به گزارش
بلاغ به نقل از رامسرنوین، یکی از جشنها و آداب و رسوم باستانی شمال ایران جشن «تیر ماه سیزده» است که در بخشها و مناطق مختلف گیلان و مازندران بر اساس شیوههای قومی و فرهنگی خاص خود اجرا میشود.
در ریشهیابی این مراسم و جشن میتوان به حماسه آرش کمانگیر از رویان و رستمدار تاریخی تیر را در کمان قرار داد و برای دفاع از قلمرو ایران جانش را در آن تیر نهاد و با فانی شدن خویش ایران را از گزند تورانیان مصون ساخت.
طبق روایتهای شفاهی گفته میشود مردم شمال ایران برای پاسداشت حماسه آرش روزی که وی به این کار مبادرت ورزید را به جشن شادی مشغول میشوند تا حماسه او را پاس دارند.
این حادثه در سیزدهم تیرهگان «تیر مه سیزده گالشی» و بیست و ششم آبان ماه روی داده است. در نیم قرن پیش به دلیل فقدان تلویزیون و سایر رسانههای عمومی، اغلب جشنها و سنتهای بومی با تفضیل زیاد و شادی و مشارکت کامل مردم برگزار میشد.
پس از مدتی فترت و عدم توجه به سنتهای بومی، در چند سال اخیر توجه زیادی برای بازخوانی هویت فرهنگی و منطقه ای از سوی دوستداران فرهنگی نشان داده شده است و مراسم تیر ماه سیزده نیز در روستاهایی که اهالی و بومیان جنت رودبار در آن ساکناند، برگزار میشود.
امروزه به جهت گسترش علم و دانش و آگاهی مردم از پیشینه تاریخی و مطالعه عصر اساطیری ایران پیوندهای زیادی بین سنتها و آداب و رسوم برقرار شده است، لذا برگزاری جشن تیر ماه سیزده با مفاهیم نوینی همراه است.
در حالی که در چند دهه و سده گذشته آئین تیر ماه سیزده به صورت یکی از جشنهای ادواری که از گذشتهها به نسل فعلی رسیده بود، برگزار میشد.
با این حال آداب و رسوم این جشن در روستاهای دهستان جنت رودبار به شیوهای که توضیح داده میشود، برگزار میشد.
در شب بیست و ششم آبان مردم روستاها اعم از زن و مرد در منزل یکی از ریش سفیدان روستا گرد میآمدند. پس از صرف شام، مدعوین انگشترهای خود را در یک ظرف مسی و یا کوزه سفالی که تا نیمه آن آب ریخته بودند، قرار نمیدادند.
سپس یکی از حاضران خوش صدا اشعار امیری پازواری را با گویش گیلکی جنت رودباری میخواند.
پس از خوانده شدن دو بیت از اشعار امیری، یکی از اعضای کم سن و سال جمع مامور میشد از کوزه یک انگشتر را بیرون آورد و با نشان دادن آن انگشتر به حاضران، صاحب انگشتر مشخص میشد و به این طریق دو بیت خوانده شده فال آن شخص محسوب میشد و آن فرد زندگی خود را میتوانست با آن شعر تفسیر و تحلیل کند.
به این ترتیب خواندن اشعار امیری تا پیدا شدن آخرین انگشتری از کوزه ادامه مییافت و مردم نیز خود را با اشعار خوانده شد همراه میکردند.
در گذشته مردم اعتقاد و باور زیادی درباره شگون و تفال داشتند و همچنین باورهای زیادی درباره این مساله در طول تاریخ زندگی شان شکل گرفت، بنابراین اصطلاح «آمد داشت»در تفکر عامیانه آنها به معنی خیر و برکت بود.
از این رو مراسم امیری خوانی در تفکر عامیانه مردم جنت رودبار نقش مهمی داشت.
این جشن همانند سایر اعیاد این منطقه با جشن و شادی به پایان میرسید،در حالی که افراد زندگی خود را با شعر خوانده شده در مورد مطابقت و تحلیل میدادند.