنین شناختی در مسائل خود تأمل کرده، معقول‌تر برخورد کند و واقعیت را آسان‌تر بپذیرد. این اثر پالاینده کتاب طی گذشت سال‌ها شناسایی شده است.
مطالعه می‌تواند عامل فراغت از مشکلات روزمره باشد، ممکن است به‌عنوان عاملی تعدیل‌کننده و وسیله ارتباط با جهان خارج ایفای نقش کند و می‌تواند موقعیتی فراهم آورد که فرد بتواند شخصیت‌هایی را که شیوه زندگی‌شان از لحاظ اجتماعی پذیرفته شده و مطلوب است، بشناسد.
به طور خلاصه می‌توان گفت: مطالب خواندنی گزیده، سرگرمی را با آموزش و شناخت را با انگیزش پیوند می‌دهد.
کتاب‌درمانی در عصر حاضر
کتاب‌درمانی می‌تواند نقش مهمی در زندگی امروزی با این شتاب بیمارگونه داشته باشد.
کتابخوانی می‌تواند موجب آرامش درونی شود و فرد مطالعه‌کننده را با تجربه‌های حدید آشنا سازد و به او اعتماد به نفس بیشتری بدهد.
مشکلاتی که کتاب‌درمانی می‌تواند حل کند، مشکلات ساده‌ای نیستند. با کتاب خواندن می‌توان به همه کمک کرد، حتی به کسانی که اکنون، مشکلی ندارند. کتاب‌ها می‌توانند در حل مشکلات پیچیده نیز سودمند باشند. امروزه کلاس‌های دبستان‌ها پُر از دانش‌آموزانی است که با مشکلات خانوادگی مانند طلاق، ازدواج دوباره‌ی پدر یا مادر و داشتن خواهر و برادر ناتنی، مصرف مواد مخدر، مرگ و یا بیماری، دست و پنجه نرم می‌کنند. کتاب‌درمانی می‌کوشد با آموزش مهارت کنار آمدن و حل مسأله، کاهش حس انزوا و تنهایی و تقویت خلاقیت، مشکلات را برای کودک تحمل‌پذیر کند و به آنها راه‌های رویایی با مشکلات‌شان را نشان دهد.
پیشرفت‌های علوم رفتاری و روان‌پزشکی نوین بر نقش کتاب‌درمانی تأکید کرده‌اند. امروز بهداشت روانی از مرز مؤسسات فراتر رفته و یک مسئله اجتماعی شده است. معالجه نوین بر درمان کل شخصیت و تمامیت وجودی فرد تأکید داشته و به بررسی اختلالات رفتاری فرد با دیگران می‌پردازد. تأکید اصلی آن بر خارج ساختن شخص از حالات عصبی و در دسترس قرار دادن منابعی است که او را به‌سوی رشد سالم سوق می‌دهد. هدف معالجه نوین، آزادسازی و به‌کارگیری توان‌ها و نیروهایی است که می‌تواند به ایجاد ارتباط مؤثر و شناخت خود منجر گردد. علوم رفتاری تقویت خصوصیات مثبت فردی را ترجیح می‌دهد. تحولات فوق شرایطی را فراهم آورده‌اند که کتاب‌درمانی نقش پویایی در آن ایفا می‌کند.
کتاب‌درمانی سه مرحله‌ی شناخته‌شده دارد:
1- همانندسازی (فرد با داستان هم‌سو می‌شود)
2- پالایش روانی (فرد می‌تواند احساساتش را رها کند)
3- بینش درون (فرد افکار، احساسات و عملکردهای خودش را بازیابی و تجربه می‌کند).
عوامل تقویت یا مخل مطالعه
برای یک تجربه کتابخوانی شگفت‌انگیز، محیط اطراف بسیار اهمیت دارد؛ ازاین‌رو نور مناسب نیز مهم است. نور طبیعی در زمان روز و نور گرم در شب به‌راحتی و میزان خوانایی کتاب کمک می‌کند. در روز وقتی پنجره‌ها را باز کنیم و اجازه دهیم که شعاع‌های خورشید وارد اتاق شوند، همه چیز پس‌زمینه‌ای از زیبایی و نور می‌گیرد. این نور، کلمات را به زندگی می‌اندازد و کتاب را به یک دریایی از داستان و حس برجسته تبدیل می‌کند.
زمانی که سیاهی شب فرامی‌رسد، نور کافی نیز اهمیت خود را بیش از قبل نشان می‌دهد؛ این نور، دلنشینی لحظات شب را تا زمانی که داستان‌ها در صفحات کتاب پیش می‌روند، حفظ می‌کند. نور گرم، کتاب را در آغوش می‌گیرد و حواس ما را به دنیای شگفت‌انگیز خواندن جلب می‌کند.
