کشت فراسرزمینی؛ رویای دولتمردان

به گزارش بلاغ، طی سال‌های اخیر رهبر انقلاب تأکید ویژه‌ای بر بحث خودکفایی در محصولات استراتژیک کشاورزی داشتند و همواره این موضوع را پیگیری کرده‌اند.

سرمایه‌گذاری در اراضی حاصلخیز کشورهای برخوردار از منابع آب کافی برای تولید محصولات اساسی در راستای بهبود امنیت غذایی با عنوان «کشت فراسرزمینی» شناخته شده است.
ایران باتوجه‌به قرارگرفتن در کمربند خشک جهانی، تغییرپذیری شدید اقلیمی، بارش تنها معادل یک‌سوم متوسط جهانی، خشکسالی‌های متعدد، مصرف بالای آب و محدودیت‌هایی ازاین‌قبیل، نیاز به تنوع کشت محصولات غذایی و کشاورزی به روش‌های متنوع دارد.
در این میان کشت فراسرزمینی می‌تواند راهکاری برای تأمین محصولات کشاورزی و مواد غذایی کشور باشد.

طی سال‌های اخیر نیز بحث کشت فراسرزمینی در کشور پررنگ بوده و مقام‌های بالادستی خواستار توجه به آن شده‌اند ضمن اینکه در لایحه بودجه ۱۴۰۱ نیز به این طرح توجه شده و لایحه بودجه ۱۴۰۱ دولت را مکلف کرده در واردات محصولات کشاورزی و دامی در شرایط مساوی اولویت خرید خود را از شرکت‌های ایرانی فعال در حوزه کشاورزی فراسرزمینی قرار دهد.
کشت فراسرزمینی در لایحه برنامه هفتم توسعه نیز خودنمایی کرده و به‌عنوان یکی از اهداف دولت یاد شده است. بر اساس لایحه برنامه هفتم توسعه، دولت باید تسهیلاتی فراهم کند که تا پایان اجرای برنامه، دو میلیون هکتار کشت فراسرزمینی انجام شود.

آبان‌ماه سال ۱۳۹۶ بود که در سفر استاندار قزل‌اوردا قزاقستان به مازندران؛ تفاهم‌نامه همکاری در زمینه کشت فراسرزمینی برنج بین استان‌های مازندران و قزل‌اوردا به امضا رسید و هنوز مشخص نشد چه میزان از این تفاهم‌نامه به مرحله اجرایی رسیده است.

باتوجه‌به ظرفیت بالای محصولات کشاورزی در مازندران، طی سال‌های گذشته مسئولان استانی مذاکراتی با کشورهای همسایه از جمله روسیه و قزاقستان در حوزه تبادلات اقتصادی و تجاری در قالب کشت فراسرزمینی داشته‌اند.

حسن خیریان‌پور معاون امور اقتصادی استاندار مازندران اسفندماه سال گذشته در دیدار با معاون استاندار مانگیستائو قزاقستان عنوان کرده بود که مازندران ظرفیت‌های خوبی در حوزه صادرات محصولات مواد غذایی و کشاورزی از جمله برنج، مرکبات، کیوی، لبنیات، محصولات شیلاتی و دیگر کالاهای راهبردی و اساسی دارد که کشور قزاقستان می‌تواند از این ظرفیت برای واردات استفاده کند.

معاون امور اقتصادی استاندار مازندران با بیان اینکه مازندران با دارابودن سه بندر استراتژیک یکی از استان‌های بااهمیت کشور در حوزه سرمایه‌گذاری است افزود: ایجاد یک خط پروازی مستقیم میان دو استان یکی از پیشنهادهای ما برای افزایش مبادلات اقتصادی است.

خیریان پور بیان داشت: مازندران آمادگی لازم برای کشت فراسرزمینی در کشور قزاقستان را دارد.

این در حالی است که نایب‌رئیس کمیسیون کشاورزی و آب مجلس شورای اسلامی با اشاره به مشکلات کشت فراسرزمینی اذعان کرد: در برنامه هفتم توسعه، رفع تعهد ارزی از صادرات خُرد که شامل کشاورزی نیز می‌شود برداشته می‌شود.

علیرضا عباسی در خصوص آب مصرفی در حوزه کشاورزی نیز اظهار کرد: آمار مختلفی در حوزه آب مصرفی در بخش کشاورزی وجود دارد و لذا در لایحه برنامه هفتم توسعه پیش‌بینی شده است که ۱۸ درصد از مصرف آب کشاورزی کاهش پیدا کند.

وی اذعان کرد: طبق اعلام جهاد کشاورزی، در صورت تأمین ۶۵ میلیارد مترمکعب آب به‌صورت سالانه، مشکلی در حوزه آب مصرفی کشاورزی وجود نخواهد داشت.

عباسی گفت: در لایحه برنامه هفتم توسعه، وزارت نیرو مکلف به تحویل این میزان آب به‌صورت سالانه شده است. همچنین بر اساس این برنامه، وزارت نیرو و جهاد کشاورزی مکلف به کاهش ۲۵ درصدی هدررفت آب کشاورزی هستند.

نایب‌رئیس کمیسیون کشاورزی و آب مجلس شورای اسلامی با اشاره به آنچه درباره کشت گلخانه‌ای در لایحه برنامه هفتم توسعه آمده است تأکید کرد: هم اکنون سالانه ۳ میلیون تن محصول کشاورزی از کشت گلخانه‌ای تأمین می‌شود لذا بر اساس لایحه برنامه هفتم، دولت موظف است که تا پایان اجرای این برنامه سالانه ۱۰ میلیون تن محصول کشاورزی از کشت گلخانه‌ای تأمین کند از همین رو کشت گلخانه‌ای سبب صادرات بیشتر در حوزه کشاورزی و بهره‌وری خواهد شد.

