دیار علویان، با فرارسیدن روز عاشورا، عطر نینوا در کوچه‌هایش می‌پیچد و دل‌های عاشقان حسینی از سوگ و داغ، لبریز می‌شوند. مردمان این دیار، قرن‌هاست که عشق به امام حسین (ع) را در آئین‌ها و رسوم خاص خود نشان داده‌اند؛ آئین‌هایی که ریشه در فرهنگ بومی و ایمان عمیقشان دارند.
۱
نوحه‌خوانی در مازندران اغلب ترکیبی است از زبان فارسی و تبری (مازندرانی) که روح عزاداران را به گذشته‌های دور و روایت‌های کربلا پیوند می‌زند.
یکی از رسوم ویژه در برخی مناطق مازندران، «تعزیه‌خوانی» است. این نمایش مذهبی، با حضور نوجوانان و جوانان، واقعه کربلا را بازآفرینی می‌کند و اشک از چشم هر بیننده‌ای جاری می‌سازد. لباس‌های سنتی، اسب‌سواری و آواهای حماسی، این نمایش را به مراسمی اثرگذار تبدیل کرده‌اند.
در برخی روستاها همچون «کِلارآباد»، «نوشهر» و «آمل»، همچنان رسم است که در روز عاشورا، مردم نذری‌هایی مانند شله‌زرد، آش نذری و غذاهای سنتی طبخ کرده و در بین عزاداران توزیع می‌کنند. پختن «خورشت قیمه نذری» در دیگ‌های بزرگ و تقسیم آن میان مردم، جلوه‌ای از همبستگی و عشق به اهل‌بیت است.
کودکان نیز در این روز کنار بزرگترها حضور دارند؛ با لباس‌های سیاه، پرچم‌های کوچک و دل‌هایی لبریز از شور حسینی. بسیاری از مادران در سکوت اشک می‌ریزند، گویی دلشان در کربلاست، کنار خیمه‌های سوخته و صدای ناله کودکان.
در مازندران، عاشورا نه فقط یک روز سوگواری، بلکه فرصتی برای انتقال فرهنگ، تاریخ، و ارزش‌های عاشورا به نسل‌های آینده است. مردم این دیار، با همه وجود، فریاد می‌زنند «دل‌ها در هوای کربلا می‌سوزد و این سوختن، نشانه زنده بودن ایمان است»
«محمودآباد» نخل‌گردانی، دسته‌روی و نوحه‌های محلی
در شهرستان محمودآباد، عزاداری عاشورا با شور و شعوری ویژه برگزار می‌شود. «نخل‌گردانی» نیز از آئین‌های باشکوه منطقه اورطشت است. نخل، نمادی از تابوت امام حسین (ع) است که با پارچه‌های مشکی و سبز پوشانده شده و توسط عزاداران در میان جمعیت گردانده می‌شود. این آئین، با نوای سنج و دمام، اشک از دیدگان مردم جاری می‌سازد.
آئین‌های عاشورایی بیشتر جنبه خانوادگی و روستایی دارد. در برخی روستاها، مردم همچنان به سبک سنتی، با اسب‌سواری، طبل‌زنی و تعزیه‌خوانی، وقایع عاشورا را بازسازی می‌کنند. پخت نذری در دیگ‌های بزرگ و برگزاری مراسم سینه‌زنی در صحن مساجد، بخشی جدانشدنی از روز عاشورا در این منطقه است.
عشق مردم شهرستان تنکابن به حسین (ع)
عشق حسین در ذرّه‌ذرّه وجود مردمان شهرستان تنکابن، اصالتی دیرینه دارد؛ از زمانی‌که تک‌تک خانه‌ها از بیم دشمن، حسینیه ارباب مظلوم‌مان بود، تا به حال که صدای ماتم و عزای ارباب بی‌کفن، در کوی و برزن این دیار چنان پدیدار است که هر جنبنده‌ای را در غم او شریک می‌کند.
هر سال، مردمان شهرستان تنکابن، به‌ویژه روستائیان، با برپایی خیمه‌گاه‌های عاشورایی، به‌راه‌انداختن کاروان اسرا، گهواره نمادین مظلوم کربلا علی اصغر و برگزاری تعزیه‌های سوزناک، داغ این عالم بزرگ را برای اهل دل به تصویر می‌کشند.
از سفره پُرخیر و برکت و رزقِ هر ساله این ایام که منشأ ارزاق یک‌سال مردمان شده، نباید از قلم بیفتد؛ مردمان این دیار برای پذیرایی از عزاداران، از هم سَبقِه می‌گیرند. آری، این حسین است که عالم، همه دیوانه اوست.
نکا، میزبان خیمه‌های سوگ و حماسه
در شهرستان نکا، هم‌زمان با فرارسیدن ماه محرم، مردم با آذین‌بندی سیاه، نصب پرچم و عَلَم، سیاه‌پوشی مساجد و اماکن عمومی، فضای شهر را برای عزاداری مهیّا می‌کنند. از هفتم محرم، دسته‌های عزاداری شامل سینه‌زنی، زنجیرزنی و مرثیه‌خوانی در خیابان‌ها و تکایا برپا می‌شود و مراسم عَلَم‌گردانی، به عنوان یکی از آئین‌های مهم، با حضور جوانان و بزرگان محل اجرا می‌شود.
