سرایت فسـاد از «خـواص» به متـن جامعه

به گزارش بلاغ؛ صلاح و فساد طبقات اجتماع در يكديگر تأثير دارد. ممكن نيست كه ديوارى بين طبقات كشيده شود و طبقه‌اى از سرايت فساد يا صلاح طبقه ديگر مصون يا بىبهره بماند، ولى معمولا فساد از «خواص» شروع مى‌‏شود و به «عوام » سرايت مى‏‌كند و صلاح برعكس از «عوام» و تنبه و بيدارى آنها آغاز مى‌شود و اجبارا «خواص» را به صلاح مى‌‏آورد يعنى عادتا فساد از بالا به پايين مى‌ريزد و صلاح از پايين به بالا سرايت مى‌كند.

روى همين اصل است كه مى‌‏بينيم اميرالمؤمنين على‌(ع) در تعليمات عاليه خود، بعد از آنكه مردم را به دو طبقه «عامه» و «خاصه» تقسيم مى‏‌كند، نسبت به صلاح و به راه آمدن خاصه اظهار يأس و نوميدى مى‌كند و تنها عامه مردم را مورد توجه قرار مى‌‏دهد.
در دستور حكومتى كه به نام مالك اشتر نخعى مرقوم داشته مى‌نويسد: «براى والى هيچ كس پرخرج‏تر در هنگام سستى، كم‌كمك‏‌تر در هنگام سختى، متنفرتر از عدالت و انصاف، پرتوقع‌‏تر، ناسپاس‏‌تر، عذرناپذيرتر، كم‏‌طاقت‌‏تر در شدايد از«خاصه» نيست.
همانا استوانه دين و نقطه مركزى مسلمين و مايه پيروزى بر دشمن «عامه» مى‌باشند، پس توجه تو همواره به اين طبقه معطوف باشد.»
اين‌، فكر غلطى است از يك عده طرفداران اصلاح كه هروقت در فكر يك كار اصلاحى مى‏افتند، «زعماء»- خواص- هر صنف را در نظر مى‌گيرند و آن قله‏‌هاى مرتفع در نظرشان مجسم مى‌شود و مى‌خواهند از آن ارتفاعات منيع شروع كنند.
تجربه نشان داده كه معمولا كارهايى كه از ناحيه آن قله‏‌هاى رفيع آغاز شده و در نظرها مفيد مى‏ نمايد، بيش از آن مقدار كه حقيقت و اثر اصلاحى داشته باشد، جنبه تظاهر و تبليغات و جلب نظر عوام دارد.
* مجموعه آثار استاد شهيد مطهرى
ج‏18؛ ص189، با ویرایش جزئی