رسالت خبرنگار نوشتن برای حال خوش مدیران نیست/ سفارشی‌نویسی خبرنگارنماها با نگاه کاسب‌کارانه برای برخی مسؤولان

به گزارش بلاغ، 17 مرداد ماه سالروز شهادت محمود صارمی به دست مزدوران طالبان در مزار شریف، روز خبرنگار نامیده شد تا بهانه‌ای برای اهل قلم باشد تا یک روز را به بررسی معضلات و مشکلات خبرنگاران و در سطح وسیع‌تر آن تمامی رسانه‌های خبری بپردازند.

در عصر ارتباطات و رسانه و دروان حاکمیت اینترنت و خبرگزاری‌ها، کار و پیشه خبرنگاری یک امر علمی و حرفه‌ای است و رسانه و مطبوعاتی می‌تواند داعیه خدمت‌رسانی باشد که حرفه‌ای بوده و حرفه‌ای عمل می‌کند.

خبرنگاری حرفه‌ای مقدس و کار خبرنگار ارتقاع آگاهی مردم است که خواست و بیان مشکلات اعضای جامعه را شکل می‌دهد.

جامعه سالم و پیشرو را مطبوعات سالم و آزاد می‌سازند

خبرنگار باید مقام قلم خود را بشناسد و بداند در چه صحنه‌ای وارد شده و قصد چه کاری دارد چراکه جامعه سالم و پیشرو را مطبوعات سالم و آزاد می‌سازند و مطبوعات سالم و پیشرو برای روشنگری و رشد فکری جامعه و جلوگیری از سوء‌استفاده قدرتمندان از قدرت، نویسندگان و خبرنگارانی آگاه و بیدار می‌خواهد.

خبرنگار باید علاوه بر داشتن علم خبری؛ قدرت تجزیه و تحلیل مسائل و اتفاقات را داشته باشد و دارای یک خودآگاهی خواص اجتماعی و سیاسی باشد تا بتواند آن را به جامعه نیز منتقل کنند و موجبات به وجود آمدن یک جامعه و ملت آگاه را فراهم سازد.

در جوامع پیشرفته، سیاست به عنوان یک علم پذیرفته شده و سیاستمداران آن اغلب فارغ‌التحصیل رشته علوم سیاسی هستند، ضمن اینکه این افراد با فعالیت در احزاب به تمرین سیاست‌ورزی می‌پردازند، همه چیز به صورت علمی و عملی دنبال می‌شود اما در کشورهای در حال توسعه سیاستمداران فاقد تحصیلات آکادمیک و دانشگاهی لازم در ضمیمه علوم سیاسی هستند و اغلب با علاقه و حتی بعضی ناخواسته به این وادی کشیده می‌شوند و به علت نهادینه نشدن احذاب در این کشورها این مشکل به مراتب بیشتر است.

هنگامی فرآیند سیاسی یک کشور سیر تکامل مناسبی را طی نکرده باشد موجب تاثیرهای نامناسب و به مراتب خطرناک در عرصه جامعه می‌شود و این تاثیرها در رده‌های پایین جامعه نمایان‌تر خواهد بود.

اگر بخواهیم نتیجه این فرایند معیوب را در عرصه رسانه و مطبوعات بررسی کنیم شاهد این هستیم که بدون قاعده و اصول در راستای مقاصد و منافع افراد و جریاناتی خواص عده‌ای با کمترین سابقه نویسندگی و مطبوعاتی با دریافت امتیاز نشریات وارد عرصه فرهنگی جامعه می‌شوند و آنچه موجب تاسف بیشتر را فراهم می‌آورد این است که با حاکم شدن هر طیف در جامعه اعتای امتیاز نشریات بدون در نظر گرفتن حداقل فاکتورها به افراد و احذاب به اصطلاح همراه آن طیف سیر قارچ گونه‌ای را طی می‌کند.

از همین رو هنگامی که در جراید محلی به شدت از کمبود نیروهای متخصص، کاردان و عدم مدیریت صحیح فرهنگی رنج می‌بریم و هیچ کارشناس و خبرنگاری نیست که بتواند بار فرهنگی نشریه را به دوش بکشد.