حسین سیادت کارشناس ارشد اقتصاد کشاورزی پیرامون موانع و عدم موفقیت این طرح نیز اظهار می‌کند: یکی از شرایط لازم برای عقد قرارداد با فعالان کشت فراسرزمینی این است که متقاضی می‌بایست ۵۰ هزار تن محصول تولیدی داشته باشد؛ لذا شرایط عقد قرارداد برای متقاضیانی که سرمایه و یا زمین‌های کمی را در اختیاردارند، وجود ندارد.

این کارشناس حوزه کشاورزی می‌گوید: امکان برگشت محصول به کشور نیز یکی از موضوعات مهم در این نوع کشت است که چگونگی آن و هزینه تمام شده آن تعیین‌کننده است و همچنین نیاز به ماشین‌آلات و تجهیزات باید توجیه اقتصادی مناسبی داشته باشد تا بخش خصوصی بتواند فعالیت کند و این مستلزم حمایت دولت است.

سیادت بیان کرد: البته مهم‌ترین مشکلی که این طرح تاکنون با آن مواجه بوده و به‌عنوان مانع اصلی باید از آن یاد کرد موضوع اختصاص ارز است؛ زیرا درخواست ارز از طرف سرمایه‌گذار و تولیدکننده یکی از موانعی است که عملاً جلوی فعالیت متقاضیان کشت فراسرزمینی را می‌گیرد.

وی اذعان کرد: از آن جا که دستگاه‌های متولی قادر نیستند ادعاهای افراد مبنی بر میزان خرید زمین یا مخارج تولید در سایر کشورها را راستی‌آزمایی کنند و لذا همین موضوع نیز موجب شده تا طی سال‌های گذشته ارزی به متقاضیان کشت فراسرزمینی پرداخت نشود.

کارشناسان معتقدند که با اجرای این طرح می‌توان در حوزه تولید محصولاتی که امکان و ظرفیت تولید آنها در داخل کشور وجود ندارد، گام‌های خوبی برداشت.

ازآنجایی‌که بیش از ۱۸ میلیون هکتار از اراضی کشور زیر کشت محصولات کشاورزی قرار دارد و حدود ۸۵ درصد از آب شیرین کشور در حوزه کشاورزی مصرف می‌شود، کشت فراسرزمینی می‌تواند راهکاری برای توسعه کشاورزی باشد و موجب احیای منابع آبی کشور شود.

در این راستا، چند سالی است که بحث کشت فراسرزمینی در کشور ما مطرح شده و حالا باتوجه‌به وقوع خشکسالی در بسیاری از استان‌ها، محدودیت شدید منابع آبی و تأثیر آن بر وضعیت معیشتی مردم بیش از هر زمانی نمایان شده است.

از دیرباز یکی از آرزوها خودکفایی کشور در تولید محصولات راهبردی کشاورزی مثل گندم، دانه‌های روغنی، نهاده‌های دامی بوده است، اتفاقی که نیازمند منابع آبی در استان‌های مختلف است؛ اما به دلیل خشکسالی‌های پی‌درپی این سال‌ها و کمبود منابع آبی در بسیاری از استان‌ها مدت زمانی است که محقق نشده و همین موضوع باعث شده از طرحی به نام کشت فراسرزمینی یاد شود.

براین‌اساس، کشت فراسرزمینی باتوجه‌به کمبود منابع آبی در ایران، محدودیت در فعالیت‌های بخش کشاورزی و جلوگیری از بروز مشکلات جدی در پایداری امنیت غذایی در کشور موردتوجه وزارت کشاورزی و دولت قرار گرفته است.

بنا به گفته کارشناسان، اولین و مهم‌ترین مزیت کشت فراسرزمینی جلوگیری از هدررفت آب است، باتوجه‌به شدت بحران آب در کشور باید در جهت بهره‌وری کشاورزی موجود و استفاده از روش‌های آبیاری و کاشت، داشت و برداشت نوین و کاشت محصولات آب بر در سایر کشورها و ایجاد کشت فراسرزمینی گام برداشت.

مزیت دوم این طرح افزایش تولید محصولات کشاورزی و ایجاد آرامش از تأمین امنیت غذایی است، طبق آمار اعلامی وزارت جهاد کشاورزی، اکنون ۹۰ درصد از محصولات روغنی و بخش قابل‌توجهی از برنج مصرفی کشور وارداتی است.

با به‌کارگیری اراضی کشاورزی خارج از کشور، استراحت زمین‌های داخلی تضمین باعث می‌شود زمین‌های کشاورزی آب‌وخاک خود را ترمیم کنند و علاوه‌برآن، بخش بزرگی از نیازمان به محصولات کشاورزی تأمین می‌شود به همین دلیل ایرادی ندارد که محصولات راهبردی مثل گندم، خوراک دام و دانه‌های روغنی به‌وسیله کشاورزان ایرانی در خارج از مرزهای کشور کشت و تولید و برای تأمین نیازهای داخلی استفاده شود.

ضمن این که تبدیل فناوری و دانش به محصول، یکی دیگر از مزایای کشت فراسرزمینی به شمار می‌رود.

انتهای پیام/