همزمان با ماه محرم، ماه پیروزی خون بر شمشیر مناطق مختلف مازندران لباس عزا بر تن کرده است. ارادت مردم دیار علویان به امام حسین(ع) مثال‌زدنی است مردمی که بیش از ۱۰ هزار شهید را تقدیم انقلاب اسلامی کردند تا نشان دهند که خط سرخ خون امام حسین(ع) همواره جاویدان است.
تاریخ انتشارچهارشنبه ۴ مرداد ۱۴۰۲ - ۰۰:۴۰
کد مطلب : ۴۷۴۴۵۵
۰
در مازندران هم اصناف، کسبه و بازاریان بازار تاریخی تبریز همراه سرایه داران با نصب علم‌های سیاه حسینی و اشعار و نوحه‌های مشهور بر دیوار‌های سراها و سر در مغازه‌ها سرتاسر بازار را سیاهپوش کرده و به عزای ماه محرم در بازار نشسته‌اند.
سیاهپوش شدن شهر و مردم آن، تغییر چهره شهر و بیرون آمدن علم‌ها و دسته‌ها، هیات‌های عزاداری که در همه خیابان‌ها به چشم می‌خوردند همگی از تغییرات شهرهای استان در ماه محرم است.
برپایی پرچم عزای حسینی در سر در منازل و خیابان ها و کوچه ها، مراسم روضه خوانی و عزاداری، دسته روی ها و برپایی عزای حسینی و اطعام از جمله نقاط مشترک عزای حسینی در جای جای این دیار سرسبز است.
آیین های سنتی و بومی عزاداری امام حسین (ع) و یارانش سابقه طولانی در مناطق مختلف استان مازندران دارد که نسل به نسل از گذشتگان به جوانان و نوجوانان زمان فعلی منتقل شده است و با شور و گداز خاص در قالب هیات های مذهبی و عزاداری در مساجد و حسینیه ها برگزار می شود.
گرچه امروزه برخی از آیین ها و سنت های قدیمی همچون چاووشی خوانی، تعزیه خوانی، جوشی خوانی، جارزدن و بر طبل کوبیدن تا حدودی در مناطق شهری از بین رفته است، اما در نقاط روستایی با اندکی تغییر نسبت به گذشته، همچنان زنده است و برگزار می شود.
روضه خوانی ها، اطعام، علم گردانی، علم بندان، پخش نذورات، کرپ زنی و تشت گذاری از جمله آیین های ویژه تاسوعا و عاشورا در مازندران است که به صورت گسترده و همراه با شور و شعور حسینی در تمامی مناطق مازندران برپا می شود.
محرم در مازندران با شور و حال خاصی برپا می‌شود و آیین‌هایی که ریشه در جان و سرشت مردمان این منطقه دارد جان تازه ای به خود می‌گیرند تا عشق دیرینه مردم دیار علویان را به ساحت مقدس سالار شهیدان به نمایش گذارند.
آیین عَلَم‌بَندان
عَلَم در تمام ایران از نشانه‌های بسیار مهم در ماه محرم است. مازندران نیز از این قاعده مستثنی نیست. مردم مازندران یک روز قبل از محرم یا در روز عاشورا و تاسوعا، مراسم علم‌بندان را برگزار می‌کنند. علمی با یک تندیس روی آن و پارچه‌های نذری متصل به آن در خیابان‌ها گردانده می‌شود. دسته‌های عزاداری با نوحه گفتن و سینه‌زنی، علم را همراهی می‌کنند.
آیین مجمع‌گذاری
مَجمَع گُذاری نیز از آیین‌های محرم در مازندران است که قدمتش در شرق این استان به ۲۰۰ سال می‌رسد. این آیین بیشتر در روستاهای مناطق کوهستانی و ییلاقی مازندران برگزار می‌شود ولی جا افتاده‌ترین شیوه مجمع گذاری که در این استان شهرت دارد مربوط به روستای کوهستان از توابع شهرستان بهشهر است.
در این آیین، کدبانوهای روستایی غذاهای مختلفی برای پذیرایی از عزاداران حسینی در روزهای تاسوعا و عاشورا تدارک می‌بینند و غذاها را داخل سینی بزرگی که مجمع نامیده می‌شود قرار می‌دهند و به حسینیه و محل عزاداری می‌برند تا از عزاداران پذیرایی کنند.