هنگامی که یک داستان شگفت‌انگیز را می‌خوانیم، باید احساس انگیزه و شور برای ادامه داشته باشیم. تلاش کنید برای هر بخشی که می‌خوانید، انتظارات و تصاویری زنده داشته باشید تا از خستگی خود برای ادامه کتابخوانی جلوگیری کرده و به حس خوب خواندن ادامه دهید.
بیا با هم به دنیایی از داستان‌ها و افکار زیبا سفرکرده و تازه‌ترین صفحات زندگی را باز کنیم؛ استراحت بر روی مبل و یا در تختخواب، فرصتی است که به شما این امکان را می‌دهد تا با آرامش به دنیای داستان‌ها و افکار نویسندگان بپیوندید به این خاطر که مبل راحتی و تختخواب مناسب برای اعاده آرامش و فرار از زندگی روزمره است. خواندن کتاب بر روی مبل یا تختخواب نه‌تنها احساس راحتی برای جسم خواننده را به ارمغان می‌آورد، بلکه فرصتی را برای غرق شدن در داستان‌ها و شخصیت‌های جذاب فراهم می‌کند. یک محیط راحت جهت مطالعه باعث می‌شود که در محیطی شگفت‌آور و آرام، با داستان‌ها و شخصیت‌هایی که دوست دارید، همراه شوید در واقع در این حالت شما تنها خواننده نیستید، بلکه جاذبه‌ای مخفی در هر صفحه از کتاب خود می‌شوید؛ بنابراین در جایی که راحتی و جذابیت در کنار هم ترکیب می‌شوند، خواندن کتاب تبدیل به یک سفر تجربی‌ای فراتر از حروف و کلمات می‌شود و زمان خواندن شما، زمانی از آرامش و شگفتی خواهد بود.
برای اینکه روح کتاب در تاروپود وجودتان نفوذ کند و بندبند کتاب هنگام مطالعه به جانتان بنشیند، پیشنهاد می‌شود بعد از خواندن هر چند صفحه از کتاب چشمانتان را ببندید و هر آنچه که خوانده‌اید را تصور کنید تا در روایت کتاب غرق شوید. این کار علاوه‌بر درک کامل کتاب، باعث می‌شود مطالعه برای شما بسیار لذت‌بخش‌تر و ماندگارتر شود، به‌طوری‌که دلتان نخواهد لحظه‌ای از خواندن دست بکشید و کتاب را حتی برای دقیقه‌ای کنار بگذارید. البته کتابی که برای مطالعه انتخاب می‌کنید از موضوعات مهم و حیاتی ورود به دنیای کتاب و غرق شدن در آن است. حال آماده‌اید که به همراه کتابی جدید، سفری جدید را شروع کنید؟.
کتابدار، راهنمای تغذیه روح
طبیعی است که برای برخورداری از یک نظام تغذیه، به یک متخصص علم تغذیه برای غنابخشیدن ویتامینه بدن، مراجعه شود و طبیعی‌تر اینکه برای تغذیه روح، نیازمند متخصص تغذیه روح باشیم و مطالعه که راه تغذیه جان است باید از یک سیر مطالعاتی بهره ببرد. اینجاست که نقش کتابدار آشکار می‌شود.
لعیا پیشگامی یک کتابدار و کارشناس کتابداری می‌گوید: «کتاب‌درمانی طریقه‌ای برای ارتباط است. کتاب‌ها ابزارهایی برای انتقال پیام در کتاب‌درمانی به شمار می‌آیند. کتابدار منابع کتابخانه را در راستای کمک به برقراری ارتباط به کار می‌گیرد.»
وی در ادامه می‌گوید: «مشاوره انفرادی و گروهی قابل‌توجه‌ترین بخش کار کتاب‌درمانی است که نقش کتابدار در آن فراتر از صرف قابل‌دسترس ساختن آسان است. کتابدار به‌عنوان عضوی از گروه پزشکان، متخصصان علوم رفتاری و علوم اجتماعی ایفای نقش می‌کند. ارتباط متقابل موجود میان گروه و خواننده، عامل اصلی در آماده ساختن خواننده برای کسب تجربه‌های جدید است.»
این کارشناس کتابداری در ادامه می‌افزاید: «کتابدار با اتکا به اطلاعات به‌دست‌آمده از دیگر اعضای گروه درمان، نیازهای خواننده را تجزیه‌وتحلیل کرده و مطالعه، آموزش، اطلاعات و تفریح بیمار را هدفدار می‌کند. طبیعتاً تأکید کتاب‌درمانی بر آموزش است، یعنی آماده کردن فرد برای اصلاح نگرش‌ها و رفتارهایش. کتابدار تغییرات و علائم رفتاری خواننده را مورد مشاهده و توجه قرار داده و یادداشت بر می‌دارد. این مشاهدات به گروه‌درمانی گزارش داده شده و راهنمایی مناسب ارائه می‌شود. کتابدار در رویارویی با تفکر فرد باید جست‌وجوگری تیزبین باشد و در شناخت رشد شخصیت فرد بکوشد. همچنین باید از مهارت‌های رهبری گروهی و راهنمایی فردی آگاه باشد و نیز باید رابطه خوبی با مراجعان برقرار کند تا اینکه مصاحبه‌ها و مناظره‌های گروهی نیز سودمند واقع شوند.»
