برای یک هفته که از عمق جان و ایمان، موضوع وحدت بر محور پیامبر رحمه‌للعالمین تمرین می‌شود، تجربه دوست‌داشتنی آن می‌تواند جان‌مایه یکسال پیش رو باشد تا بتدریج عزت و سربلندی امت اسلامی را در سراسر جهان به ارمغان بیاورد.
هفته‌ای در تراز یک سال؛
خورشیدی که همه عمر بشریت را نورانی می‌کند
تاریخ انتشاردوشنبه ۱۰ مهر ۱۴۰۲ - ۰۰:۱۰
کد مطلب : ۴۷۸۵۰۲
۲
به گزارش بلاغ؛ وقتی که نور رحمت مطلق خداوند چشم به جهان گشود، خداوند بزرگ‌ترین نعمت خود به جهان هستی را در گرو هدایت و وحدت ابناء هستی بر محور این مولود مقدس قرار داد و هفته وحدت، بهانه‌ای است برای دورهم آمدن جهان اسلام با مرکزیت پیامبر خاتم(ص).
مسلمانان با آمار دو میلیاردی خود، دارای منابع مختلف مادی و معنوی، ظرفیت‌ها و استعدادهای فراوانی می‌باشند. جمعیت قابل‌توجهی از ساکنان زمین را مسلمانانی تشکیل می‌دهند که در کشورهای مختلف و نقاط متفاوتی در حال زندگی هستند. تفاوت نژادی، زبانی، فرهنگی و اقتصادی و سیاسی زیادی در میان آنان قابل مشاهده است. آنچه که توانست همه تفاوت‌های: نژادی، زبانی، فرهنگی و اقتصادی و سیاسی را به نقطه مشترک برساند و وحدت را میان این همه تنوع بوجود آورد، اسلام و پیامبر خاتم(ص) است.
چرا وحدت آنهم بر محور نبوت خاتم؟
وحدت، برونداد تعالیم دینی است که حضرت محمد مصطفی(ص) از سوی خداوند آورنده آن دین به عنوان متکامل‌ترین ادیان الهی است و نمی‌توان معتقد به اسلام بود و به وحدت بصورت اعتقادی و ایمانی معتقد نبود.
ریشه اتخاذ اقدامات عملی برای تحقق وحدت در جهان اسلام در دهه‌های اخیر به مباحث نظری بازمی‌گردد که به‌ویژه پس از پایان جنگ جهانی اول، فروپاشی امپراطوری عثمانی و مسئله لغو خلافت و گسترش استعمار غرب در دنیای اسلام آغاز شد. این روند در سال‌های پس از جنگ جهانی دوم و اشغالگری رژیم صهیونیستی و در سال‌های حکمرانی رهبرانی چون جمال عبدالناصر شدت یافت و ابعاد عملی بیشتری پیدا کرد.
تشکیل سازمان همکاری اسلامی متشکل از ۵۷ کشور در سال ۱۹۶۹ را می‌توان از نخستین تجربه‌های وحدت‌گرایانه در جهان اسلام دانست که در سال ۲۰۰۹ به سازمان کنفرانس اسلامی تغییر نام داد. این سازمان دارای دادگاه بین‌المللی عدل اسلامی و دو دسته کمیته‌های دائمی و موقت است. مجمع فقه اسلامی، بانک توسعه اسلامی و مرکز اسلامی توسعه تجارت از دیگر نهادهای ذیل سازمان کنفرانس اسلامی هستند.
بحران‌های گوناگونی که طی دهه‌های اخیر در دنیای اسلام به وقوع پیوسته از جمله جنگ ایران و عراق، حمله آمریکا به افغانستان و عراق، شرایط نامساعد مسلمانان در میانمار و کشمیر، حمله داعش به عراق و سوریه و تهدید حاکمیت این دو کشور و مواردی نظیر آن حاکی از عملکرد نه‌چندان موفق سازمان همکاری اسلامی است. مهم‌ترین مصداق عدم موفقیت این سازمان را نیز می‌توان مسئله فلسطین دانست که برخی از اعضای این سازمان به ایجاد روابط آشکار و پنهان با رژیم صهیونیستی مبادرت ورزیده‌اند.