مجمع‌های حاوی غذا، ابتدا در آشپزخانه حسینیه یا مسجد جمع آوری می‌شود و پس از عزاداری و اقامه نماز ظهر، هر مجمع جلوی ۲ تا چهار نفر از عزاداران قرار داده می‌شود تا از خودشان پذیرایی کنند.
روستای کوهستان بهشهر زادگاه آیت الله العظمی شیخ محمد کوهستانی (زاده ۱۲۶۷ شمسی - رحلت ۸ اردیبهشت ۱۳۵۱) عارف، فقیه و روحانی شیعه در قرن چهاردهم هجری است. در برخی از روستاهای مازندران مانند بیزِکی جویبار این رسم در تمامی شب‌های ماه محرم و روز تاسوعا و عاشورا برگزار می‌شود.
آیین تشت‌گذاری
آیین تشت گذاری از جمله سنت‌هایی است که در میان آذری زبانان مقیم استان مازندران رواج دارد. این آئین در آستانه ماه محرم در نقاط مختلفی که آذری زبانان سکونت دارند با برنامه ریزی و سوز و گداز خاصی برگزار می‌شود.
اگر چه به طور کلی سنت تشت گذاری آذری‌ها قدمتی ۶۰۰ ساله دارد، اما در مازندران قدمت آن در مناطق مختلف متفاوت است به گونه‌ای که در بهشهر حدود یکصد سال و در قائم شهر حدود نیم قرن پیشینه دارد.
فلسفه برگزاری آئین تشت گذاری به واقعه کربلا باز می‌گردد، به زمانی که کاروان امام حسین (ع) با کاروان یزید بن معاویه به فرماندهی حربن یزید ریاحی برخورد می‌کند به دلیل اینکه لشکر حر از لشکر امام حسین (ع) تقاضای آب می‌کنند، امام دستور می‌دهند تا در تشت های مختلف آب بریزند تا لشکریان و اسب‌های دشمن سیراب شوند و آذری‌های مازندران با برگزاری این آئین به یاد وفاداری این امام بزرگوار افتاده و عزاداری حسینی را به طور رسمی چند روز پیش از ماه محرم آغاز می‌کنند.
علم‌گردانی
عَلَم‌گَردانی، یکی دیگر از آیین‌های چند صد ساله در مازندران است که با وجود قدمت زیاد، هنوز منسوخ نشده و همچنان با قوت در نقاط مختلف شهری و روستایی برگزار می‌شود. علم‌گردانی، روز هفتم ماه محرم برگزار می‌شود.
سنتی‌ترین شیوه علم گردانی در سال‌های اخیر در بخش یانه سر شهرستان بهشهر، چهاردانگه ساری، هزار جریب نکا و دیگر مناطق ییلاقی و کوهستانی مناطق مرکز مازندران برگزار می‌شود و در این آئین تعداد زیادی از مردان، جوانان و پیران، با راه اندازی دسته سینه زنی پشت علم به راه افتاده و معمولاً پیرغلامان و مداحان اشعاری را همچون این علم از کیست که بی صاحب است زمزمه می‌کنند و افراد با صدای بلند این اشعار را تکرار می‌کنند و به درب منازل می‌روند.
از جمله آیین‌های مهم در علم گردانی، قربانی کردن گوسفند توسط افرادی است که از سال گذشته برای این علم نذر کرده‌اند و اکنون حاجت روا شده‌اند و همچنین اطعام دهی و پذیرایی در منازل و همچنین هدیه کردن پول، پوشاک و حتی مواد غذایی و برنج به علم است.
علم وقتی به جلوی هر منزلی می‌رسد، با دود کردن اسپند و گلپر مورد استقبال قرار می‌گیرد و برخی از خانواده‌ها با آوردن آب، تندیس سرو علم را شست و شو داده و آب آن را در اطراف منزل و داخل اتاق‌ها می پاشند و معتقدند که متبرک است و برکت می‌آورد و بلاها را دور می‌کند.
جوشی‌خوانی
جوشی خوانی از جمله آئین‌های مناطق روستایی است که عمدتاً در روز و شب تاسوعا و عاشورا برگزار می‌شود. عزاداران حسینی در این دو روز به صورت حلقه‌ای گرد هم می آیند و مداحان نیز مرثیه‌هایی را با لحن تند که به آن «جوشی» می‌گویند، می‌خوانند و بقیه سینه می‌زنند. سینه زنی هم در این آئین روش خاصی دارد، یعنی عزاداران در حالی که به سینه می‌زنند یک پای خود را جلو و پای دیگر را به عقب می‌برند و سپس پای راست را بلند کرده و همزمان با سینه زنی آن را بر زمین می‌زنند.