صنعت نشر؛ گره‌های زیاد، امیدهای فراوان‌تر
یکی از مسیرهای پررونق کردن کتاب و کتابخوانی باز کردن گره‌های صنعت نشر است.
حسین سعیدی، مدیرعامل به‌نشر (انتشارات آستان قدس رضوی) معتقد است: «در طی سال‌های گذشته بدنه انقلابی نشر کشور ناظر به وضع موجود و با نگاه به وضع مطلوب، افق‌هایی را برای صنعت نشر کشور ترسیم کرده و گام‌های اجرائی تحقق این اهداف را نیز در دستور کار قرار دادند.»
وی تبیین می‌کند: «شکی نیست کتاب، مهم‌ترین محصول فرهنگی است و علی‌رغم سیاه‌نمایی‌هایی که درباره سرانه مطالعه می‌شود و البته با وجود گران‌شدن کتاب بازهم کتاب و مطالعه طرفداران پرشمار خود را دارد و خوشبختانه همچنان می‌تواند موج‌آفرینی و اثرگذاری در حیات فرهنگی جامعه داشته باشد. صرف‌نظر از مشاهدات میدانی و چراغ روشن کتابفروشی‌ها، آمارهای رسمی خانه کتاب و رقم تراکنش‌های مالی که عمدتاً پس از برگزاری نمایشگاه‌ها اعلام می‌شود، حکایت از این دارد که کتاب به‌عنوان یک صنعت و اقتصاد فرهنگی قدرتمند در ایران حضور دارد و قدرت و قوت آن از صنایع دیگر فرهنگی نه‌تنها کمتر که بیشتر و بالندگی آن به جهات مختلف به نفع زیست فرهنگی جامعه است.
در طی سال‌های گذشته بدنه انقلابی نشر کشور ناظر به وضع موجود و با نگاه به وضع مطلوب، افق‌هایی را برای صنعت نشر کشور ترسیم کرده و گام‌های اجرائی تحقق این اهداف را نیز در دستور کار قرار دادند. با روی کار آمدن دولت سیزدهم قطار نشر کشور در راستای تحقق اهداف ترسیم شده، سرعت گرفت و در چند مورد اتفاقات مهم و ارزشمندی در این زمینه رخ داد.»
این کارشناس حوزه نشر در ادامه به چالش کاغذ پرداخته و می‌گوید: «بی‌شک بحث کاغذ به‌عنوان ماده اولیه تولید کتاب و تولید کاغذ ایرانی باکیفیت و با قیمت مناسب از مهم‌ترین مسائل صنعت نشر کشور است که در دولت سیزدهم و باهمت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نیز تلاش‌های خانه کتاب و ادبیات ایران، گام‌های مؤثر و خوبی در این زمینه برداشته شد. گرچه کاغذ همچنان گران است و کار ناشران را کاغذ وارداتی راه می‌اندازد، اما تقویت شبکه داخلی تولید و توزیع کاغذ از گره‌های کور صنعت نشر بود که تا حدی باز شد و امید می‌رود در آینده نزدیک شاهد تحولات اساسی‌تری در این زمینه باشیم.
توجه به ظرفیت فضای مجازی و تقویت زیرساختی فروش و عرضه کتاب در فضای مجازی گرچه با اهرم کرونا شروع شد، اما برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به‌صورت مجازی، از اقدامات ضروری و درستی بود که با آزمون‌وخطا آغاز و با استقبال چشمگیر اهالی کتاب به یک ضرورت تبدیل و باعث شد بخش مجازی فروش برای همیشه به نمایشگاه کتاب تهران افزوده شود.
در زمینه فعالیت نمایشگاهی، علاوه‌بر تولد مبارک نمایشگاه مجازی، تجربه مدل‌های جدید اجرای نمایشگاه همچون نمایشگاه‌های یکپارچه که با اصل قرار دادن موضوع و محتوا و حذف ناشران، انتخاب کتاب را تسهیل کرده از اقدامات مثبت اخیر است. در این روش نیروی انسانی تمرکز خود را به جای غرفه‌داری بر مشاوره تخصصی کتاب معطوف می‌کند و تجربه خرید آگاهانه‌تر و مطلوب‌تری برای مخاطب رقم می‌خورد.»