ابتکار مقدس وحدت‌آفرین
بموازات احساس شدید به وحدت در جهان اسلام، از دیگر تلاشهای صورت‌گرفته برای پیشبرد وحدت در جهان اسلام، می‌توان به تقریب مذاهب به عنوان یکی از مهم‌ترین برنامه‌های نظام جمهوری اسلامی در جهان اسلام اشاره کرد. مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در سال ۱۳۶۹ در ایران تشکیل و عهده‌دار برگزاری کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی شد.
فتوای مشهور شیخ‌الازهر، شیخ محمود شلتوت، واقعیت نظری وحدت در میان مذاهب اهل سنت را آشکار ساخت.
از شیخ شلتوت سؤال شد که بعضی از مردم چنین می‌اندیشند برای آنکه مسلمان عبادات و معاملاتش صحیح باشد حتماً باید به یکی از مذاهب چهارگانه معروف عمل کند و در بین آنها مذهب شیعه امامیه و مذهب زیدیه نیست. آیا شما با این رأی به طور کلی موافقت دارید، و تقلید از مذهب شیعه امامیه را جائز نمی‌شمارید؟
ایشان در جواب چنین فرمودند: دین اسلام بر احدی از پیروانش متابعت از مذهب خاصی را لازم نمی‌شمرد، بلکه ما می‌گوییم: برای هر فرد مؤمن چنین حقی است که بتواند در ابتدای امر از هر یک از مذاهبی که صحیحاً نقل شده و در کتابهای مخصوص احکام آن مذهب نوشته شده است پیروی کند و همچنین کسی که از یک مذهب از این مذاهب پیروی می‌کرده می‌تواند عدول به مذهب دیگر بنماید، هر مذهبی باشد، و در این عمل باکی بر او نیست.
مذهب جعفری معروف به مذهب امامی‌اثناعشری، مذهبی است که شرعاً پیروی از آن مانند پیروی از مذاهب اهل‌سنت جایز است؛ و سزاوار است مسلمانان این مطلب را بدانند و از عصبیت و طرفداری‌های بیجا و بدون حق و حمایت از مذهب معینی خودداری کنند. دین خدا و شریعت او تابع مذهبی نیست یا منحصر در مذهبی نیست. هر کس به مقام اجتهاد فائز گردد عنوان مجتهد بر او بار، و در نزد خدای تعالی عملش مقبول خواهد بود.
و جایز است برای کسی که اهلیت نظر و اجتهاد را ندارد از ایشان تقلید کند و به آنچه در فقه‌شان مقرر داشته‌اند عمل بنماید، و در این مسئله بین عبادات و معاملات تفاوتی نیست.
تلاش شخصیت‌های تقریبی برجسته از ایران از جمله مرحوم آیت‌الله تسخیری و روابط نزدیک ایشان با علمای اهل سنت، اقدامات گسترده در نگارش و انتشار کتب تقریبی، تشکیل کمیته‌های مشترک میان مذاهب اسلامی از جمله دستاوردهای مجمع تقریب مذاهب اسلامی برشمرده می‌شود.
اما تلاش بیش از حد دشمنان در دهه‌های اخیر برای برهم‌زدن وحدت بین مسلمانان بویژه ایجاد درگیری و جنگ در سوریه و رویارویی بخشی از مسلمانان علیه یکدیگر، فروپاشی نظام سیاسی در لیبی، شکست اخوان‌المسلمین در مصر و مهم‌تر از همه آغاز عادی‌‌سازی روابط امارات، بحرین و مراکش با رژیم صهیونیستی از مهم‌ترین رویدادهایی بود که هم حاصل تضعیف وحدت در دنیای اسلام محسوب می‌شود و هم به عنوان عاملی تضعیف‌کننده به بازتولید روند وحدت‌زدایی انجامیده است.