تعزیه‌خوانی
اجرای هنر تعزیه خوانی یکی از سنت های عزاداری در ترسیم و بازسازی واقعه کربلا و بیان ابعاد نهضت امام حسین(ع) است که سابقه ای دیرینه در استان مازندران دارد.
این آیین از دیرباز در نقاط مختلف شهری و روستایی و بیشتر در روستاها انجام می شد و اکنون هم با حضور اهالی فرهنگ و هنر و همکاری و همراهی مسوولان با قوت، در جای جای این استان برگزار است.
یکی از ویژگی های آیین تعزیه‌خوانی این است که علاوه بر دهه اول محرم، در سایر روزهای این ماه و دهه اول صفر هم برگزار می شود.
کرپ‌زنی
کرپ‌زنی از جمله عزاداری اصیل و سنتی مردم مازندران است که با وجود اینکه در بسیاری از مناطق این استان پهناور، منسوخ شده است، اما هنوز در مسجد گرجی بهشهر با قوت انجام می شود.
کرپ، تکه چوبی تراشیده شده است که در کف دست جای می گیرد و دارای سطح بیرونی صاف و در پشت آن بندی قرار دارد که به پشت دست می افتد و با ضرب های خاصی در کف دو دست به هم نواخته می شود و فرد کرپ زن با زدن دو تکه کرپ در دو کف دست خود، کرپ زدن را از زمین آغاز و به سمت آسمان به بالا می برد.
' بر سر شط فرات تشنه برانداختند، دو دست عباس را ز پیکر انداختند ' و اشعار مختلف دیگر از جمله اشعار خوانده شده در این آیین کرپ‌زنی در بهشهر است.
یک کارشناس مذهبی مازندران درباره آداب و رسوم ماه محرم در مازندران دیار علویان گفت : شاید یکی از ویژگی های مهمی را که درباره مراسم این ماه در مردم مازندران بیشتر نمود دارد را می توان نام برد به استقبال این ماه رفتن است .
حجت‌الاسلام سیف‌الله ادبی افزود : مردم مازندران پیش از آغاز این ماه با برگزاری برخی سنت های برجا مانده از گذشته و بزرگانشان به استقبال این ماه می روند و این آیین های این ماه را به صورت ویژه و پرشور برگزار می کنند .
وی ادامه داد : آماده سازی فضای مساجد و تکایا با انجام گردگیری ، جمع آوری کمکهای مردم در قالب تشت گذاری برای برگزاری مراسم این ماه و اطعام دهی در مساجد و منازل از جمله اقداماتی است که مردم مازندران در این ماه انجام می دهند .
ادبی با اشاره به اینگه محتوی بخشی به برنامه های ماه محرم از جمله اقداماتی صورت گرفته از سوی نهادهای متولی امور فرهنگی مازندران در این ایام بود ، گفت : به همین منظور سعی شده با ابلاغ روحانیون به اماکن مذهبی در خصوص تبیین واقعه عاشورا و ماه محرم روشنگری های لازم انجام شود تا مردم در این زمینه به آگاهی ها لازم برسند .
وی اظهار داشت : همچنین از مداحان و دست اندرکاران هیات های مذهبی خواسته شد تا در زمینه جهاد تبینی روشنگری های لازم را در مساجد وتکایای مازندران داشته باشند تا این حضور پرشور مردم در عزاداری امام حسین (ع) با بهره گیری مناسب همراه باشد .
مردم استان مازندران دلداده امام حسین (ع) هستند مردمی عاشق که همواره دلداده مولایشان هستند مردمی که از دیار علویان می‌آیند و محرم برایشان حال و هوای دیگری دارد.
انتهای پیام/
پربيننده ترين
چهارشنبه ۱۲ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۰۰:۰۰
سه شنبه ۱۱ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۰۷:۱۷
چهارشنبه ۱۲ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۰۰:۱۳
جمعه ۷ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۱۵:۵۸
پنجشنبه ۶ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۰۸:۲۲
سه شنبه ۱۱ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۰۰:۱۰
يکشنبه ۹ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۰۰:۱۷
شنبه ۸ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۱۱:۲۱