افزایش کمّی و کیفی تبلیغات کتاب‌محور
سعیدی، ناشر و کارشناس حوزه نشر با ابراز خرسندی از تبلیغات روزافزون حوزه کتاب می‌گوید: «بی‌شک کتابفروشی‌ها یکی از ارکان اصلی و مهم صنعت نشر هستند و هر کتابفروشی یک پدیده فرهنگی به‌حساب می‌آید. تعدد و رونق کتابفروشی‌ها حکایت از نبض تپنده و زنده فرهنگ دارد و برای بخش فرهنگی هر دولتی، حفظ و توسعه کتابفروشی‌ها مهم و ضروری است. راه‌اندازی سامانه مجازی فروش کتاب ویژه کتابفروشی‌ها از آن دست اقداماتی است که در بلندمدت آثار و برکات خود را نشان خواهد داد. گسترش پیشخوان فروش به وسعت ایران ضمن به‌روز شدن کتابفروشی‌ها با اقتضائات زمان، دامنه مشتریان کتابفروشی‌ها را نیز افزایش داده و سهم و بهره کتابفروشی‌ها را در رویدادهای بزرگ کتابی مانند نمایشگاه بین‌المللی کتاب، بالا می‌برد.
افزایش کمّی و کیفی تبلیغات کتاب‌محور در برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی و نیز بیشتر شدن برنامه‌های تبلیغی و ترویجی حوزه کتاب در رسانه‌ها و فضای مجازی از دیگر اقدامات قابل‌تقدیر است. راه‌اندازی تلویزیون اینترنتی کتاب و تمرکز بر فعالیت خبری منسجم در یک خبرگزاری ویژه کتاب حکایت از عزم جدی دولت در افزایش فرهنگ مطالعه و کتابخوانی در کشور است. گرچه همچنان سهم کتاب در برنامه‌های صداوسیما ناچیز و مایل به صفر است و ساخت فیلم، سریال، مستند، مسابقه و جنگ‌های کتاب محور از آرزوهای محقق نشده این حوزه است. صرف‌نظر از حمایت‌ها و برنامه‌های صنفی مرتبط با پدیدآورندگان که مهم و قابل‌تقدیر است؛ اما به نظر می‌رسد در موضوع «شناسایی، پرورش و به صحنه آوردن نویسندگان جوان و بااستعداد و نیز حفظ خط فکری و معنوی آنها در درازمدت بر اساس سازوکارهای کارآمد اقدام مهم و اثربخشی صورت نگرفته است.»
این کارشناس حوزه نشر در تکمیل صحبت‌هایش می‌گوید: «پالایش محتوایی بازار نشر نیز از آن دست اقداماتی است که ورود جدی و با برنامه فعالان فرهنگی دولتی و غیردولتی را می‌طلبد. این ساماندهی به‌خصوص در بخش کتب ترجمه و از آن مهم‌تر در بخش کتب ترجمه‌ای کودک و نوجوان به‌شدت احساس می‌شود. برنامه‌ریزی و اقدام در بحث ترجمه معکوس و صادرات کتاب از حلقه‌های مهم نشر است که تا تحقق آرمان‌های مطلوب فاصله زیادی دارد.
ساماندهی تعداد زیاد ناشران و وضع قوانین دقیق و سختگیرانه، ایجاد نظام رده‌بندی ناشران و نویسندگان و ایجاد تحول مدیریتی در بخش ناشران دولتی نیز از کارهای بر زمین‌مانده نشر کشور است.
درباره صنعت نشر کشور و مسائل حوزه کتاب، کتابفروشی و کتابخوانی به عدد صفحات کاغذهای تولید شده حرف برای گفتن وجود دارد؛ از تدوین نظام محتوایی نشر تا ایجاد سازوکارهایی برای حمایت از کتابفروش‌ها، توجه به بخش گرافیک و تصویرگری، حل مشکلات بخش موزعان، صنعت چاپ و ماشین‌آلات و فناوری‌های مرتبط با چاپ و بحث مهم آموزش در همه بخش‌های صنعت نشر هر یک نظام مسائل خاص خود را دارند که در این مجال فرصت طرح بحث درباره همه آنها نیست. در این میان مهم این است که زنجیره محترم نشر، تغییر و رشد را احساس کند و متوجه بشود که دولت برای حل مسائل بنیادین این حوزه عزم و جزم جدی دارد. درهرحال گره‌ها، فراوان و البته امیدها فراوان‌تر است.»
انتهای پیام/
کتاب، بازتابنده فرهنگ یک ملت
فرهنگ یک ملت، ارزشمندترین دارایی برای هویت‌یابی نسل‌های یک کشور و ادامه‌دهنده حیات تاریخی یک ملت و تمدن آن است.
کتاب آیینه‌ای است از جهان هستی که تمام تجربیاتی را که بشر در زمان‌ها و مکان‌های مختلف کسب کرده منعکس می‌کند و همچنین امکان دستیابی به پیشینه‌های زندگانی، نگرش‌ها و احساسات بشری را فراهم می‌سازد.
خواننده کتاب، اجتماعی بودن خود را در می‌یابد و درک می‌کند که او با مشکلاتش در جهان تنها نیست و می‌تواند احساس کِهتری احتمالی خود را کاهش دهد.
