مازندران در محاصره طاعون سیاه

به گزارش خبرنگار اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «بلاغ»، یاسر معافی - بحران زباله در مازندران یکی از مسائل محیط زیستی و اجتماعی مهم این استان است که به طور فزاینده‌ای در سال‌های اخیر توجه رسانه‌ها و مسئولان را به خود جلب کرده است.

یکی از علل اصلی بحران زباله در مازندران، عدم وجود زیرساخت‌های کافی برای جمع‌آوری و پردازش پسماندها است.

در بسیاری از مناطق شهری و روستایی استان، سیستم‌های مدرن جمع‌آوری زباله و تفکیک آن به طور صحیح وجود ندارد و این مسئله باعث شده تا زباله‌ها در معابر عمومی، سواحل دریا و حتی در دل جنگل‌های هیرکانی رها شوند و اکوسیستم طبیعی منطقه را تهدید کنند. در این میان، بسیاری از مناطق به‌ویژه در فصل تابستان که گردشگران به اوج می‌رسند، با افزایش چشمگیر تولید زباله مواجه‌اند.

سواحل مازندران یکی از نقاط بحرانی در بحران زباله هستند و بسیاری از گردشگران در هنگام بازدید از این مناطق به‌جای جمع‌آوری زباله‌های خود، آن‌ها را در کنار ساحل رها می‌کنند که این عمل علاوه بر ایجاد منظر ناخوشایند، سلامت اکوسیستم دریایی را به خطر می‌اندازد.

پسماندهای پلاستیکی، بطری‌ها، کیسه‌ها و سایر مواد غیرقابل تجزیه به‌ویژه در سواحل دریا تهدیدی جدی برای حیات دریایی هستند علاوه بر این، معضل زباله در مناطق روستایی و جنگلی مازندران نیز به‌طور جدی مطرح است.

*حال جنگل‌های هیرکانی خوب نیست

جنگل‌های هیرکانی که میراث جهانی یونسکو هستند، هر ساله شاهد رهاسازی زباله‌های مختلف توسط گردشگران و حتی ساکنین بومی منطقه هستند و در بسیاری از موارد، آتش‌سوزی‌های جنگلی که به‌واسطه رهاسازی زباله‌های آتش‌زا ایجاد می‌شوند، به طور گسترده‌ای به محیط زیست منطقه آسیب وارد می‌کنند.

یکی دیگر از عوامل تشدید بحران زباله در مازندران، ضعف در مدیریت پسماند و عدم هماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی است. بسیاری از شهرداری‌ها و سازمان‌های دولتی که مسئولیت نظارت بر مدیریت پسماند را بر عهده دارند، به دلیل کمبود منابع مالی و تجهیزات، قادر به انجام وظایف خود به‌طور مؤثر نیستند.
 

*نفوذ معضل پسماند به مسائل اجتماعی

مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی بلاغ، به مشکلات اساسی پسماند در استان مازندران اشاره کرد و گفت: مسئله پسماند در حال حاضر یکی از مهم‌ترین مشکلات محیط زیستی استان مازندران است که متأسفانه فراتر از یک معضل زیست‌محیطی، به مسائل اجتماعی نیز دامن زده و به چالش‌های جدی تبدیل شده است.

حسینعلی ابراهیمی‌کارنامی بیان کرد: این موضوع نیاز به راه‌حل فوری و اقداماتی جدی دارد که در سال‌های اخیر متاسفانه در برخی موارد تعلل‌هایی از سوی متولیان امر، به‌ویژه شهرداری‌ها، مشاهده شده است.

*برخورد قضایی و قانونی با برخی شهرداری‌ها

وی با بیان اینکه طبق ماده ۷ قانون مدیریت پسماند، مسئولیت اجرایی مدیریت پسماند بر عهده شهرداری‌ها است، افزود: در سال‌های گذشته اقدامات جدی و مؤثری در خصوص مدیریت پسماند انجام نشده و این مسئله به مرحله بحرانی رسیده است.