منافع مشترک، بسترساز وحدت
در نظام بین‌المللی کنونی، منافع مشترک عنصری کلیدی در روابط میان کشورهاست و دولت‌ها با وجود تضاد منافع در برخی موضوعات، در موضوعات دیگر به همکاری با یکدیگر می‌پردارند. چرا که گمان می‌کنند منافع همکاری در آن موضوعات بیش از زیان آن است. کشورهای اسلامی نیز با اشتراکات فرهنگی و مذهبی، زمینه‌های بسیار گوناگونی برای یافتن منافع مشترک دارند. حفظ و توسعه روابط کشورهای اسلامی بر مبنای منافع مشترک زمینه را برای تعمیق روابط میان آنها مهیا می‌کند. حوزه‌هایی که می‌تواند زمینه همکاری را فراهم کند باید شناسایی شده و برنامه‌ریزی‌ها حول آن صورت گیرد.
در روابط میان کشورهای اسلامی، مشاهده می‌شود که برخی موضوعات اغلب سیاسی بر روابط میان آنها سایه انداخته است و سایر موضوعاتی که می‌تواند زمینه همکاری را فراهم کند تحت‌الشعاع قرار گرفته‌اند. تفکیک موضوعات موجب می‌شود تا از کوچک‌ترین فرصت‌ها برای ایجاد همبستگی استفاده شود. در این زمینه لازم است برای تحقق مسائل‌اشتراکی، به سرعت برنامه‌ریزی و اقدام صورت گیرد و در مسائل اختلافی نیز گفت‌وگوی مستمر برای کاستن شکاف‌ها انجام شود.
وحدت؛ ضروری‌ترین نیاز مسلمانان
وحدت بین مذاهب اسلامی، خمیرمایه و جوهره انسجام‌بخشی به جبهه اسلام ناب و شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی بوده و تنها نسخه شفابخش برای التیام دردهای پیکر زخم‌آلود امت اسلام در فضای غبارآلود کنونی است. وحدت امت اسلامی از دیرباز، آرمان مصلحان صادق و پیشگامان دلسوز امت اسلامی بوده و برای تحقق آن با بیان خویش مجاهدت‌های فراوان در عرصه‌های مختلف انجام نموده‌اند و حتی در این راه از بذل جان دریغ ننموده‌اند.
رهبر معظم انقلاب به خاطر ضرورت و اهمیت این موضوع و احاطه همه‌جانبه بر مسائل دنیای اسلام و با اهتمام کامل به تقریب مذاهب اسلامی می‌فرمایند؛ آرزویم این است که حیاتم در راه وحدت مسلمین باشد؛ مماتم هم در راه وحدت مسلمین باشد. با توجه به اهمیت موضوع وحدت باید آن را صحیح و مطابق با آموزه‌های دینی معنا نمود و از سطحی‌نگری در مورد آن اجتناب کرد. بنابراین برداشت صحیح از واژه وحدت و تقریب می‌تواند نقش ویژه‌ای در تسهیل تقریب مذاهب اسلامی ایفا نماید.
راه‌های تقریب مذاهب اسلامی و وحدت مسلمانان
آیت‌الله محمد واعظ زاده خراسانی، شخصیت فرهیخته ای است که بیش از هر چیز با اندیشه‌های تقریب جویانه و تلاشهای مصلحانه در راه نزدیکی مذاهب اسلامی به یکدیگر شناخته شده است. در نوشتاری از ایشان، طرحهای علمی وحدت و تقریب مذاهب اسلامی مورد بررسی قرار می گیرد.