هنگام تماس خواننده با کتاب، عملیات ذهنی گوناگونی صورت می‌گیرد: ممکن است خواننده کتابی را به دلیل ویژگی‌های بارز آن یا تجربه‌های خاص خود باز شناسد و به این طریق چنین شناختی در مسائل خود تأمل کرده، معقول‌تر برخورد کند و واقعیت را آسان‌تر بپذیرد. این اثر پالاینده کتاب طی گذشت سال‌ها شناسایی شده است.
مطالعه می‌تواند عامل فراغت از مشکلات روزمره باشد، ممکن است به‌عنوان عاملی تعدیل‌کننده و وسیله ارتباط با جهان خارج ایفای نقش کند و می‌تواند موقعیتی فراهم آورد که فرد بتواند شخصیت‌هایی را که شیوه زندگی‌شان از لحاظ اجتماعی پذیرفته شده و مطلوب است، بشناسد.
به طور خلاصه می‌توان گفت: مطالب خواندنی گزیده، سرگرمی را با آموزش و شناخت را با انگیزش پیوند می‌دهد.
کتاب‌درمانی در عصر حاضر
کتاب‌درمانی می‌تواند نقش مهمی در زندگی امروزی با این شتاب بیمارگونه داشته باشد.
کتابخوانی می‌تواند موجب آرامش درونی شود و فرد مطالعه‌کننده را با تجربه‌های حدید آشنا سازد و به او اعتماد به نفس بیشتری بدهد.
مشکلاتی که کتاب‌درمانی می‌تواند حل کند، مشکلات ساده‌ای نیستند. با کتاب خواندن می‌توان به همه کمک کرد، حتی به کسانی که اکنون، مشکلی ندارند. کتاب‌ها می‌توانند در حل مشکلات پیچیده نیز سودمند باشند. امروزه کلاس‌های دبستان‌ها پُر از دانش‌آموزانی است که با مشکلات خانوادگی مانند طلاق، ازدواج دوباره‌ی پدر یا مادر و داشتن خواهر و برادر ناتنی، مصرف مواد مخدر، مرگ و یا بیماری، دست و پنجه نرم می‌کنند. کتاب‌درمانی می‌کوشد با آموزش مهارت کنار آمدن و حل مسأله، کاهش حس انزوا و تنهایی و تقویت خلاقیت، مشکلات را برای کودک تحمل‌پذیر کند و به آنها راه‌های رویایی با مشکلات‌شان را نشان دهد.
پیشرفت‌های علوم رفتاری و روان‌پزشکی نوین بر نقش کتاب‌درمانی تأکید کرده‌اند. امروز بهداشت روانی از مرز مؤسسات فراتر رفته و یک مسئله اجتماعی شده است. معالجه نوین بر درمان کل شخصیت و تمامیت وجودی فرد تأکید داشته و به بررسی اختلالات رفتاری فرد با دیگران می‌پردازد. تأکید اصلی آن بر خارج ساختن شخص از حالات عصبی و در دسترس قرار دادن منابعی است که او را به‌سوی رشد سالم سوق می‌دهد. هدف معالجه نوین، آزادسازی و به‌کارگیری توان‌ها و نیروهایی است که می‌تواند به ایجاد ارتباط مؤثر و شناخت خود منجر گردد. علوم رفتاری تقویت خصوصیات مثبت فردی را ترجیح می‌دهد. تحولات فوق شرایطی را فراهم آورده‌اند که کتاب‌درمانی نقش پویایی در آن ایفا می‌کند.
کتاب‌درمانی سه مرحله‌ی شناخته‌شده دارد:
1- همانندسازی (فرد با داستان هم‌سو می‌شود)
2- پالایش روانی (فرد می‌تواند احساساتش را رها کند)
3- بینش درون (فرد افکار، احساسات و عملکردهای خودش را بازیابی و تجربه می‌کند).
عوامل تقویت یا مخل مطالعه
برای یک تجربه کتابخوانی شگفت‌انگیز، محیط اطراف بسیار اهمیت دارد؛ ازاین‌رو نور مناسب نیز مهم است. نور طبیعی در زمان روز و نور گرم در شب به‌راحتی و میزان خوانایی کتاب کمک می‌کند. در روز وقتی پنجره‌ها را باز کنیم و اجازه دهیم که شعاع‌های خورشید وارد اتاق شوند، همه چیز پس‌زمینه‌ای از زیبایی و نور می‌گیرد. این نور، کلمات را به زندگی می‌اندازد و کتاب را به یک دریایی از داستان و حس برجسته تبدیل می‌کند.
زمانی که سیاهی شب فرامی‌رسد، نور کافی نیز اهمیت خود را بیش از قبل نشان می‌دهد؛ این نور، دلنشینی لحظات شب را تا زمانی که داستان‌ها در صفحات کتاب پیش می‌روند، حفظ می‌کند. نور گرم، کتاب را در آغوش می‌گیرد و حواس ما را به دنیای شگفت‌انگیز خواندن جلب می‌کند.