این مسئول ادامه داد: در حال حاضر، اولویت اصلی ما در زمینه مدیریت پسماند، راه‌اندازی پروژه زباله‌سوز ساری است که تاکنون در بخش ابنیه این پروژه حدود ۹۷ درصد پیشرفت داشته و در بخش تجهیزات نیز حدود ۹۰ تا ۹۱ درصد پیشرفت داشته‌ایم که این پروژه می‌تواند به‌طور قابل توجهی بخش عظیمی از پسماندهای استان را مدیریت کند.

ابراهیمی‌کارنامی با اشاره به پروژه زباله‌سوز نوشهر نیز گفت: در مورد زباله‌سوز نوشهر، مشکلاتی وجود دارد که باعث تأخیر در راه‌اندازی این پروژه شده است، تصفیه‌خانه این پروژه تکمیل شده، اما به دلیل وجود برخی اختلافات حقوقی، بهره‌برداری آن به تأخیر افتاده است. این مسائل باید سریع‌تر حل شوند تا این پروژه به بهره‌برداری برسد.

وی در خصوص اقدامات استانداری مازندران برای حل این مشکل افزود: استاندار مازندران جلسات متعددی را در این زمینه برگزار کرده‌اند و تمرکز بیشتری بر روی حل مشکلات موجود دارند ما نیز به عنوان دستگاه نظارتی، پیگیری‌های خود را در این زمینه ادامه خواهیم داد و در صورت لزوم، اقدامات قضایی و قانونی را نیز دنبال خواهیم کرد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران همچنین بر لزوم همکاری بیشتر بین دستگاه‌های اجرایی و مردم برای حل بحران پسماند تأکید کرد و گفت: برای حل این معضل، علاوه بر تأمین منابع اعتباری، باید از مشارکت بخش خصوصی بهره بگیریم در صورتی که بخش خصوصی نتواند در این زمینه همکاری کند، از منابع اعتباری ملی استفاده خواهیم کرد.

این مسئول خاطرنشان کرد: واقعیت این است که ما در ایام پیک مسافرت‌ها و تعطیلات گردشگری با افزایش دو تا سه برابری حجم پسماند روبرو می‌شویم، بنابراین باید زیرساخت‌های لازم برای مدیریت پسماند را در این مواقع به‌طور ویژه تقویت کنیم.
 

ابراهیمی‌کارنامی در ادامه با اشاره به نقش مهم مردم در کاهش حجم پسماند و تفکیک زباله از مبدا گفت: اصلاح الگوی مصرف، کاهش پسماند و تفکیک زباله از مبدا از جمله راهکارهایی است که می‌تواند به‌طور قابل توجهی در کاهش حجم زباله‌ها کمک کند. اگر مردم در این زمینه مشارکت فعال داشته باشند، می‌توانیم چند ده درصد از حجم زباله‌ها را کاهش دهیم و این در شرایط بحرانی، بسیار موثر خواهد بود.

*سرعت عمل بیشتر شود

وی به پیشرفت‌های اخیر در استفاده از تکنولوژی‌های نوین برای حل بحران پسماند اشاره کرد و گفت: شرکت‌های دانش‌بنیان و دانشگاه‌های استان در حال دست‌یابی به تکنولوژی‌های جدید برای مدیریت پسماند هستند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران با اشاره به اینکه یکی از مشکلاتی که وجود دارد این است که برخی از فرایندهای بررسی و تصویب این تکنولوژی‌ها در مراجع ذیربط بسیار زمان‌بر است و ما باید تلاش کنیم که این فرایندها را کوتاه کنیم تا بتوانیم سریع‌تر از این تکنولوژی‌ها بهره‌برداری کنیم، ادامه داد: در این راستا، ما آماده‌ایم که در کنار این شرکت‌ها و متخصصین باشیم و مشکلات موجود را شناسایی کرده و راه‌حل‌های مناسب را ارائه دهیم.