آنچه به دست مردم می‌رسد چیزی نیست جز کاغذهایی که دولت ناگزیر است هر ساله یارانه بسیاری را به آن اختصاص دهد و این رسانه و نشریات با توجه به عقبه و ماهیت شکل‌گیری آن نمی‌توانند عدالت، بی‌طرفی و حتی اصول اولیه خبری را رعایت کنند و بیشتر شاهد بحث‌های افراد و احذاب سیاسی در این رسانه‌ها هستیم.

حرفه خبرنگاری شغل درآمدزا نیست

داوود عزتی مدیر مسؤول هفته‌نامه جامعه بیدار در گفت‌وگو با بلاغ، درباره جایگاه و روز خبرنگار، اظهار کرد: حرفه خبرنگاری در دنیا شناخته شده و در عین حال بسیار سخت و جان فرسا بوده که خبرنگار باید تمامی فشارهای روحی و روانی را تحمل کند و در بعد بین‌المللی رسانه‌هایی که در کشورهای در حال جنگ، اقدام به ارسال گزارش خبری می‌پردازند، در بسیاری موارد کشته و یا اسیر و به گروگان گرفته می‌شوند.

عزتی افزود: در بُعد داخلی آنهایی که به تازگی در حوزه خبرنگاری وارد شدند معتقدند که می‌توانند از این راستا درآمدی کسب کنند، در حالی که حرفه خبرنگاری شغل درآمدزا نیست و باید با دل کار کنیم اما متأسفانه نگاه کاسب محورانه در این عرصه باب شد.

وی یادآور شد: برخی از خبرنگاران خود را به آسانی می‌فرشند و قلم خود را در اختیار دیگران قرار می‌دهند که این مورد را می‌توان در حوزه روابط عمومی مشاهده کرد و یارگیری رسانه‌ای در میان مدیران و روابط عمومی‌ها مطرح است، یعنی در این عرصه از میان تعدادی خبرنگارنما یارگیری کردند به طوری که این خبرنگاران برای مدیران سفارشی نویسی انجام می‌دهند.

مدیرمسؤول هفته نامه جامعه بیدار گفت: خبرنگار رسالتش آن نیست که برای حال خوش مدیران مطلب بنویسید، در حالی که رسانه واقعی باید واقعیت‌ها را بنویسید و اگر مدیری اقدام شایسته انجام داد آن را بیان و اگر نقصی و مشکلی در جامعه وجود داشت که مدیر آن را انجام نداد، تذکر بدهد.

وی عنوان کرد: خبرنگار نباید برای رپورتاژ مدیران فقط به وصف وی بپردازد چراکه برای چاپ گزارشش باید بخشی از هزینه را با رپورتاژ بپردازد اما جایی که ضعفی وجود دارد نیز خبرنگاران باید واقعیت‌ها را بیان کنند.

وضعیت مازندران گل و بلبل نیست

عزتی تصریح کرد: در حوزه استانی مدیران به تمامی خبرنگاران اعلام کردند که در مازندران مشکلی وجود ندارد در حالی که این چنین نیست و در حوزه کشاورزی، گردشگری و عمرانی کارهای نکرده فراوان وجود دارد و هنگامی که به مدیری تذکر داده می‌شود ناراحت می‌شوند و آن رسانه را متوقف و به جلسات خود دعوت نمی‌کنند.

وی گفت: اداره فرهنگ و ارشاد به رسانه رسیدگی نمی‌کند و در خانه مطبوعات نیز هر آن با همدیگر درگیرند و علاوه بر آن از بیرون نیز از نهادهای اجرایی بر آنها فشار وارد می‌کنند.

مدیر مسؤول هفته‌نامه جامعه بیدار با اشاره به ایکه در حال حاضر سفارش خبر و رونوشت خبر بسیار انجام می‌شود که در این حالت در محتوا مشکل ایجاد می‌کند، افزود: در مازندران در خبر دچار فقدان آموزشی هستیم اما برای رفع تکلیف اقداماتی انجام شده که عملا اثری ندارد.

ارشاد از رسانه‎های همسو با دولت حمایت می‌کند

وی تصریح کرد: در برخی موارد خبرنگاران مستقل مورد ظلم واقع می‌شوند و از حمایت‌های مالی ارشاد برخوردار نیستند و رسانه‌هایی معمولا در این حوزه حمایت می‌شوند که سیاسی باشند و در این راستا مسؤولان با نگاه سیاسی برخورد می‌کنند به این شکل که رسانه‌هایی که با آنها همسو باشند حمایت می‌شوند.