هنگامی که یک داستان شگفت‌انگیز را می‌خوانیم، باید احساس انگیزه و شور برای ادامه داشته باشیم. تلاش کنید برای هر بخشی که می‌خوانید، انتظارات و تصاویری زنده داشته باشید تا از خستگی خود برای ادامه کتابخوانی جلوگیری کرده و به حس خوب خواندن ادامه دهید.
بیا با هم به دنیایی از داستان‌ها و افکار زیبا سفرکرده و تازه‌ترین صفحات زندگی را باز کنیم؛ استراحت بر روی مبل و یا در تختخواب، فرصتی است که به شما این امکان را می‌دهد تا با آرامش به دنیای داستان‌ها و افکار نویسندگان بپیوندید به این خاطر که مبل راحتی و تختخواب مناسب برای اعاده آرامش و فرار از زندگی روزمره است. خواندن کتاب بر روی مبل یا تختخواب نه‌تنها احساس راحتی برای جسم خواننده را به ارمغان می‌آورد، بلکه فرصتی را برای غرق شدن در داستان‌ها و شخصیت‌های جذاب فراهم می‌کند. یک محیط راحت جهت مطالعه باعث می‌شود که در محیطی شگفت‌آور و آرام، با داستان‌ها و شخصیت‌هایی که دوست دارید، همراه شوید در واقع در این حالت شما تنها خواننده نیستید، بلکه جاذبه‌ای مخفی در هر صفحه از کتاب خود می‌شوید؛ بنابراین در جایی که راحتی و جذابیت در کنار هم ترکیب می‌شوند، خواندن کتاب تبدیل به یک سفر تجربی‌ای فراتر از حروف و کلمات می‌شود و زمان خواندن شما، زمانی از آرامش و شگفتی خواهد بود.
برای اینکه روح کتاب در تاروپود وجودتان نفوذ کند و بندبند کتاب هنگام مطالعه به جانتان بنشیند، پیشنهاد می‌شود بعد از خواندن هر چند صفحه از کتاب چشمانتان را ببندید و هر آنچه که خوانده‌اید را تصور کنید تا در روایت کتاب غرق شوید. این کار علاوه‌بر درک کامل کتاب، باعث می‌شود مطالعه برای شما بسیار لذت‌بخش‌تر و ماندگارتر شود، به‌طوری‌که دلتان نخواهد لحظه‌ای از خواندن دست بکشید و کتاب را حتی برای دقیقه‌ای کنار بگذارید. البته کتابی که برای مطالعه انتخاب می‌کنید از موضوعات مهم و حیاتی ورود به دنیای کتاب و غرق شدن در آن است. حال آماده‌اید که به همراه کتابی جدید، سفری جدید را شروع کنید؟.
کتابدار، راهنمای تغذیه روح
طبیعی است که برای برخورداری از یک نظام تغذیه، به یک متخصص علم تغذیه برای غنابخشیدن ویتامینه بدن، مراجعه شود و طبیعی‌تر اینکه برای تغذیه روح، نیازمند متخصص تغذیه روح باشیم و مطالعه که راه تغذیه جان است باید از یک سیر مطالعاتی بهره ببرد. اینجاست که نقش کتابدار آشکار می‌شود.
لعیا پیشگامی یک کتابدار و کارشناس کتابداری می‌گوید: «کتاب‌درمانی طریقه‌ای برای ارتباط است. کتاب‌ها ابزارهایی برای انتقال پیام در کتاب‌درمانی به شمار می‌آیند. کتابدار منابع کتابخانه را در راستای کمک به برقراری ارتباط به کار می‌گیرد.»
وی در ادامه می‌گوید: «مشاوره انفرادی و گروهی قابل‌توجه‌ترین بخش کار کتاب‌درمانی است که نقش کتابدار در آن فراتر از صرف قابل‌دسترس ساختن آسان است. کتابدار به‌عنوان عضوی از گروه پزشکان، متخصصان علوم رفتاری و علوم اجتماعی ایفای نقش می‌کند. ارتباط متقابل موجود میان گروه و خواننده، عامل اصلی در آماده ساختن خواننده برای کسب تجربه‌های جدید است.»