ابراهیمی‌کارنامی با ابراز امیدواری نسبت به حل بحران پسماند در استان، گفت: با توجه به عزم جدی که در تمام ارکان تصمیم‌گیری استان و کشور برای حل این معضل وجود دارد، امیدواریم که در آینده‌ای نزدیک شاهد اتفاقات مثبت و تغییرات اساسی در مدیریت پسماند باشیم، ولی برای رسیدن به این هدف، باید سرعت عمل بیشتری داشته باشیم، زیرا هرگونه تأخیر در این زمینه می‌تواند آسیب‌های جدی به محیط زیست و بهداشت عمومی وارد کند.

*مدیریت پسماند در بابل نداریم

رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان بابل نیز در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی بلاغ به تشریح وضعیت بحرانی پسماند در این شهرستان پرداخت و از مشکلات و چالش‌های مربوط به مدیریت زباله‌ها در بابل گفت.

حسین حیدرپور در ابتدا با اشاره به تعطیلی سایت زباله‌انجیلسی در هشتم اردیبهشت‌ماه امسال اظهار کرد: پس از تعطیلی این سایت، دیگر زباله‌های شهری بابل به سایت‌های دفن زباله در استان‌های همجوار منتقل می‌شود و این انتقال تنها شامل زباله‌های شهری بابل است و هنوز در بسیاری از بخش‌ها و مناطق این شهرستان، مانند حواشی جاده‌ها، رودخانه‌ها و آب‌بندان‌ها، مشکل مدیریت پسماند به‌ویژه زباله‌های خانگی به قوت خود باقی است.
 

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر، ما در بخش‌های مختلف بابل با بحران پسماند روبه‌رو هستیم اگرچه برخی از بخش‌ها در حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد از زباله‌ها را به‌طور نسبی مدیریت می‌کنند، اما بخش‌های دیگر هیچ گونه مدیریتی ندارند و زباله‌ها به‌طور غیررسمی و به‌ویژه به استان‌های همجوار منتقل می‌شوند، تصریح کرد: این موضوع باعث شده که در هر نقطه‌ای از بابل، اولین چیزی که توجه شما را جلب می‌کند، وجود زباله‌ها باشد.
 

حیدرپور به نداشتن یک سیستم مدیریت پسماند منظم در شهرستان بابل اشاره کرد و افزود: متاسفانه، تاکنون هیچ برنامه‌ریزی عملیاتی برای حل معضل پسماند در بابل انجام نشده است.

*مخالفت محیط زیست با دفن زباله

وی بیان کرد: بسته شدن سایت زباله‌ انجیلسی نتیجه پیگیری‌های مردمی و تصمیم دستگاه قضایی بود، چرا که این سایت به دلیل دفن غیربهداشتی زباله و نشت شیرابه‌های آلوده تعطیل شد.

رئیس محیط زیست بابل به فرآیند قانونی ساماندهی پسماند اشاره کرد و گفت: در حال حاضر، شهرداری‌ها به عنوان متولی اصلی ساماندهی پسماند در شهرستان بابل مسئولیت دارند و جهاد کشاورزی و وزارت کشور نیز موظفند زمین‌های مناسب برای ایجاد مرکز دفن یا پردازش زباله را معرفی کنند و پس از آن، محیط زیست باید این زمین‌ها را تایید کند.

این مسئول ادامه داد: در زمینه دفن زباله، به‌ویژه در مناطق شمالی کشور که دارای سطح آب بالا و خاک حاصلخیز هستند، محیط زیست به شدت مخالف دفن زباله است، زیرا این کار می‌تواند مشکلات جدی زیست‌محیطی به دنبال داشته باشد.

حیدرپور افزود: محیط زیست در تلاش است که به جای دفن، تمرکز بیشتری بر پردازش زباله، بازیافت و تفکیک از مبدا داشته باشد چرا که یکی از مهم‌ترین مراحل در این فرآیند، تفکیک زباله‌ها از منزل است. زباله‌های تر باید به کمپوست تبدیل شوند و زباله‌های خشک نیز می‌توانند برای بازیافت یا تولید انرژی استفاده شوند. در این راستا، باید زیرساخت‌های لازم برای پردازش زباله و مدیریت آن ایجاد شوند تا بتوانیم این بحران را حل کنیم.

