دستیابی انسان به آرامش برپایه آسایش، با اعتقاد به خدا و تصدیق وجودی و تاثیرگذار وی در هستی و سرنوشت انسان، حاصل می‌شود.
۰
ایمان نه‌تنها در حوزه باورها و اعتقادات قلبی حضور جدی دارد بلکه در همه حوزه‌های انسانی تاثیر خود را نشان می‌دهد. در بررسی‌ها و پژوهش‌های میدانی که از سوی روانشناسان و دیگر متخصصان حوزه علوم پزشکی انجام شده و می‌شود، از تاثیر شگرف ایمان در بازسازی شخصیتی انسان‌های روان‌پریش و مبتلا به بیماری‌های روحی و روانی و حتی بیماری‌های جسمی چون سرطان سخن گفته شده است. ایمان امید به زندگی را در فرد افزایش می‌دهد و در جراحی به شخص کمک می‌کند تا زودتر بهبود یابد. از این‌رو گفته می‌شود که ایمان در همه حوزه‌های زندگی بشر نقش مهم و تاثیر شگرف و مستقیمی به جا می‌گذارد.
ارتباط ایمان با آرامش
با توجه به واژه عربی ایمان و کاربردهای آن در فرهنگ قرآنی و اسلامی می‌توان گفت که ارتباط این مفهوم با مفاهیمی چون آرامش و امنیت روحی و روانی انسان بسیار مورد تاکید بوده است؛ زیرا دستیابی انسان به آرامش با اعتقاد به خدا و تصدیق وجودی و تاثیرگذار وی در هستی و سرنوشت انسان احتمالا سبب به‌کارگیری واژه عربی امن برای بیان مفهوم ایمان به خدا بوده است.
آیات بسیاری (تنها ۹۰۰ بار واژه امن و مشتقات آن در قرآن به‌کار رفته و این مفهوم با واژگان دیگری نیز بیان شده است) به موضوع ایمان و نقش آن در زندگی و سرنوشت بشر پرداخته است. این آیات گاه به بیان ضرورت ایمان و نقش آن در زندگی و حیات دنیوی و اخروی بشر اشاره دارد.(نساء آیه ۱۷۳ و توبه آیه ۲۰ و حدید آیه ۷) و گاه دیگر به ویژگی‌های مؤمنان پرداخته (مؤمنون آیات ۱ تا ۹ و انفال آیات ۲ تا ۴) و شماری به پیامدهای بی‌ایمانی و آثار زیانبار آن توجه داده (حج آیه ۱۹ و روم آیه ۱۶) و برخی دیگر از آیات نیز به عناصر و عوامل پیدایش ایمان (مریم آیه ۶۰ و طه آیه ۱۱۲ و بقره آیه ۲۵۶) و آثار (حج آیه ۵۰ و ابراهیم آیه ۲۳ ) و یا موانع ایمان (نساء آیه ۱۷۳ و بقره آیه ۷ و ۸ ) اشاره دارد.
نسبت ایمان و علم یقین
در مفهوم و کاربردهای قرآنی میان ایمان و تصدیق تفاوت‌های معنایی خاصی وجود دارد و تنها زمانی ایمان به مفهوم قرآنی تحقق می‌یابد که تصدیق، اذعان و علم انسان همراه با التزام عملی همراه باشد. از این‌رو تصدیق و علم می‌تواند با ضد ایمان جمع شود؛ چنان‌که قرآن با اشاره به برخی از کافران می‌فرماید که این دسته با آنکه شناخت کاملی از حقیقت و رسالت پیامبر(ص) دارند، ولی کفر می‌ورزند و در برابر آن می‌ایستند و سد راه آن می‌شوند.(محمد آیه ۳۲)
در آیه ۳۲ سوره جاثیه نیز به کسانی اشاره می‌شود که با وجود علم و آگاهی و شناخت کامل از حق و حقیقت تنها به جهت آنکه هوای نفس خویش را به عنوان معبود گرفته و آن را می‌پرستند از سوی خداوند به بلای گمراهی دچار می‌شوند. بنابراین ایمان زمانی صورت واقعی و حقیقی به خود می‌گیرد که شناخت و باور در اعمال و رفتار شخص خود را نشان دهد و دانش و شناخت همراه با التزام عملی به دانسته‌ها و آموزه‌های وحیانی باشد.