این کارشناس کتابداری در ادامه می‌افزاید: «کتابدار با اتکا به اطلاعات به‌دست‌آمده از دیگر اعضای گروه درمان، نیازهای خواننده را تجزیه‌وتحلیل کرده و مطالعه، آموزش، اطلاعات و تفریح بیمار را هدفدار می‌کند. طبیعتاً تأکید کتاب‌درمانی بر آموزش است، یعنی آماده کردن فرد برای اصلاح نگرش‌ها و رفتارهایش. کتابدار تغییرات و علائم رفتاری خواننده را مورد مشاهده و توجه قرار داده و یادداشت بر می‌دارد. این مشاهدات به گروه‌درمانی گزارش داده شده و راهنمایی مناسب ارائه می‌شود. کتابدار در رویارویی با تفکر فرد باید جست‌وجوگری تیزبین باشد و در شناخت رشد شخصیت فرد بکوشد. همچنین باید از مهارت‌های رهبری گروهی و راهنمایی فردی آگاه باشد و نیز باید رابطه خوبی با مراجعان برقرار کند تا اینکه مصاحبه‌ها و مناظره‌های گروهی نیز سودمند واقع شوند.»
صنعت نشر؛ گره‌های زیاد، امیدهای فراوان‌تر
یکی از مسیرهای پررونق کردن کتاب و کتابخوانی باز کردن گره‌های صنعت نشر است.
حسین سعیدی، مدیرعامل به‌نشر (انتشارات آستان قدس رضوی) معتقد است: «در طی سال‌های گذشته بدنه انقلابی نشر کشور ناظر به وضع موجود و با نگاه به وضع مطلوب، افق‌هایی را برای صنعت نشر کشور ترسیم کرده و گام‌های اجرائی تحقق این اهداف را نیز در دستور کار قرار دادند.»
وی تبیین می‌کند: «شکی نیست کتاب، مهم‌ترین محصول فرهنگی است و علی‌رغم سیاه‌نمایی‌هایی که درباره سرانه مطالعه می‌شود و البته با وجود گران‌شدن کتاب بازهم کتاب و مطالعه طرفداران پرشمار خود را دارد و خوشبختانه همچنان می‌تواند موج‌آفرینی و اثرگذاری در حیات فرهنگی جامعه داشته باشد. صرف‌نظر از مشاهدات میدانی و چراغ روشن کتابفروشی‌ها، آمارهای رسمی خانه کتاب و رقم تراکنش‌های مالی که عمدتاً پس از برگزاری نمایشگاه‌ها اعلام می‌شود، حکایت از این دارد که کتاب به‌عنوان یک صنعت و اقتصاد فرهنگی قدرتمند در ایران حضور دارد و قدرت و قوت آن از صنایع دیگر فرهنگی نه‌تنها کمتر که بیشتر و بالندگی آن به جهات مختلف به نفع زیست فرهنگی جامعه است.
در طی سال‌های گذشته بدنه انقلابی نشر کشور ناظر به وضع موجود و با نگاه به وضع مطلوب، افق‌هایی را برای صنعت نشر کشور ترسیم کرده و گام‌های اجرائی تحقق این اهداف را نیز در دستور کار قرار دادند. با روی کار آمدن دولت سیزدهم قطار نشر کشور در راستای تحقق اهداف ترسیم شده، سرعت گرفت و در چند مورد اتفاقات مهم و ارزشمندی در این زمینه رخ داد.»
این کارشناس حوزه نشر در ادامه به چالش کاغذ پرداخته و می‌گوید: «بی‌شک بحث کاغذ به‌عنوان ماده اولیه تولید کتاب و تولید کاغذ ایرانی باکیفیت و با قیمت مناسب از مهم‌ترین مسائل صنعت نشر کشور است که در دولت سیزدهم و باهمت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نیز تلاش‌های خانه کتاب و ادبیات ایران، گام‌های مؤثر و خوبی در این زمینه برداشته شد. گرچه کاغذ همچنان گران است و کار ناشران را کاغذ وارداتی راه می‌اندازد، اما تقویت شبکه داخلی تولید و توزیع کاغذ از گره‌های کور صنعت نشر بود که تا حدی باز شد و امید می‌رود در آینده نزدیک شاهد تحولات اساسی‌تری در این زمینه باشیم.
توجه به ظرفیت فضای مجازی و تقویت زیرساختی فروش و عرضه کتاب در فضای مجازی گرچه با اهرم کرونا شروع شد، اما برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به‌صورت مجازی، از اقدامات ضروری و درستی بود که با آزمون‌وخطا آغاز و با استقبال چشمگیر اهالی کتاب به یک ضرورت تبدیل و باعث شد بخش مجازی فروش برای همیشه به نمایشگاه کتاب تهران افزوده شود.
در زمینه فعالیت نمایشگاهی، علاوه‌بر تولد مبارک نمایشگاه مجازی، تجربه مدل‌های جدید اجرای نمایشگاه همچون نمایشگاه‌های یکپارچه که با اصل قرار دادن موضوع و محتوا و حذف ناشران، انتخاب کتاب را تسهیل کرده از اقدامات مثبت اخیر است. در این روش نیروی انسانی تمرکز خود را به جای غرفه‌داری بر مشاوره تخصصی کتاب معطوف می‌کند و تجربه خرید آگاهانه‌تر و مطلوب‌تری برای مخاطب رقم می‌خورد.»