ایشان این طرح‌ها را در دو دسته متمایز: طرحهای سیاسی و علمی تقریب مذاهب مورد بحث قرار داده است و در بخش نخست از طرحهای سیاسی که در مسیر تحقق وحدت مسلمین به کار آید سخن به میان آورده و آنها را در چهار بخش توضیح می دهد: نخست؛ طرح حکومت واحد اسلامی در جهان که به عقیده نامبرده با توجه به واقعیات جاری در کشورهای اسلامی از حد خیال و آرزو فراتر نمی رود. دوم؛ طرح تشکیل اتحاد جماهیر اسلامی که گرچه می تواند روشی علمی برای همگون کردن سیاست خارجی و اقتصاد و پاسداشت فرهنگ و تمدن اسلامی باشد به دلیل موانع سیاسی و اجتماعی و تضاد موجود بین گروههای اسلامی در جهان اسلام مجالی برای تحقق عملی نمی یابد. سوم؛ طرح وحدت رهبری یا شورای رهبری که در جهان اسلام موافقان و منادیانی داشته و به عقیده نامبرده با واقع نگری شرایط کنونی جهان اسلام هم سازگارتر است. چهارم؛ طرح پیمانهای همکاری مشترک کشورهای اسلامی در ابعاد مختلف، فرهنگی، دفاعی، اقتصادی است که ریشه در دستورهای قرآن و سنت داشته و اگر به درستی مورد اجرا گذاشته شود سهم مهمی در گردآوردن مسلمین و تقویت توان آنها خواهد داشت.
در بخش دوم نامبرده در زمینه طرحهای علمی تقریب از یازده طرح قابل تصور یاد کرده و بیش از همه به تبیین جوانب به دو طرح آخر می پردازد. به گفته وی دهمین طرح پیشنهاد مرحوم آیت‌الله العظمی بروجردی است که بر اساس آن باید از طرح مسایل تاریخی مربوط به خلافت پیامبر و بعضی از موضوعات حساسیت آفرین بنا بر ضرورت خودداری کرده و بر اصل «مرجعیت علمی اهل بیت» تاکید کرد.
وی بر این باور است با این رویکرد می توان راهی به روی پیروان مذاهب اسلامی گشود که به مطالعه و بررسی مذهب اهل بیت رو آوردند. چنانچه همین رویکرد در گرایش تقریبی دار التقریب قاهره مثمر ثمر واقع شد. ضمنا در این رویکرد هیچ یک از مبانی و اصول کلامی و عقیدتی مذهب هم فدا نمی شود. به گفته ایشان یازدهمین طرح، طرح دار التقریب قاهره می باشد که مبنی بر ارج نهادن و قدر شناسی از همه تلاشها مذهبی و به رسمیت شناختن مذاهب اسلامی و گشودن باب تخییر در پیروی از مذاهب فقهی است، در این طرح لزوم گسترش گفتگوهای فقهی و ترک مجادلات کلامی و تاریخی تاکید به عمل می آید و بر این امر اصرار می گردد که اختلافات مذهبی ناشی از اختلاف مجتهدان در مسایل فرعی است در حالی که در مسایل ضروری و اجماعی فقه همه مذاهب وحدت نظر دارند. راه های تقریب مذاهب را به طور کلی می توان به دو دسته تقسیم کرد: سیاسی و علمی.
نتیجه کلام
به نظر می‌رسد آنچه که جهان اسلام به آن توجه توام با اعتقاد و اعتماد توجه می‌کند، نظرگاه مقام معظم رهبری در موضوع "وحدت و سازوکارهای دست‌یابی به آن" است.
از دیدگاه رهبر انقلاب اسلامی راهبرد وحدت، لازم‌ترین و واجب‌ترین و حتی ضروری‌ترین آرمان برای امت اسلامی محسوب می‌شود. رهبر انقلاب با آگاهی از زمانه و اوضاع جهان اسلام، تلاش دارند که جامعه اسلامی را به سوی وحدت آگاهانه سوق دهند و لذا بر امت اسلامی خصوصاً عالمان و حاکمان آن ضروری است که سطح آگاهی خویش را از این نسخه شفابخش و حیاتی ملت‌های مسلمان افزایش داده و آن را به عنوان اصلی مسلم از اصول مترقی اسلام ناب پذیرفته و با ایمان به اینکه تحقق تمدن نوین اسلامی متوقف بر انسجام و اتحاد امت اسلامی هست تمام توان خویش را برای اجرایی شدن و گسترش آن به کار گیرند.