قرآن حتی مرتبه یقین که فراتر از شناخت تصدیقی و علم و آگاهی است را به‌گونه‌ای باز می‌شناساند که با ایمان واقعی تمایز دارد. به این معنا که شخص با آنکه به مقام یقین و اعتقاد جزمی می‌رسد که با آن احتمال کذب در آن نمی‌رود با این همه اهل یقین نیز ممکن است از دایره ایمان بیرون باشند. بنابراین با استناد به آیاتی که میان اهل ایمان و اهل یقین تمایز گذاشته است همانند آیه ۳ و ۴ سوره جاثیه قرآن توضیح می‌دهد که کسانی با آن استیقان و یقینی که طلب می‌کنند ولی با این همه به انکار یقین خویش می‌پردازند و نشانه‌های الهی را انکار می‌کنند.(نمل آیه ۱۴) چنان‌که گفته شد ایمان در فرهنگ قرآنی با عمل ارتباط تنگاتنگی دارد و زمانی شخص مؤمن نامیده می‌شود که ایمان در حوزه عمل و در حوزه‌های مختلف زندگی وی ظهور و بروز داشته باشد.(رعد آیه ۲۹) البته این بدان معنا نیست که از نظر مفهومی عمل و ایمان یکی است؛ زیرا شکی نیست که عمل و ایمان از نظر مفهومی متمایز هستند. ولی از آنجا که نشانه صدق و حقانیت ایمان، عمل است گفته می‌شود که ایمان زمانی مفهوم درست می‌یابد که در عمل، خود را نشان دهد. بنابراین ایمان به مثابه پایه؛ و عمل به عنوان بنایی است که آن را نشان می‌دهد و به ظهور می‌رساند.(انفال آیات ۳ و ۴)
شخصی که از ایمان قرآنی برخوردار است به خدا (نساء آیه ۱۳۶) معاد (مطففین آیه ۱۲) پیامبران و کتاب‌های آسمانی (نساء آیه ۱۷۱ بقره آیه ۲۸۵) و غیب و فرشتگان (بقره آیات ۳ و ۴ و بقره آیه ۱۷۷ و ۲۸۵) اعتقاد دارد.
آثار ایمان در زندگی بشر
ایمان در تحلیل قرآنی عامل رستگاری و نجات انسان از خسران (سوره عصر) و موجب رهایی وی از دوزخ و آمرزش گناهان و ورود به بهشت جاویدان (صف آیه ۱۰ تا ۱۲) است. همچنین از مهم‌ترین عوامل ایجاد آرامش و رهایی از ترس از آینده و اندوه بر گذشته است.(طه آیه ۱۱۲ و جن آیه ۱۳ و بقره آیه ۲۷۷) کسانی که از ایمان واقعی و حقیقی بر خوردارند در آرامش و سکونی به سر می‌برند که هیچ‌کس دیگر آنچنان نیست؛ زیرا شخص بر این باور است که خداوند حکیم و دانا و قادری است که مالک وی می‌باشد و اوست که تدبیر جهان و جان را به عهده دارد و حکیمانه همه امور را تدبیر و مدیریت می‌کند از این‌رو باکی ندارد که با دشواری و رنجی مواجه شود و یا گرفتار مصیبتی گردد؛ زیرا آن دشواری و مصیبت را خیر و آزمونی برمی‌شمارد که فرصتی برای تکامل را به او می‌دهد و یا از اشتباهی بازمی‌دارد. این‌گونه است که بر گذشته افسوس و اندوه نمی‌خورد و از آینده ترس و هراسی به دل راه نمی‌دهد.
