مازندران گلخانه گیاهان دارویی

به گزارش بلاغ، طی سال های دهه ۹۰ توجه به حوزه کشاورزی در روستاهای مازندران سبب توسعه کشت گیاهان دارویی در اراضی شیبدار از جمله در شرق مازندران شد که بیشترین زمین های شیب دار و مستعد را در اختیار دارد ، اما این فرصت کشاورزان با گذشت اندک زمانی به خاطر نبود حمایت های لازم از جمله دسترسی به بازار و صنایع فراوری به جولانگاه دلالان تبدیل شد و همانند دیگر بازار محصولات کشاورزی زحمت کاشت ، داشت و برداشت برای کشاورزان ماند و سودش به جیب دلالان رفت.

توجه به مناطق اراضی شیب دار از ضرورت های مهم در بخش کشاورزی مازندران است. بر اساس بررسی های صورت گرفته بیش از ۳۰۰ هزار هکتار اراضی شیب دار در استان وجود دارد که ۷۵درصد آن در مناطق کوهستانی واقع است ؛ اراضی ای که به گفته کارشناسان می‌تواند برای کشت گیاهان دارویی فرصتی بی نظیر تلقی شود.

اگر از مازندران به عنوان گلخانه گیاهان دارویی ایران یاد کنیم بیراه نرفته ایم . طبق گزارش های رسمی هشت هزار گونه‌ گیاهی در ایران وجود دارد که ۲ هزار و ۳۰۰ گونه آن دارویی هستند. مازندران به تنهایی ۲ هزار گونه از این گیاهان کشور را در اختیار دارد که بسیاری از آنها گونه‌های مفید و بعضی هم از گونه های نادر هستند.

بررسی ها نشان می دهد که چند سالی است که کشاورزان در کنار کشت گل گاوزبان به عنوان کشت اول گیاهان دارویی شرق مازندران، کشت گل محمدی در بخش های کوهستانی را آغاز کردند و این ظرفیت بی‌نظیر برای توسعه منطقه به درستی معرفی نشده و نیازمند شناساندن بیشتر است.

کشت گیاهان دارویی در شرق مازندران در حال حاضر با محوریت بانوان در حال توسعه است ولی اگر حمایت های لازم صورت گیرد و صنایع فراوری و بازار مصرف مستقیم دست دلالان را از منطقه کوتاه کند ، می تواند به زمینه بی بدیلی برای اشتغال آفرینی جوانان در پیوند با گردشگری و بومگردی تبدیل شود.

رئیس اداره مرتع اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مازندران ساری گفت: بیش از ۸۰۰۰ گونه گیاهی در ایران شناسایی شده که حدود ۲۳۰۰ گونه از گیاهان مرتعی دارای خواص دارویی است که در مازندران نیز بیش از ۳۰۰ گونه گیاهی با خواص دارویی و درمانی شناسایی شده است.

نعمت الله کوهستانی اظهار کرد: هر ساله به منظور احیاء و توسعه رویشگاه های گیاهان دارویی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران-ساری اقدام به عملیات بیولوژیکی ازجمله کپه کاری با گیاهان دارویی در مراتع استان با مشارکت بهره برداران و مجریان طرح های مرتعداری نموده است.

وی ادامه داد: به منظور جلوگیری از تخریب مراتع و حفظ گیاهان دارویی و توسعه پایدار، هر گونه بهره برداری غیر مجاز و غیر اصولی گیاهان دارویی از سطح مراتع استان ممنوع بوده و بهره برداری فقط در قالب طرح های بهره برداری از گیاهان دارویی و رعایت قوانین و مقررات صورت می‌گیرد.

کوهستانی خاطرنشان کرد: حدود ۲۳۰۰ گونه از گیاهان مرتعی دارای خواص دارویی است که در مازندران بیش از ۳۰۰ گونه گیاهی با خواص دارویی و درمانی شناسایی شده، این گونه ها شامل گونه های گل گاو زبان، چای کوهی، گیاه گون، باریجه، گلپر، آویشن، کاکوتی، بومادران، ثعلب، شقایق ایرانی، گزنه، بارهنگ، پنیرک، نسترن، بابونه، مریم گلی، پیاز کوهی، سیرکوهی، غدومه، زرشک، زولنگ، میخک و غیره را شامل می‌شود.

رئیس اداره مرتع اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مازندران ساری یادآور شد: حفظ پوشش گیاهی مراتع نقش بسیار مهمی در امر تثبیت خاک مراتع دارد و از فرسایش خاک جلوگیری می‌کند و در صورت بارش شدید باران در مراتع بالا دست احتمال وقوع سیلاب و رانش زمین را به طور چشمگیری کاهش می‌دهد.

حسین زینلی مجری طرح گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی گفت: در راستای بهره مندی بیشتر از این بخش در حال حاضر دو پالایشگاه گیاهان دارویی در کشور احداث شده و در حال راه اندازی و بهره برداری است و از سوی دیگر با جذب یکسری سرمایه گذاری برنامه احداث و راه اندازی ۳ پالایشگاه دیگر نیز در کشور در دست اقدام است.

نکته جالب توجه اینکه به گفته زینلی به طور متوسط گردش مالی گیاهان دارویی در کشور یک و نیم میلیارد دلار است که حدود ۵۰۰ میلیون دلار خارج از کشور می رود و یک میلیارد هم در داخل کشور در صنایع دارویی غذایی خوراکی استفاده می شود.

با این وجود مجری طرح گیاهان دارویی کشور معتقد است اگر سطح زیر کشت گیاهان دارویی را از ۲۵۰ هزار هکتار تا ۱۰ برابر توسعه دهیم و استاندارد سازی هم انجام دهیم می توانیم سالانه تا ۱۵ میلیارد دلار برای کشور درآمد زایی از این حوزه رقم بزنیم.