انتهای پیام/
مسلمانان با آمار دو میلیاردی خود، دارای منابع مختلف مادی و معنوی، ظرفیت‌ها و استعدادهای فراوانی می‌باشند. جمعیت قابل‌توجهی از ساکنان زمین را مسلمانانی تشکیل می‌دهند که در کشورهای مختلف و نقاط متفاوتی در حال زندگی هستند. تفاوت نژادی، زبانی، فرهنگی و اقتصادی و سیاسی زیادی در میان آنان قابل مشاهده است. آنچه که توانست همه تفاوت‌های: نژادی، زبانی، فرهنگی و اقتصادی و سیاسی را به نقطه مشترک برساند و وحدت را میان این همه تنوع بوجود آورد، اسلام و پیامبر خاتم(ص) است.
چرا وحدت آنهم بر محور نبوت خاتم؟
وحدت، برونداد تعالیم دینی است که حضرت محمد مصطفی(ص) از سوی خداوند آورنده آن دین به عنوان متکامل‌ترین ادیان الهی است و نمی‌توان معتقد به اسلام بود و به وحدت بصورت اعتقادی و ایمانی معتقد نبود.
ریشه اتخاذ اقدامات عملی برای تحقق وحدت در جهان اسلام در دهه‌های اخیر به مباحث نظری بازمی‌گردد که به‌ویژه پس از پایان جنگ جهانی اول، فروپاشی امپراطوری عثمانی و مسئله لغو خلافت و گسترش استعمار غرب در دنیای اسلام آغاز شد. این روند در سال‌های پس از جنگ جهانی دوم و اشغالگری رژیم صهیونیستی و در سال‌های حکمرانی رهبرانی چون جمال عبدالناصر شدت یافت و ابعاد عملی بیشتری پیدا کرد.
تشکیل سازمان همکاری اسلامی متشکل از ۵۷ کشور در سال ۱۹۶۹ را می‌توان از نخستین تجربه‌های وحدت‌گرایانه در جهان اسلام دانست که در سال ۲۰۰۹ به سازمان کنفرانس اسلامی تغییر نام داد. این سازمان دارای دادگاه بین‌المللی عدل اسلامی و دو دسته کمیته‌های دائمی و موقت است. مجمع فقه اسلامی، بانک توسعه اسلامی و مرکز اسلامی توسعه تجارت از دیگر نهادهای ذیل سازمان کنفرانس اسلامی هستند.
بحران‌های گوناگونی که طی دهه‌های اخیر در دنیای اسلام به وقوع پیوسته از جمله جنگ ایران و عراق، حمله آمریکا به افغانستان و عراق، شرایط نامساعد مسلمانان در میانمار و کشمیر، حمله داعش به عراق و سوریه و تهدید حاکمیت این دو کشور و مواردی نظیر آن حاکی از عملکرد نه‌چندان موفق سازمان همکاری اسلامی است. مهم‌ترین مصداق عدم موفقیت این سازمان را نیز می‌توان مسئله فلسطین دانست که برخی از اعضای این سازمان به ایجاد روابط آشکار و پنهان با رژیم صهیونیستی مبادرت ورزیده‌اند.
ابتکار مقدس وحدت‌آفرین
بموازات احساس شدید به وحدت در جهان اسلام، از دیگر تلاشهای صورت‌گرفته برای پیشبرد وحدت در جهان اسلام، می‌توان به تقریب مذاهب به عنوان یکی از مهم‌ترین برنامه‌های نظام جمهوری اسلامی در جهان اسلام اشاره کرد. مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در سال ۱۳۶۹ در ایران تشکیل و عهده‌دار برگزاری کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی شد.