از آثار ایمان در زندگی، تسلط انسان بر نفس خویش است که از مهم‌ترین ارکان فضائل اخلاقی به‌شمار می‌رود. خداوند بر اثر بصیرتی که مؤمنان بدان دست یافته‌اند، نوعی طمأنینه و آرامش بر قلب‌هایشان فرو می‌فرستد که افزون بر تقویت ایمان ایشان، آنان را بر خود مسلط می‌کند و می‌توانند مهار نفس را در اختیار خود بگیرند.(فتح آیه ۴)
ایمان انسان را از ناراحتی‌ها و توفان‌های روحی بازمی‌دارد (رعد آیه ۲۸) و شخص را در برابر مصیبت‌ها و مشکلات قوی می‌سازد؛ زیرا ایمان در واقع اتصال موجودی ناتوان (فقیر به تعبیر قرآنی ) به اصل وجودی است که همه هستی و قدرت و نیرو از اوست. از این‌رو گفته شده که هرگاه در فشار و ناراحتی قرار گرفته‌اید به نماز بایستید تا اتصال با مبدأ وجود در جان شما آرامش و سکون آفریند، چنان‌که سیره پیامبر(ص) این‌گونه بود.(حجر آیه ۹۷ و ۹۸) انسانی که در تنگناهای روحی و روانی (ضیق‌صدر) و تنگی سینه و جان است با این اتصال، به نوعی سعه‌صدر و گشایش می‌رسد که با چیز دیگری هرگز تحقق نخواهد یافت.
از آنجا که ایمان حالتی روحی است که در خود نگرشی کامل به ارزش‌ها و حوادث نهان دارد و چون مؤمن به مبدأ این حوادث و رخدادها مرتبط است آرامش و اطمینانی دارد که جز او از آن بی‌بهره است. از این سبب است که قرآن یاد خدا را سبب دستیابی انسان به آرامش برمی‌شمارد.(رعد آیه ۲۸) قرآن به انسان‌ها می‌آموزد که مؤمنان تنها با ترس از خدا و بزرگداشت او، به رحمت و عفو وی امیدواری می‌یابند و در دل‌هایشان به آرامش خاصی دست می‌یابند.(انفال آیه ۲) در تحلیل قرآنی مؤمنان با بهره‌مندی از حیات طیب به آرامش و روشنی دست می‌یابند (نحل آیه ۹۷) که در سایه آن هیچ ترس و ناراحتی به دل‌هایشان راه نمی‌رسد.(یونس آیه ۶۲ و ۶۳) و این‌گونه است که هرگاه در جامعه راه می‌روند گشاده‌رو و سرزنده و شادان هستند و با تبسم و لبخندی بر لب از سرور درونی برخوردارند و آن را به جامعه و افراد آن هدیه می‌کنند. همین گشاده‌رویی و تبسم و نیکوکاری و احسان و ایثار برخاسته از ایمان است که دل‌های دیگران را به سوی آنان می‌کشاند و محبوب دیگران می‌شوند. در تفسیر و تحلیل قرآنی خاستگاه این محبوبیت مردمی محبتی است که خداوند نسبت به آنان دارد و همین موجب می‌شود که مؤمنان دیگر در جامعه به سوی ایشان کشیده شوند.(مریم آیه ۹۶)
در روایتی است که خداوند هرگاه مؤمنی را دوست بدارد به جبرئیل فرمان می‌دهد که او نیز او را دوست و محبوب بدارد و به اهل زمین و آسمان نیز ندا دهد که همه او را دوست بدارند.(مجمع‌البیان ج ۶ ص ۸۲۳) و این‌گونه است که اهل ایمان واقعی در زندگی دنیوی خویش محبوب دل‌ها هستند و حتی دشمنان نیز در باطن، آنان را دوست می‌دارند هرچند که در عمل با آنان دشمنی می‌ورزند چنان‌که در‌باره خداوند نیز یقین دارند ولی او را انکار می‌کنند و این جز به‌خاطر کینه و خودبزرگ‌بینی آنان نیست.
فرشته محیطی
انتهای پیام/
پربيننده ترين
دوشنبه ۱۰ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۰۰:۲۸
يکشنبه ۹ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۰۰:۰۰
جمعه ۷ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۱۵:۵۸
پنجشنبه ۶ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۰۸:۲۲
چهارشنبه ۵ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۱۶:۰۲
يکشنبه ۹ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۰۰:۱۷
شنبه ۸ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۱۱:۲۱
سه شنبه ۴ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۰۰:۲۳