عزتی درباره راهکار ساماندهی خبرنگاران، گفت: خبرنگاران باید خودشان را باور و به رسالت قلم و اندیشه خود اعتقاد داشته باشند و با تشکل تشکل صنفی خبرنگاران مستقل و بدون وابستگی به ارشاد و روابط عمومی کار رسانه‌ای درست و حرفه‌ای انجام دهند.

ابوالقاسم فرجی خبرنگار روزنامه حرف و مجله سرزمین ورزش در گفت‌وگو با بلاغ، با بیان اینکه خداوند به قلمی که در دستمان است قسم یاد کرد و همچنین در قرآن آمده که هر گونه حق‌کشی ممنوع است، گفت: امروزه اثر قلم کمتر از موشک‌های دور برد نیست و با توجه به سابقه 17 ساله‌ام در خبرنگاری در این دولت با توجه به شعار «زنده باد مخالف من» اما این دولت تحمل مخالف و منتقد و حتی منتقد منصف را ندارد.

مدیران تفاوت کانال با سایت را نمی‌دانند

فرجی افزود: برخی از مدیران تفاوت کانال، گروه و سایت را نمی‌دانند و نیز برخی‌ها تفاوت روزنامه‌نگار و خبرنگار را با این گروه‌ها نمی‌دانند و آنها تنها به چند عکس در این کانال‌ها بسنده می‌کنند و حتی برخی از کاربران این کانال‌ها آنچنان مبتدی هستند که از عکس‌های پرسنلی و یا عکس‌های روتوش شده انتخاباتی مدیران برای کانال خود استفاده می‌کنند.

وی تصریح کرد: مدیران به دلیل نداشتن بودجه رسالت خود را فراموش کردند در حالی که در دولت‌های گذشته در روز خبرنگار و یا در مناسبت‌های مختلف چه در استان مازندران و یا در کشور از خبرنگاران مخالف و غیرهمسو و منتقد تجلیل ویژه می‌شد اما در این دوره با توجه به تمامی توانمندی خبرنگاران اما از برخی افراد خاص دعوت می‌شود و از خبرنگاران منتقد دعوت نمی‌شود زیرا خبرنگاران از نظر بیان و اطلاعات جلوتر از مدیران هستند و مدیران برخی مواقع در کنار خبرنگاران و در برابر اطلاعات آنها دچار چالش می‌شوند.

خبرنگار روزنامه حرف یادآور شد: برخی از خبرنگاران که از طریق خبر امرار معاش می‌کنند شرافت خبرنگاری را پایمال کرده و برای دریافت رپورتاژ چشمان خود را در برابر تمامی مشکلاتی که در جامعه وجود دارد و با توجه به رسالتش آنها را می‌پوشاند.

وی افزود: در گذشته جایگاه خبرنگاران و شأن و شخصیت آنها مشخص بود اما متأسفانه در طی دو الی سه سال اخیر که دولت با کمبود بودجه مواجه شد عمدتا سخنی نیز برای خبرنگاران ندارند و علاوه بر آن خبرنگاران غیرهمسو و منتقد را دعوت نمی‌کنند.

فرجی با بیان اینکه در برخی موارد خبرنگار برای پر کردن سایت و یا روزنامه خود مجبور است قلم خود را طوری بر روی کاغذ قرار دهد که مشکلاتی برای وی ایجاد کند، گفت: اولین ضررکننده خود مردم هستند چراکه خبرنگارها وظیفه آنها حلقه اتصال آنها با مسؤولان است و اداره ارشاد نیز حق دفاع از خبرنگاران را ندارد و در واقع جرأت این کار را ندارد زیرا برخی از مسؤولان صندلی ریاست را دوست دارند و صرفا تجلیل از خبرنگاران مشکلی از آنها را حل نمی‌کند در حالی که آنها سنگرسازان هستند که خود سنگر ندارند.