وی به وضعیت دفن زباله‌ها در جنگل‌های بابل پرداخت و گفت: قبل از تعطیلی سایت انجیلسی، زباله‌ها به این سایت منتقل می‌شدند، اما پس از تعطیلی این سایت، دفن زباله در بابل متوقف شده است و دیگر زباله‌ای در جنگل‌های بابل دفن نمی‌شود.

رئیس محیط زیست بابل در ادامه به مشکلات ناشی از عدم مدیریت صحیح پسماند در شهرستان بابل اشاره کرد و افزود: با عدم مدیریت مناسب پسماند، معضلات بسیاری برای شهر و شهرستان بابل ایجاد شده است و یکی از مهم‌ترین چالش‌ها، پراکندگی زباله‌ها در مناطق مختلف به‌ویژه در حاشیه جاده‌ها و مناطق دورافتاده است که مشکلات بهداشتی و زیست‌محیطی زیادی به همراه دارد.


*مشکل ۶۰ ساله قائم‌شهر حل می‌شود؟

به دلیل نزدیکی محل انباشت زباله به شهرستان قائم‌شهر و مجاورت آن با چندین روستای حاشیه، این شهرستان بیش از نیم قرن با معضل دفن زباله روبرو است.
 

شهرداری قائم‌شهر در سال‌های اخیر با راه‌اندازی خط پردازش جهت تفکیک زباله‌های تر و خشک از یکدیگر و همچنین خرید دستگاه‌های مختلف جهت کمتر شدن زباله‌ها به جهت دپو اقدامات بسیار زیادی انجام داده و باتوجه به حمایت دولت شهید آیت‌الله رئیسی بیش از ۱۰۰ میلیارد تجهیزات خریداری و احداث شده است و در ماه‌های اخیر نیز به‌دنبال احداث تصفیه‌خانه شیرابه رفته است تا بتواند شیرابه‌هایی که با دپوی زباله تولید می‌شود را بتوان تصفیه کرد و بعد از ان به رودخانه فرستاد.

اما در هفته‌های اخیر باتوجه به اتفاقات شیمیایی رخ داده در محل دپوی زباله که حدود ۶۰ سال هست در آن منطقه انباشته می‌شود و دود ناشی از کربن در آن منطقه را غیرقابل تحمل کرده است و با ورود قوه قضاییه به این موضوع کمی سرعت اجرایی آن اضافه شده و مسئولان شهری و دولتمردان در کنار یکدیگر به‌دنبال رفع این مشکل ۶۰ ساله شهرستان قائم‌شهر هستند.

به گزارش بلاغ، فرهنگ‌سازی و آگاهی‌بخشی به مردم و گردشگران از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. در بسیاری از موارد، مردم هنوز از خطرات زیست‌محیطی ناشی از رهاسازی زباله در طبیعت آگاه نیستند و نیاز به آموزش دارند. به‌ویژه در مناطق گردشگری، باید برای تشویق گردشگران به جمع‌آوری زباله‌های خود و استفاده از سطل‌های زباله ویژه، برنامه‌های آموزشی و اطلاع‌رسانی گسترده‌تری در نظر گرفته شود.

به نظر می‌رسد که برای حل بحران زباله در مازندران، نیاز به یک رویکرد جامع و چندجانبه وجود دارد که شامل بهبود زیرساخت‌ها، ارتقاء فرهنگ زیست‌محیطی، افزایش نظارت‌های دولتی و تشویق بخش خصوصی برای مشارکت در طرح‌های بازیافت و پردازش پسماند باشد و تنها با همکاری بین مردم، دولت و بخش خصوصی می‌توان به حل این معضل بزرگ محیط زیستی دست یافت و از تخریب بیشتر محیط زیست استان جلوگیری کرد.