فتوای مشهور شیخ‌الازهر، شیخ محمود شلتوت، واقعیت نظری وحدت در میان مذاهب اهل سنت را آشکار ساخت.
از شیخ شلتوت سؤال شد که بعضی از مردم چنین می‌اندیشند برای آنکه مسلمان عبادات و معاملاتش صحیح باشد حتماً باید به یکی از مذاهب چهارگانه معروف عمل کند و در بین آنها مذهب شیعه امامیه و مذهب زیدیه نیست. آیا شما با این رأی به طور کلی موافقت دارید، و تقلید از مذهب شیعه امامیه را جائز نمی‌شمارید؟
ایشان در جواب چنین فرمودند: دین اسلام بر احدی از پیروانش متابعت از مذهب خاصی را لازم نمی‌شمرد، بلکه ما می‌گوییم: برای هر فرد مؤمن چنین حقی است که بتواند در ابتدای امر از هر یک از مذاهبی که صحیحاً نقل شده و در کتابهای مخصوص احکام آن مذهب نوشته شده است پیروی کند و همچنین کسی که از یک مذهب از این مذاهب پیروی می‌کرده می‌تواند عدول به مذهب دیگر بنماید، هر مذهبی باشد، و در این عمل باکی بر او نیست.
مذهب جعفری معروف به مذهب امامی‌اثناعشری، مذهبی است که شرعاً پیروی از آن مانند پیروی از مذاهب اهل‌سنت جایز است؛ و سزاوار است مسلمانان این مطلب را بدانند و از عصبیت و طرفداری‌های بیجا و بدون حق و حمایت از مذهب معینی خودداری کنند. دین خدا و شریعت او تابع مذهبی نیست یا منحصر در مذهبی نیست. هر کس به مقام اجتهاد فائز گردد عنوان مجتهد بر او بار، و در نزد خدای تعالی عملش مقبول خواهد بود.
و جایز است برای کسی که اهلیت نظر و اجتهاد را ندارد از ایشان تقلید کند و به آنچه در فقه‌شان مقرر داشته‌اند عمل بنماید، و در این مسئله بین عبادات و معاملات تفاوتی نیست.
تلاش شخصیت‌های تقریبی برجسته از ایران از جمله مرحوم آیت‌الله تسخیری و روابط نزدیک ایشان با علمای اهل سنت، اقدامات گسترده در نگارش و انتشار کتب تقریبی، تشکیل کمیته‌های مشترک میان مذاهب اسلامی از جمله دستاوردهای مجمع تقریب مذاهب اسلامی برشمرده می‌شود.
اما تلاش بیش از حد دشمنان در دهه‌های اخیر برای برهم‌زدن وحدت بین مسلمانان بویژه ایجاد درگیری و جنگ در سوریه و رویارویی بخشی از مسلمانان علیه یکدیگر، فروپاشی نظام سیاسی در لیبی، شکست اخوان‌المسلمین در مصر و مهم‌تر از همه آغاز عادی‌‌سازی روابط امارات، بحرین و مراکش با رژیم صهیونیستی از مهم‌ترین رویدادهایی بود که هم حاصل تضعیف وحدت در دنیای اسلام محسوب می‌شود و هم به عنوان عاملی تضعیف‌کننده به بازتولید روند وحدت‌زدایی انجامیده است.
منافع مشترک، بسترساز وحدت
در نظام بین‌المللی کنونی، منافع مشترک عنصری کلیدی در روابط میان کشورهاست و دولت‌ها با وجود تضاد منافع در برخی موضوعات، در موضوعات دیگر به همکاری با یکدیگر می‌پردارند. چرا که گمان می‌کنند منافع همکاری در آن موضوعات بیش از زیان آن است. کشورهای اسلامی نیز با اشتراکات فرهنگی و مذهبی، زمینه‌های بسیار گوناگونی برای یافتن منافع مشترک دارند. حفظ و توسعه روابط کشورهای اسلامی بر مبنای منافع مشترک زمینه را برای تعمیق روابط میان آنها مهیا می‌کند. حوزه‌هایی که می‌تواند زمینه همکاری را فراهم کند باید شناسایی شده و برنامه‌ریزی‌ها حول آن صورت گیرد.