در روز هفتم، عَلَم به خانه‌های عزادار و خانواده‌ی شهدا برده می‌شود تا پیام تسلیت و یادآوری واقعه کربلا به مردم رسانده شود.
در روزهای تاسوعا و عاشورا، مراسم‌هایی چون زیارت اهل قبور، دسته‌روی به امام‌زاده‌ها، تعزیه‌خوانی، اجرای نمادین وقایع کربلا و اطعام گسترده عزاداران برگزار می‌شود. تعزیه‌هایی با حضور اسب ذوالجناح، گهواره، سقا شدن کودکان، و کاروان نمادین اسرای اهل‌بیت، فضای معنوی خاصی به شهر می‌بخشد.
مراسم شام غریبان، با شمع‌گردانی در کوچه‌ها، پایان‌بخش دهه اول محرم است و بیانگر اوج سوگواری مردم برای حضرت سیدالشهدا (ع) به‌شمار می‌رود.
آیین «علی شیر خدا» در روستای آهنگرکلا
روستای آهنگرکلای بیشه‌سر از توابع شهرستان قائمشهر، میراث‌دار آئینی دیرینه و بی‌مانند است که با عنوان «علی شیر خدا» شناخته می‌شود؛ سبکی خاص از سینه‌زنی که سینه‌سوختگان اباعبدالله الحسین (ع) در این منطقه، بیش از ۱۵۰ سال است آن را نسل به نسل حفظ کرده‌اند.
این آئین ویژه، تنها یک شیوه عزاداری نیست؛ بلکه قطعه‌ای از حافظه تاریخی مردم این دیار است که در آن، مرثیه‌سرایی، آهنگ، حرکت جمعی و شور حسینی در هم می‌آمیزند تا در شب‌های تاسوعا و عاشورا، فضای روستا را سرشار از معنویت و همبستگی کنند. «علی شیر خدا» در اینجا فقط نامی برای یک نوای آئینی نیست، بلکه نمادی است از شجاعت، دلیری، وفاداری و عشق به ولایت؛ همان مؤلفه‌هایی که در نهضت حسینی جلوه‌گر شد و قرن‌ها بعد در انقلاب اسلامی ایران، به الگویی برای شکل‌گیری روحیه شهادت‌طلبی بدل گشت.
آیین «علی شیر خدا» برخاسته از باوری عمیق است؛ باوری که شهادت را نه پایان، بلکه آغاز می‌داند. از این رو، اجرای این آئین نه تنها گرامیداشت مصائب کربلاست، بلکه یادآور این حقیقت است که راه حسین (ع) همچنان ادامه دارد و در هر زمان و مکانی، پیروان او باید آماده جانبازی در راه حق باشند.
«قتل‌الحسین» در شهرستان گلوگاه
قتل‌الحسین دو شب بعد از عاشورا در گلوگاه برگزار می‌شود، این آئین از سوی جوانان گلوگاهی برگزار می‌شود که سبک آن بسیار جالب است.
نویسنده آئین‌های دیرینه ماه محرم استان مازندران با بیان اینکه «قتل الحسین» به نوعی سبک قوم بنی‌اسد است، منتهی متفاوت‌تر چراکه این افراد از شامگاه شب دوازدهم محرم دسته‌روی خودشان را در سطح شهر آغاز می‌کنند، این افراد از سر تا پا لباس کاملا عربی با روبندهای سیاه و سفید و پوشیده بر روی صورت با سینه‌زنی به عزاداری سالار شهیدان و یارانش می‌پردازند.
به گزارش بلاغ؛ آئین‌های محرم در سراسر مازندران، از غرب تا شرق، نشان‌دهنده پیوند ناگسستنی مردم این خطه با فرهنگ عاشورا و ارزش‌های نهضت حسینی است. هر شهر و روستا با زبان، سبک، و آئینی خاص، اما با دلی یکصدا، در سوگ سیدالشهدا (ع) اشک می‌ریزند و حماسه می‌آفرینند.
از نخل‌گردانی محمودآباد و کاروان اسرای تنکابن، تا تعزیه‌های ساری و نوحه‌های مازنی در نوشهر، هر آئین، تصویری زنده از عشق، ایمان، و استمرار یک میراث کهن است؛ میراثی که در جان مردمان مازندران ریشه دارد و نسل‌به‌نسل، سینه‌به‌سینه، منتقل می‌شود تا فریاد «یا حسین» همیشه در کوه و دشت این سرزمین طنین‌انداز بماند.
انتهای خبر/
پربيننده ترين
يکشنبه ۲۹ تير ۱۴۰۴ - ۱۰:۴۱
جمعه ۲۷ تير ۱۴۰۴ - ۱۳:۲۶
يکشنبه ۲۹ تير ۱۴۰۴ - ۱۳:۳۳
يکشنبه ۲۹ تير ۱۴۰۴ - ۱۱:۴۵
يکشنبه ۲۹ تير ۱۴۰۴ - ۰۸:۰۰
يکشنبه ۲۹ تير ۱۴۰۴ - ۰۰:۳۷
شنبه ۲۸ تير ۱۴۰۴ - ۲۱:۳۰
دوشنبه ۲۳ تير ۱۴۰۴ - ۰۰:۱۳