آمارها گویای رشد منفی جمعیتی و رسیدن به تله جمعیتی است که اثر نخست آن، پیری جمعیت کشور و کاهش شدید و معنادار زاد و ولد است، ولی اقدامات مسئولان بههم پیوسته و زنجیرهای نیست و این گویای عدم اعتقاد برخی از مسئولان به بروز فاجعه برای جامعه ایرانی است.
۰
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی بلاغ؛ سالهاست که رهبر معظم انقلاب بر مبنای واقعیتهایی که حکایت از آینده خطرناکی برای ایرانیان دارد، نسبت به پیری جمعیت و فاجعه کاهش غیرمتعارف جمعیت هشدار دادند و این در شرایطی بود که چند دهه دولتها در این کشور بهمنظور جلب توجه مراکز جهانی پول، سیاست کاهش شدید جمعیتی را در ایران دیکته کرده و حتی بدون اطلاع افراد اقدام به انسداد زمینههای فرزندآوری را روی زنان و مردان این سرزمین اعمال میکردند و این، غیر از تبلیغات شدید و گسترده شعا استعماری: فرزند کمتر، زندگی بهتر، بود که در اعماق ذهن و روان جامعه این باور غلط را رسوخ داده بودند و در عمل نیز از هر جهت از این شعار حمایت عملی میکردند تا توانستند ایران دارای جوانترین جمعیت را ظرف قریب ۲۰ سال به کشوری با پایینترین نرخ زاد و ولد برسانند و این کشور را وارد جرگه کشورهای در حال انقراض برسانند.
اقداماتی از سر رودربایستی
در کنار واقعیتهای آماری و نزدیک شدن ایران به تله جمعیتی و سپس چاله جمعیتی، مسئولان نیز در پاسخ به مطالبات رهبر معظم انقلاب که بهطور مکرر مسئولان و جامعه ایرانی را از این چالش بزرگ زنهار میدادند، نیز اقدام به تصویب قانون جوانی جمعیت و تشویق جامعه به فرزندآوری کردند که چون شرایط اقتصادی کشور را به مرز بحران رسانده بود و جوانان در مرز ازدواج را با بنبستهای اقتصادی و معیشتی و حتی مسکن و اشتغال رسانده بود، عملاً سیاستهای تشویقی بدون برداشتن موانع زیرساختی، نمیتوانست تاثیر چندان و درخور توجهی در این زمینه داشته باشد.
با وجود همه این موانع، بازهم راهکارهای تشویقی از جمله اعطای وام و یا دادن امتیاز به مادران دارای چند فرزند، با کارشکنیهایی مواجه شد که برای مردم این واقعیت تلخ را به ارمغان آورد که برخی از مسئولان ذیربط واقعاً به موضوع جوانی جمعیت و فرزندآوری اعتقاد قلبی نداشته و یا در عمل با ارئه راهکارهای ناموفق، چوب لای چرخ این روند قرار میدهند.
روند کُند پرداخت تسهیلات فرزندآوری گلایه بسیاری از متقاضیان را به همراه داشته است بهطوری که برخی از افراد با گذشت چند ماه از تولد فرزندشان هنوز موفق به دریافت تسهیلات نشدهاند.
فرزندآوری که تبعیض نباید داشته باشد
بانک مرکزی در راستای اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، تسهیلات قرضالحسنه فرزندآوری را به خانوادههایی اعطا میکند که از سال ۱۴۰۰ به بعد صاحب فرزند شده باشند.
ثبتنام وام فرزندآوری بهصورت اینترنتی و از طریق سامانه تسهیلات قرضالحسنه فرزند بانک مرکزی به نشانی ve.cbi.ir انجام میشود؛ این سایت تنها مرجع رسمی کشور برای ثبتنام متقاضیان تسهیلات قرضالحسنه فرزند است.
براساس قانون بودجه ۱۴۰۳، تسهیلات فرزندآوری به ازای فرزند اول ۴۰ میلیون تومان، به ازای فرزند دوم ۸۰ میلیون تومان، به ازای فرزند سوم ۱۲۰ میلیون تومان، به ازای فرزند چهارم ۱۵۰ میلیون تومان و به ازای فرزند پنجم و به بعد ۲۰۰ میلیون تومان است.