افزایش کمّی و کیفی تبلیغات کتاب‌محور
سعیدی، ناشر و کارشناس حوزه نشر با ابراز خرسندی از تبلیغات روزافزون حوزه کتاب می‌گوید: «بی‌شک کتابفروشی‌ها یکی از ارکان اصلی و مهم صنعت نشر هستند و هر کتابفروشی یک پدیده فرهنگی به‌حساب می‌آید. تعدد و رونق کتابفروشی‌ها حکایت از نبض تپنده و زنده فرهنگ دارد و برای بخش فرهنگی هر دولتی، حفظ و توسعه کتابفروشی‌ها مهم و ضروری است. راه‌اندازی سامانه مجازی فروش کتاب ویژه کتابفروشی‌ها از آن دست اقداماتی است که در بلندمدت آثار و برکات خود را نشان خواهد داد. گسترش پیشخوان فروش به وسعت ایران ضمن به‌روز شدن کتابفروشی‌ها با اقتضائات زمان، دامنه مشتریان کتابفروشی‌ها را نیز افزایش داده و سهم و بهره کتابفروشی‌ها را در رویدادهای بزرگ کتابی مانند نمایشگاه بین‌المللی کتاب، بالا می‌برد.
افزایش کمّی و کیفی تبلیغات کتاب‌محور در برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی و نیز بیشتر شدن برنامه‌های تبلیغی و ترویجی حوزه کتاب در رسانه‌ها و فضای مجازی از دیگر اقدامات قابل‌تقدیر است. راه‌اندازی تلویزیون اینترنتی کتاب و تمرکز بر فعالیت خبری منسجم در یک خبرگزاری ویژه کتاب حکایت از عزم جدی دولت در افزایش فرهنگ مطالعه و کتابخوانی در کشور است. گرچه همچنان سهم کتاب در برنامه‌های صداوسیما ناچیز و مایل به صفر است و ساخت فیلم، سریال، مستند، مسابقه و جنگ‌های کتاب محور از آرزوهای محقق نشده این حوزه است. صرف‌نظر از حمایت‌ها و برنامه‌های صنفی مرتبط با پدیدآورندگان که مهم و قابل‌تقدیر است؛ اما به نظر می‌رسد در موضوع «شناسایی، پرورش و به صحنه آوردن نویسندگان جوان و بااستعداد و نیز حفظ خط فکری و معنوی آنها در درازمدت بر اساس سازوکارهای کارآمد اقدام مهم و اثربخشی صورت نگرفته است.»
این کارشناس حوزه نشر در تکمیل صحبت‌هایش می‌گوید: «پالایش محتوایی بازار نشر نیز از آن دست اقداماتی است که ورود جدی و با برنامه فعالان فرهنگی دولتی و غیردولتی را می‌طلبد. این ساماندهی به‌خصوص در بخش کتب ترجمه و از آن مهم‌تر در بخش کتب ترجمه‌ای کودک و نوجوان به‌شدت احساس می‌شود. برنامه‌ریزی و اقدام در بحث ترجمه معکوس و صادرات کتاب از حلقه‌های مهم نشر است که تا تحقق آرمان‌های مطلوب فاصله زیادی دارد.
ساماندهی تعداد زیاد ناشران و وضع قوانین دقیق و سختگیرانه، ایجاد نظام رده‌بندی ناشران و نویسندگان و ایجاد تحول مدیریتی در بخش ناشران دولتی نیز از کارهای بر زمین‌مانده نشر کشور است.
درباره صنعت نشر کشور و مسائل حوزه کتاب، کتابفروشی و کتابخوانی به عدد صفحات کاغذهای تولید شده حرف برای گفتن وجود دارد؛ از تدوین نظام محتوایی نشر تا ایجاد سازوکارهایی برای حمایت از کتابفروش‌ها، توجه به بخش گرافیک و تصویرگری، حل مشکلات بخش موزعان، صنعت چاپ و ماشین‌آلات و فناوری‌های مرتبط با چاپ و بحث مهم آموزش در همه بخش‌های صنعت نشر هر یک نظام مسائل خاص خود را دارند که در این مجال فرصت طرح بحث درباره همه آنها نیست. در این میان مهم این است که زنجیره محترم نشر، تغییر و رشد را احساس کند و متوجه بشود که دولت برای حل مسائل بنیادین این حوزه عزم و جزم جدی دارد. درهرحال گره‌ها، فراوان و البته امیدها فراوان‌تر است.»
انتهای پیام/
پربيننده ترين
شنبه ۸ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۰۰:۱۰
جمعه ۷ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۰۰:۰۰
جمعه ۷ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۱۵:۵۸
پنجشنبه ۶ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۰۸:۲۲
چهارشنبه ۵ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۱۶:۰۲
شنبه ۸ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۱۱:۲۱
سه شنبه ۴ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۰۰:۲۳
يکشنبه ۲ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۰۰:۱۷