دورنمای امیدبخش اقتصاد ایران براساس آمارها و شاخص‌ها

در واقع رشد بدون نفت اقتصاد در فصل زمستان یکی از بالاترین رشدهای اقتصادی در طول فصول سال‌های دهه 90 بود. تنها فصلی که بیش از زمستان سال گذشته رشد به ثبت رسانده زمستان سال 99 با رقم 7.7 درصد بوده و جالب آنکه حتی در سال 95 و در اوج دوران برجام هم رشد اقتصادی بدون احتساب نفت کمتر از فصل زمستان 1400 شد.

رشد معادن و نفت

بررسی‌ها نشان می‌دهد که بیشترین رشد متعلق به بخش خدمات بود که در مجموع سال 1400 این بخش رشد شش و نیم درصدی را تجربه کرده است. نکته مهم اینکه در فصول پاییز و زمستان بخش خدمات به رشدهای هشت و یک دهم درصد و هفت درصد رسیده که یک رکورد در چند سال اخیر محسوب می‌شود.

در گروه صنایع و معادن که رشد 3.3 درصدی برای آن به ثبت رسیده است، بیشترین رشد مربوط به گروه صنعت بوده است. بخش صنعت در حالی که در تابستان 1400 رشد منفی یک و 9 دهم درصدی داشته است، در فصول پاییز و زمستان رشدهای پنج و 9 دهم و چهار و یک دهم درصد را محقق کرده‌اند. بیشترین تاثیر منفی در گروه صنایع و معادن را بخش ساختمان داشته است.

گروه نفت هم با وجود ثبت رشد 9 و شش دهم درصدی در سال 99، در سال 1400 هم به رشد 

10 و یک دهم درصدی رسید که نشان دهنده تداوم رشد در این حوزه مهم اقتصادی است. بخش کشاورزی که حدود 13 درصد از تولید ناخالص داخلی کشور را تشکیل می‌دهد در سال 1400 به دلیل کاهش نزولات آسمانی دو و شش دهم درصد نسبت به سال 99 رشد منفی داشته است. در صورتی که این بخش همانند سال‌های عادی رشدهای چهار تا پنج درصدی را به دست می‌آورد، رشد اقتصادی کشور در سال 1400 تا حدود پنج درصد و بیشتر قابل افزایش بود.

افزایش مصرف بخش خصوصی

با توجه به برنامه‌های حمایتی وزارت جهاد کشاورزی مانند خرید توافقی و افزایش قیمت خرید تضمینی برای تولید محصولات استراتژیک مانند گندم، کلزا، جو، عدس، ذرت و سویا که محصولاتی با ارزش افزوده بالاتر و عمدتا تناسب بیشتری با اقلیم ایران دارند، ارزش افزوده بخش کشاورزی به میزان قابل توجهی افزایش خواهد یافت.

در مجموع در فصل زمستان رشد اقتصادی کشور به رقم پنج و هفت دهم درصد با احتساب نفت و شش و سه دهم درصد بدون  احتساب بخش نفت رسیده که یکی از بالاترین ارقام رشد اقتصادی در بین فصول سال‌های 96 تا 1400 است.

یکی دیگر از شاخص‌های بسیار مهم در گزارش رشد اقتصادی، مصرف بخش خصوصی و دولتی و تشکیل سرمایه ثابت ناخالص است. مصرف بخش خصوصی نشان‌دهنده تغییرات قدرت خرید همه مردم در طول یک سال است.

در طول سال‌های 97 تا 99 مصرف خصوصی به ترتیب هفت درصد، شش و هشت دهم درصد و نیم درصد کاهش یافته اما در سال 1400، مصرف خصوصی سه و 9 دهم درصد افزایش یافته است. مصرف خصوصی به تفکیک چهار فصل سال به ترتیب یک و سه دهم، دو و هشت دهم، چهار و نیم و هفت و دو دهم درصد رشد داشته است. رشد هفت و دو دهم درصدی مصرف خصوصی در زمستان 1400 یک رکورد در چند سال اخیر است که می‌تواند نویددهنده آغاز احیای تدریجی قدرت خرید خانوارها در طول سال‌های بعد از 1400 باشد.

رکورد بی‌نظیر تشکیل سرمایه ثابت

یکی دیگر از مولفه‌های بسیار مهم در حوزه شاخص‌های کلان اقتصادی، همچنین تشکیل سرمایه ثابت ناخالص است که این شاخص هم در فصل زمستان 1400 رکوردی بی‌نظیر در فصول سال‌های اخیر داشته است. تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در طول سال 1400 رقم صفر درصد را ثبت کرده ‌اما بررسی تشکیل سرمایه به تفکیک فصول نشان می‌دهد رشد تشکیل سرمایه در فصل زمستان، رکورد کم سابقه 14 و چهار دهم درصد را محقق کرده است. در زمستان 1400 رشد تشکیل سرمایه در بخش ماشین آلات 15 و یک دهم درصد و تشکیل سرمایه در بخش ساختمان 13 و نیم درصد بوده است. این در حالی است که در هیچ یک از سال‌های 92 تا 99 چنین رشدی در تشکیل سرمایه ثابت به ثبت نرسیده است.

به نظر می‌رسد توسعه واکسیناسیون و جلوگیری از تعطیلی بازار و فعالیت‌های اقتصادی، تامین سوخت و برق در فصل زمستان با وجود پیش‌بینی قطعی گاز در بخش صنعتی و خانگی، افزایش تزریق منابع از محل بودجه عمومی به پروژه‌های عمرانی به میزان 200 هزار میلیارد تومان از جمله دلایل اصلی افزایش رشد اقتصادی و تشکیل سرمایه ثابت و مصرف خصوصی در فصول پاییز و زمستان بوده است.

دولت سیزدهم در راستای سیاست‌های تولیدگرای خود در سال 1401 شیوه پرداخت ارز 4200 تومانی برای واردات کالاهای اساسی را تغییر داده و مالیات بنگاه‌های تولیدی را از 25 به 20 درصد کاهش داد. همچنین برای حذف انحصارات و افزایش رونق در بازار کار، صدور مجوزهای کسب و کار به صورت الکترونیکی شده و دولت به دنبال آن است که در سال 1400 صدور مجوزها در کوتاه‌ترین زمان ممکن انجام شود.

این سیاست‌ها در کنار ایجاد پایه مالیات بر عایدی سرمایه، تمرکز و توجه جدی به تامین سرمایه در گردش واحدهای تولیدی و حرکت به سمت سیاست هدایت اعتبار می‌تواند سیر صعودی رشد اقتصادی ایران را در سال‌ جاری و سال‌های آینده استمرار بخشد.