الزامات اجرای عدالت

به گزارش بلاغ؛ خداوند به‌عنوان یک اصل حاکم بر همه اصول و قوانین و احکام اسلامی به مؤمنان فرمان می‌دهد که نه‌تنها باید قیام‌کننده به قسط باشند؛ بلکه باید به‌عنوان «قوامین بالقسط» باشند و همواره باقدرت و شدت به اجرای قسط و عدل بپردازند و حقی را ضایع نکنند؛ بلکه خواهان اجرای حق نسبت به همگان و از جمله کافران و مخالفان غیرمعاند باشند.

از مهم‌ترین اصول حاکم بر همه فقه و رفتار مزمن این آیه است که می‌فرماید: و اجناس مردم را [هنگام خریدن] کم‌شمارتر و کم‌ارزش‌تر [از آنچه که هست] به‌حساب نیاورید و در زمین تبهکارانه فتنه و آشوب برپا نکنید. (شعراء، آیه ۱۸۳)

در جایی دیگر می‌فرماید: پیمانه و وزن را باعدالت، تمام دهید! و بر اشیاء (و اجناس) مردم، عیب نگذارید؛ و از حق آنان نکاهید! و در زمین به فساد نکوشید! (هود، آیه ۸۵)

همچنین می‌فرماید: پس پیمانه و ترازو را تمام نهید، و اموال مردم را کم مدهید و در زمین، پس از اصلاح آن فساد مکنید. این [رهنمودها] اگر مؤمنید برای شما بهتر است. (اعراف، آیه ۸۵)
پس عدالت باید در همه حال و همه‌جا به اجرا در آید و مومن باید مصداق قوامین بالقسط باشد، حتی اگر به ضرر خودش باشد و قرآن می‌فرماید: ای کسانی که ایمان آورده‌اید! پیوسته قیام به عدالت کنید! برای خدا شهادت دهید، اگر چه (این گواهی) به زیان خود شما، یا پدر و مادر و نزدیکان شما بوده باشد! (چرا که) اگر آنها غنیّ یا فقیر باشند، خداوند سزاوارتر است که از آنان حمایت کند؛ بنابراین، از هوی‌وهوس پیروی نکنید که از حق منحرف خواهید شد! و اگر حق را تحریف کنید و یا از اظهار آن، اعراض نمایید، خداوند به آنچه انجام می‌دهید، آگاه است. (نساء، آیه ۱۳۵)

بر اساس صریح آیه قرآن دشمنی با کس یا جامعه‌ای نباید مومن را از اجرای عدالت باز دارد، چنان‌که قرآن می‌فرماید: ای کسانی که ایمان آورده‌اید! همواره برای خدا قیام کنید و از روی عدالت، گواهی دهید! دشمنی با جمعیّتی، شما را به گناه و ترک عدالت نکشاند! عدالت بورزید که این به پرهیزکاری نزدیک‌تر است! و از (معصیت) خدا بپرهیزید که از آنچه انجام می‌دهید باخبر است! (مائده، آیه ۸)

این عدالت باید انسان مومن را به سمتی ببرد که حتی به دشمن غیرمعاند خود نیکی کند. خداوند می‌فرماید: خدا شما را از نیکی‌کردن و رعایت عدالت نسبت به کسانی که در راه دین با شما جنگ نکردند و از خانه و دیارتان بیرون نراندند نهی نمی‌کند؛ چرا که خداوند عدالت‌پیشگان را دوست دارد. (ممتحنه، آیه ۸)

مفهوم این آیه این است که خداوند می‌فرماید ما در آغاز این سوره گفتیم با دشمنان ارتباط تولی و ولایت‌پذیری نداشته باشید؛ اما نگفتیم که آنانی که قصد جنگ و دشمنی با شما ندارند هر چند که کافر هستند و موجبات آوارگی شما را فراهم نکرده‌اند، با آنان هم دشمنی کنید، بلکه حتی مجاز دانسته‌ایم که به آنان نیکی کرده و عدالت را در حقشان به اجرا در آورید.

پس اگر کسی سر دشمنی نداشته و به جنگ مومن و جامعه ایمانی نیامده می‌توان به او نیکی کرد تا به مؤمنان نزدیک شود و با دیدن اجرای عدالت به حقانیت دین و اعمالشان گرایش پیدا کند.

محمد سبحانی

انتهای پیام/