در روابط میان کشورهای اسلامی، مشاهده می‌شود که برخی موضوعات اغلب سیاسی بر روابط میان آنها سایه انداخته است و سایر موضوعاتی که می‌تواند زمینه همکاری را فراهم کند تحت‌الشعاع قرار گرفته‌اند. تفکیک موضوعات موجب می‌شود تا از کوچک‌ترین فرصت‌ها برای ایجاد همبستگی استفاده شود. در این زمینه لازم است برای تحقق مسائل‌اشتراکی، به سرعت برنامه‌ریزی و اقدام صورت گیرد و در مسائل اختلافی نیز گفت‌وگوی مستمر برای کاستن شکاف‌ها انجام شود.
وحدت؛ ضروری‌ترین نیاز مسلمانان
وحدت بین مذاهب اسلامی، خمیرمایه و جوهره انسجام‌بخشی به جبهه اسلام ناب و شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی بوده و تنها نسخه شفابخش برای التیام دردهای پیکر زخم‌آلود امت اسلام در فضای غبارآلود کنونی است. وحدت امت اسلامی از دیرباز، آرمان مصلحان صادق و پیشگامان دلسوز امت اسلامی بوده و برای تحقق آن با بیان خویش مجاهدت‌های فراوان در عرصه‌های مختلف انجام نموده‌اند و حتی در این راه از بذل جان دریغ ننموده‌اند.
رهبر معظم انقلاب به خاطر ضرورت و اهمیت این موضوع و احاطه همه‌جانبه بر مسائل دنیای اسلام و با اهتمام کامل به تقریب مذاهب اسلامی می‌فرمایند؛ آرزویم این است که حیاتم در راه وحدت مسلمین باشد؛ مماتم هم در راه وحدت مسلمین باشد. با توجه به اهمیت موضوع وحدت باید آن را صحیح و مطابق با آموزه‌های دینی معنا نمود و از سطحی‌نگری در مورد آن اجتناب کرد. بنابراین برداشت صحیح از واژه وحدت و تقریب می‌تواند نقش ویژه‌ای در تسهیل تقریب مذاهب اسلامی ایفا نماید.
راه‌های تقریب مذاهب اسلامی و وحدت مسلمانان
آیت‌الله محمد واعظ زاده خراسانی، شخصیت فرهیخته ای است که بیش از هر چیز با اندیشه‌های تقریب جویانه و تلاشهای مصلحانه در راه نزدیکی مذاهب اسلامی به یکدیگر شناخته شده است. در نوشتاری از ایشان، طرحهای علمی وحدت و تقریب مذاهب اسلامی مورد بررسی قرار می گیرد.
ایشان این طرح‌ها را در دو دسته متمایز: طرحهای سیاسی و علمی تقریب مذاهب مورد بحث قرار داده است و در بخش نخست از طرحهای سیاسی که در مسیر تحقق وحدت مسلمین به کار آید سخن به میان آورده و آنها را در چهار بخش توضیح می دهد: نخست؛ طرح حکومت واحد اسلامی در جهان که به عقیده نامبرده با توجه به واقعیات جاری در کشورهای اسلامی از حد خیال و آرزو فراتر نمی رود. دوم؛ طرح تشکیل اتحاد جماهیر اسلامی که گرچه می تواند روشی علمی برای همگون کردن سیاست خارجی و اقتصاد و پاسداشت فرهنگ و تمدن اسلامی باشد به دلیل موانع سیاسی و اجتماعی و تضاد موجود بین گروههای اسلامی در جهان اسلام مجالی برای تحقق عملی نمی یابد. سوم؛ طرح وحدت رهبری یا شورای رهبری که در جهان اسلام موافقان و منادیانی داشته و به عقیده نامبرده با واقع نگری شرایط کنونی جهان اسلام هم سازگارتر است. چهارم؛ طرح پیمانهای همکاری مشترک کشورهای اسلامی در ابعاد مختلف، فرهنگی، دفاعی، اقتصادی است که ریشه در دستورهای قرآن و سنت داشته و اگر به درستی مورد اجرا گذاشته شود سهم مهمی در گردآوردن مسلمین و تقویت توان آنها خواهد داشت.
