هیولایی فعال در مرکز کهکشان

به گزارش بلاغ؛ می‌‌دانستید در مرکز کهکشان راه‌‌شیری یک سیاه چاله فعال داریم که می‌‌تواند بسیاری از اجرام پیرامونش را ببلعد؟ سیاه چاله‌‌ها ناحیه ای از فضا/زمان هستند که هیچ‌‌چیز، حتی نور امکان عبور از آن‌‌ها را ندارد. یک معمای بزرگ در کیهان که همه چیز را می‌‌بلعد. درحقیقت هر وقت یک ستاره عمرش به‌‌پایان برسد به سیاه‌‌چاله تبدیل می‌‌شود. رصد سیاه‌‌چاله‌‌ها بسیار دشوار است. براساس نسبیت عام انیشتین وقتی نیروی جاذبه نقطه ای از فضا/ زمان چنین قدرتی داشته باشد، سبب خمیدگی در فضا و زمان می‌‌شود. یعنی تجربه زمان در نزدیکی افق رویداد یک سیاه چاله متفاوت از نقاط دیگر کیهان است و به این پدیده اتساع زمان می‌‌گویند. به‌‌طور مثال، یک‌‌ساعت در مرز یک سیاه چاله ممکن است برابر سال‌‌ها روی زمین باشد. سیاه چاله‌‌ها دنیای مرموزی دارند و این‌‌که مرکز کهکشان ما یعنی راه‌‌شیری هم یک سیاه چاله فعال دارد یا خیر، از مباحث جذاب نجوم محسوب می‌‌شود. بد نیست بدانید یک بررسی جدید نشان می‌دهد سیاه چاله کلان‌جرم در مرکز کهکشان راه شیری آن‌گونه که پیش از این تصور می‌شد، غیرفعال و خفته نیست.

هیولایی 4 میلیون برابر خورشید

بر اساس این پژوهش که روز چهارشنبه در مجله نیچر منتشر شد، این هیولای خفته حدود ۲۰۰ سال پیش از خواب بیدار شده، تعدادی از اجرام کیهانی مجاور خود را بلعیده و دوباره به خواب رفته است. کاوشگر تصویربرداری قطبش‌سنجی پرتو ایکس ناسا یا به طور خلاصه آی‌ایکس‌پی ای (IXPE)، پژواکی از این طغیان دوباره و تجدید فعالیت سیاه چاله را شناسایی کرده است. سیاه چاله کلان‌جرم کمان «اِی*»، 4 میلیون برابر خورشید جرم دارد و در فاصله ۲۷ هزار سال نوری از زمین، در مرکز کهکشان مارپیچی راه شیری، واقع شده است. سال گذشته ستاره‌شناسان اولین تصویر از این سیاه چاله یا به بیان دقیق‌تر حلقه درخشان گاز پیرامون آن را ثبت کردند.

کرم‌‌ شب‌‌تابی که خورشید شد

فردریک مارین، پژوهشگر رصدخانه نجومی استراسبورگ فرانسه و نویسنده اصلی این مقاله می‌گوید: «سیاه چاله کلان‌جرم کمان «اِی*» همواره به عنوان سیاه چاله‌ای خفته دیده می‌شد.» اغلب سیاه چاله‌های کلان‌جرمی که در مرکز کهکشان‌ها وجود دارند، پس از بلعیدن تمامی مواد پیرامون خود خاموش می‌شوند، اما یک تیم بین‌المللی از پژوهشگران کشف کردند که سیاه چاله کلان‌جرم کمان اِی* در حدود پایان قرن نوزدهم، از خواب بیدار شده و هر گاز و غباری را که در دسترس بوده، بلعیده است. این اشتهای جنون‌آمیز حدود چند ماه تا یک‌سال طول کشیده و پس از آن، سیاه چاله بار دیگر به خواب فرو رفته و غیرفعال شده است. مارین می‌گوید این سیاه چاله در زمان فعالیت خود دست‌کم یک میلیون‌ برابر درخشان‌تر از امروز بوده است. او می‌افزاید فعال شدن این سیاه چاله مشهود بود؛چراکه ابرهای مولکولی کهکشانی اطراف همزمان با فرورفتن به کام سیاه چاله انتشار پرتو ایکس بیشتری را آغاز کردند. مرکز ملی پژوهش‌های علمی فرانسه در بیانیه خود می‌گوید، موج نور پرتو ایکسی که در این دوره بیداری ایجاد شد، شبیه این است که میزان درخشندگی یک کرم شب تاب پنهان در یک جنگل، ناگهان به درخشندگی خورشید شود.

چرا این غول بیدار شد؟

این‌‌که دقیقا چه عاملی سبب شد سیاه چاله کلان‌جرم کمان اِی* برای مدت کوتاهی از حالت غیرفعال خود خارج شود، هنوز مشخص نیست. آیا ممکن است در آن زمان ستاره یا ابری از گاز و غبار به آن خیلی نزدیک شده باشد؟ اخترشناسان امیدوارند مشاهدات بیشتر رصدخانه آی‌ایکس‌پی ای به آن‌ها کمک کند آن چه را اتفاق افتاده است، بهتر درک کنند. چه بسا مشاهدات آینده درخصوص خاستگاه سیاه چاله‌های کلان‌جرم که هنوز در هاله‌ای از ابهام است، اطلاعات بیشتری در اختیارمان بگذارد.