حسین مرادی رئیس پژوهشکده گیاهان دارویی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری نیز با بیان اینکه ظرفیت گیاهان دارویی استان مازندران از ۲ زاویه کمی و کیفی قابل بررسی است، اظهار کرد: با توجه به اینکه استان مازندران و در مجموع کشور ایران دارای تنوع گیاهی فراوانی است، استان سرسبز مازندران از تنوع گیاهی بیشتری برخوردار است.

وی افزود: به طور کلی ۸ هزار گونه تنوع گیاهی در داخل کشور وجود دارد که نسبت به قاره اروپا از تنوع بیشتری برخوردار است. بیش از ۲۳۰۰ گونه از این تعداد دارای خواص دارویی، عطری، ادویه ای و حتی آرایشی بهداشتی است و حدود ۸۰۰ گونه گیاهی به عنوان گیاهان دارویی در استان مازندران شناخته شده است.

رئیس پژوهشکده گیاهان دارویی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری با بیان اینکه در بخش کمی نیز مازندران دارای ظرفیت بالایی از گیاهان بومی خودرو در مناطق مختلف است، تصریح کرد: از آنجا که در مازندران هم دشت و هم مناطق مرتفع وجود دارد بنابراین به ازای ارتفاع تنوع گیاهی زیادی وجود دارد.

مرادی متذکر شد: در بخش کیفی نیز با توجه به اینکه تنوع آب و هوایی از شرق استان به سمت غرب استان وجود دارد و از سوی دیگر مواد موثر در داخل گیاهان دارویی شدیدا تحت تاثیر آب و هوا و خاک قرار می گیرند بنابراین کیفیت های متفاوتی از مواد موثر گیاهان در استان مازندران وجود دارد که به صورت خودرو رشد می کنند.

وی خاطرنشان کرد: در پژوهشکده زیستی گیاهان دارویی که وابسته به دانشکده علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری است، برنامه ریزی شده که در پایان نامه های مختلف دانشجویان تحصیلات تکمیلی تعدادی از گیاهان دارویی در مناطق مختلف مورد بررسی قرار گیرد.

این استاد دانشگاه با عنوان نمونه بنفشه معطر را مورد بررسی قرار داد و گفت: این گیاه در ارتفاعات مختلف جمع آوری شد و تعداد زیادی از مواد موثره این گیاه در آزمایشگاه های پژوهشکده مورد ارزیابی قرار گرفت، اثر تاثیرات محیطی به شدت در داخل مواد موثره این گیاه دیده شد و حتی مواد موثره با کیفیتی در برخی مناطق مشاهده شد و بر اساس اندازه گیری ها قابلیت تقسیم به اثرات و مواد مختلفی دارد. در کنار آن تعدادی از مواد موثره تحت تاثیر آب و هوایی در دشت و ارتفاع دیده شد و این تنوع روی قارچ، پامچال، اناریجه، گل گاوزبان مشاهده شده است.

رئیس پژوهشکده گیاهان دارویی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری یادآور شد: به دلیل تنوع کمی و کیفی مطلوبی که وجود داشت پژوهشکده تصمیم گرفت یک هرباریوم یعنی محل شناسنامه دار کردن گیاهان بومی منطقه ایجاد کند و تعدادی از محققان مشترک با دانشگاه گلستان و دانشگاه تهران به عنوان مجریان این طرح تحقیقاتی در صدد این هستند که تمامی گیاهان مطلوب مازندران جمع آوری و خشک و در داخل این هرباریوم به صورت شناسنامه دار قرار گیرد که قابل استفاده برای همگان به عنوان پایه تمام تحقیقات در فضای مجازی نیز خواهد بود.

طی سال های اخیر کشت و توسعه چند گیاه دارویی از جمله «گل محمدی، شیرین بیان، موسیر، زیره سبز و سیاه، باریجه ، سیاه دانه و بذرک» به طور جدی در دستور کار وزارت جهاد مورد حمایت است و بهره بردارانی که در این مسیر قرار بگیرند، حمایت هایی در حوزه بیمه، کود، ماشین آلات کشاورزی و غیره دریافت می کنند. به این ترتیب به گفته مسئولان مربوطه برای امسال طرح توسعه ۵۰ هزار هکتاری کشت گیاهان دارویی در دیمزارها را اجرایی می‌کنیم و به مشارکت کنندگان نیز تسهیلات ۴ درصدی اعطا می شود.

با توجه به مستعد بود نواحی مختلف استان مازندران در تولید گیاهان دارویی می توان با تبدیل کردن آن به عنوان منبع درآمد، اقتصاد و معیشت مردم در سطح روستاهای فعال در تولید گیاهان دارویی در توسعه اقتصادی منطقه اثرگذار بود؛ کاری که این سال‌ها در اغلب مناطق روستایی مازندران در حال انجام است.

توسعه همه جانبه گیاهان دارویی و درآمدزایی برای منطقه نیازمند همراهی و همکاری مسؤولان در این بخش است و با توجه به اینکه اکثر گیاهان دارویی موجود در استان مازندران خودرو هستند، می‌توان تعداد زیادی از این گیاهان را در قالب گلخانه‌ای و در حد گسترده تولید کرد.

اگر کشت گیاهان دارویی از نظر درآمدی برای کشاورز صرف نکند؛ کشاورزان به کشت این محصول مبادرت نکرده و به توسعه کشت گیاهان دارویی لطمه می‌زند و می‌تواند تولید این گنج پنهان و داروی آرامش بخش را متوقف کند.

انتهای پیام/