محدودیت زمانی ثبتنام تسهیلات فرزندآوری در مدت اخیر بسیاری از متقاضیان این تسهیلات را با مشکل روبهرو کرده است؛ بهطوری که برخی با گذشت چند ماه از تولد فرزندشان هنوز موفق به انتخاب بانک برای ارائه تسهیلات نشدهاند.
یکی از متقاضیان تسهیلات فرزندآوری میگوید که برای اتصال به سامانه با خطای «سامانه استعلام مالکیت شماره تلفن همراه مخابرات در این لحظه پاسخگو نیست» مواجه میشود و باید در طول روز چندین بار برای ثبتنام مراجعه کند تا بتواند وارد سامانه شود.
فرآیند دشوار دریافت تسهیلات
این متقاضی میگوید بعد از سختی فراوان وارد سامانه شده، اما در ادامه هیچ بانکی برای ارائه این تسهیلات برای وی نمایش داده نشده و همچنان نتوانسته برای دریافت تسهیلات فرزندآوری ثبتنام کند. شکایات متعدد از مشکل ثبتنام تسهیلات تکلیفی ازدواج و فرزندآوری در سامانه بانک مرکزی، باعث شد که معاون اقتصادی سازمان بازرسی طی نامهای به رئیس کل بانک مرکزی هشدار داده و خواستار بررسی موضوع و اصلاح فرآیند و اتخاذ تدابیر اصلاحی لازم بهمنظور کاهش زمان ثبتنام متقاضیان شود.
در این نامه آمده است: در راستای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت و قانون بودجه سال ۱۴۰۳، بانکها و مؤسسات اعتباری غیربانکی مکلفند از محل منابع پسانداز و جاری قرضالحسنه شبکه بانکی حسب دستورالعمل ابلاغی بانک مرکزی، تسهیلات ازدواج و فرزندآوری را به واجدین شرایط پرداخت کنند.
براساس دستورالعمل بانک مرکزی، تمام متقاضیان وام ازدواج و فرزندآوری جهت دریافت تسهیلات مذکور ابتدا باید از طریق سامانه تسهیلات قرضالحسنه به نشانی Ve.cbi.ir ثبتنام کرده و فرم مربوطه را تکمیل کنند؛ اما گویا در سال جاری در بانک مرکزی رویهای اتخاذ شده که روزانه و در ساعاتی خاص، سامانه مذکور تعداد محدودی متقاضی را برای برخی بانکها پذیرش میکند.
در هر صورت نبود امکان ثبتنام متقاضیان در سامانه مذکور در کنار سایر مشکلات مانند کمبود منابع بانکها، منجر به بروز نارضایتی در بین مردم شده و حجم قابل توجهی از شکایات روزانه سازمان بازرسی به این موضوع اختصاص یافته است.
دولت جدید چه اقدامی انجام دهد
صرفنظر از آنچه که گذشت و میگذرد، در دولت کنونی نیاز است تا این فرآیند با توجه به اهمیت موضوع مورد بازخوانی و بازتولید مجدد قرار گیرد. راه رفته، مرور گردد و فرودهای آن تبدیل به فراز شود. شاید گام اول، بهکارگماری آنانی که نسبت به راهبردی بودن موضوع جمعیتی، از صمیم قلب قائل به رهیافت از شرایط کنونی بهسمت رشد جمعیت و فرزندآوری باشند، است.
سادهسازی فرآیندها و کمک به خانوادههای فرزندآور در استفاده از مشوقها و برخورد پشیمانکننده با مانعآفرینها، همچنین تشویق عوامل اجرایی دلسوز و فعال و کارراهانداز و بازبینی راه رفتهشده هر از چندگاه، میتواند در بهبود شرایط کنونی تاثیرگذار باشد.
به گزارش بلاغ، برخی آمارها در این گزارش از سایت پژوهشکده آمار کشور گرفته شده است.