در بخش دوم نامبرده در زمینه طرحهای علمی تقریب از یازده طرح قابل تصور یاد کرده و بیش از همه به تبیین جوانب به دو طرح آخر می پردازد. به گفته وی دهمین طرح پیشنهاد مرحوم آیت‌الله العظمی بروجردی است که بر اساس آن باید از طرح مسایل تاریخی مربوط به خلافت پیامبر و بعضی از موضوعات حساسیت آفرین بنا بر ضرورت خودداری کرده و بر اصل «مرجعیت علمی اهل بیت» تاکید کرد.
وی بر این باور است با این رویکرد می توان راهی به روی پیروان مذاهب اسلامی گشود که به مطالعه و بررسی مذهب اهل بیت رو آوردند. چنانچه همین رویکرد در گرایش تقریبی دار التقریب قاهره مثمر ثمر واقع شد. ضمنا در این رویکرد هیچ یک از مبانی و اصول کلامی و عقیدتی مذهب هم فدا نمی شود. به گفته ایشان یازدهمین طرح، طرح دار التقریب قاهره می باشد که مبنی بر ارج نهادن و قدر شناسی از همه تلاشها مذهبی و به رسمیت شناختن مذاهب اسلامی و گشودن باب تخییر در پیروی از مذاهب فقهی است، در این طرح لزوم گسترش گفتگوهای فقهی و ترک مجادلات کلامی و تاریخی تاکید به عمل می آید و بر این امر اصرار می گردد که اختلافات مذهبی ناشی از اختلاف مجتهدان در مسایل فرعی است در حالی که در مسایل ضروری و اجماعی فقه همه مذاهب وحدت نظر دارند. راه های تقریب مذاهب را به طور کلی می توان به دو دسته تقسیم کرد: سیاسی و علمی.
نتیجه کلام
به نظر می‌رسد آنچه که جهان اسلام به آن توجه توام با اعتقاد و اعتماد توجه می‌کند، نظرگاه مقام معظم رهبری در موضوع "وحدت و سازوکارهای دست‌یابی به آن" است.
از دیدگاه رهبر انقلاب اسلامی راهبرد وحدت، لازم‌ترین و واجب‌ترین و حتی ضروری‌ترین آرمان برای امت اسلامی محسوب می‌شود. رهبر انقلاب با آگاهی از زمانه و اوضاع جهان اسلام، تلاش دارند که جامعه اسلامی را به سوی وحدت آگاهانه سوق دهند و لذا بر امت اسلامی خصوصاً عالمان و حاکمان آن ضروری است که سطح آگاهی خویش را از این نسخه شفابخش و حیاتی ملت‌های مسلمان افزایش داده و آن را به عنوان اصلی مسلم از اصول مترقی اسلام ناب پذیرفته و با ایمان به اینکه تحقق تمدن نوین اسلامی متوقف بر انسجام و اتحاد امت اسلامی هست تمام توان خویش را برای اجرایی شدن و گسترش آن به کار گیرند.
انتهای پیام/
پربيننده ترين
شنبه ۸ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۰۰:۱۰
جمعه ۷ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۰۰:۰۰
جمعه ۷ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۱۵:۵۸
پنجشنبه ۶ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۰۸:۲۲
چهارشنبه ۵ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۱۶:۰۲
شنبه ۸ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۱۱:۲۱
سه شنبه ۴ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۰۰:۲۳
يکشنبه ۲ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۰۰:۱۷