وی تأکید کرد: مدیرانی موفق هستند که از ظرفیت خبرنگاران استفاده کند و خبرنگاری که قدرت انتقاد و پیشنهاد و راهکار را ندارد نباید در این عرصه باشد، برخی از آنها توانش را دارند اما رسالت خود را زیر پا قرار دادند.

سید احمد حسینی مدیر مسؤول بصیرنیوز در گفت‌وگو با بلاغ، اظهار کرد: خبرنگاری یکی از مشاغل پر استرس و سخت است چراکه این حرفه جز عشق و علاقه چیز دیگری نیست و تا هنگامی که فردی خبرنگار نباشد نمی‌تواند مشکلات بیشمار این رشته را درک کند.

حسینی افزود: مهم‌ترین مشکلات این حوزه کاری نداشتن امنیت شغلی و روانی است چراکه هر خبرنگاری هنگامی که ذهن آرام نداشته باشد نمی‌تواند اندیشه‌های خود را با قلمش بر روی کاغذ بیاورد.

خبرنگار دولتی؛ آفت عرصه خبر

وی تصریح کرد: از مهم‌ترین آفت بزرگ در عرصه خبرنگاری آن است که خبرنگار خود را دولتی کند یعنی آنکه همیشه همراه مسؤولان دولتی همانند روابط عمومی باشد و خبرهای آنان را در سایت و رسانه خود منتشر کند.

مدیرمسؤول سایت بصیرنیوز یادآور شد: متأسفانه بسیاری از خبرنگاران دولتی شدند و با روی کار آمدن هر دولتی برخی از خبرنگاران خانه‌نشین شده و به دلیل حضور نیافتن در جلسات با مشکلات فراوانی روبرو می‌شوند و برخی دیگر که همسوی دولت هستند و نقدها را بیان نمی‌کنند فعال می‌شوند و از درآمد خبری بیشتری نیز برخوردار می‌شوند.

وی گفت: هر خبرنگاری باید هنر تولید خبر را داشته باشد چرا که خبرهای پوششی را با امکانات اولیه نیز می‌توان انجام داد.

حسینی درباره مشکلات خبرنگاران عنوان کرد: از دغدغه‌های اصلی تمامی خبرنگاران بیمه خبرنگاران است که تاکنون هیچ دولتمردی آن را پیگیری صددرصد انجام نداد.

وی دیگر مشکلات خبرنگاران را درآمد پایین آنها عنوان کرد که بسیاری از جراید به شکل حق‌التحریری با آنها برخورد می‌کنند و با دستمزد بسیار پایین و همچنین رپورتاژهایی که به خبرنگاران داده می‌شود درصد اندکی بوده، در هر حال خبرنگار در شرایط مطلوبی نیست، گفت: بسیاری از خبرنگاران به دلیل شرایط بد اقتصادی اسم همسر و فرزندان خود را به عنوان خبرنگار برای دریافت هدیه در روز خبرنگار اعلام می‌کنند که برای خبرنگاران دیگر دردسر ایجاد کرده و حق افراد واقعی ضایع می‌شود.

این فعال رسانه یادآور شد: خانه مطبوعات به عنوان نهاد مطبوع خبرنگاران از آنها حمایت آنچنانی انجام نمی‌دهد و این خانه مطبوعات بیشتر حذبی بوده و کمترین حمایتی از آنها نمی‌شود.

وی افزود: برخی از خبرنگاران به دنبال سیاه‌نمایی و تنها به دنبال بیان حاشیه‌سازی و بدگویی از مسؤولان هستند در حالی که خبرنگار باید در کنار انتقاد کردن از یک موضوع راه حلی را پیشنهاد دهد و در کنار بیان مشکلات جامعه به بیان اقدامات مثبت جامعه نیز بپردازد.

حسینی خبرنگار را رابط میان مردم و مسئولان و صدای مردم دانست و تصریح کرد: مسؤولان به هیچ عنوان تحمل انتقاد را ندارند و به محض انتقاد از آنها تنها راهکارشان به جای برطرف کردن نقاط ضعف خود برخورد با خبرنگار است، مثلا در شهرستان فریدونکنار مسؤولان ارشد دولتی، یا ترس از دست دادن جایگاه خود را دارند که خبرنگار را به جلسات دعوت نمی‌کنند و یا عملکردی ندارند و در برخی موارد جلساتشان بسیار بی‌ارزش است.