به گزارش
بلاغ، خانواده، نخستین و حیاتیترین نهاد در تاریخ تمدن انسانی است که شالوده تربیت افراد بشری در این بنیاد مقدس شکل گرفته و پرورش پیدا میکند، استعدادها و تواناییهای فرد فعلیت یافته و بخش عظیمی از ابعاد شخصیت افراد، همچون رفتارهای اجتماعی، مسئولیت پذیری، تحمل و بردباری در برابر دیگران و واکنشهای عاطفی جوانه میزند.
افرادی که از خانواده متعادل وارد اجتماع میشوند، سازگاری و تفاهم بیشتری با افراد جامعه دارند و ناکامیها و شکستها، کمتر باعث انحرافشان از هنجارها میشود چرا که بخش عظیمی از ابعاد شخصیت فرد در ستونهای خانواده پیریزی شده و پدر و مادر از نخستین و مهمترین الگوها بشمار میروند.
خانواده، پایهگذار خوشبختی یا بدبختیهمه کارشناسان حوزههای اجتماعی معتقد و متفقالنظرند که عزت و کرامت افراد، بهعنوان خشت نخست شخصیت فردی، در خانواده و نوع روابط اعضاء خانواده با یکدیگر شکل میگیرد.
این شخصیت است که محور اندیشه و رفتار افراد در آینده و حضورشان در جامعه قرار میگیرد. در آسیبشناسی پدیده طلاق، که در مازندران تا چندی قبل رکورددار کشور بود، میتوان به وضوح نقصان شخصیت در کودکی افراد آسیبدیده را مشاهده کرد.
برای مقابله با این پدیده شوم در مازندران، تحکیم پایههای خانواده میتواند گام موثر در مبارزه با طلاق تلقی شود، که اتفاقاً به نتیجه نشسته و اقدامهای انجامشده طی سالهای اخیر، موجب توقف روند روبهتزاید طلاق در مازندران شده است.
افسارگسیختگی خانوادهها در دنیای مدرنیتهمتاسفانه هرچه به سوی دنیای مدرنیته پیش میرویم شاهد افسارگسیختگی بیشتر خانوادهها هستیم که جز افزایش روزافزون اختلالات رفتاری، شخصیتی و تشدید ارتکاب جرایمی چون قتل، ناهنجاریهای اجتماعی و اخلاقی، ناامنی در پی ندارد.
سرمایهای که ما را برای دستیابی به آرمان شهری پویا و متعالی نزدیک میکند، چیزی جز استحکام و قوام خانواده نیست. خانوادهای که محبوبترین بنا در پیشگاه خداوند تلقی میشود و روابط آن براساس رحمت و مودت پایه گذاری شده.
بهزاد نیازآذری دانشجوی دکترای جامعه شناسی دانشگاه تهران درباره سبک زندگی انسان مدرن به خبرنگار ما گفت: دنیای ماشینی امروز، انسانها را به سمت فرد گرایی سوق میدهد و ورود هرچه بیشتر تکنولوژی به عرصه زندگی بر تشدید این موضوع میافزاید و بیشتر اوقات، افراد وقت خود را صرف انواع ابزارهای مدرن میکنند تا از یکدیگر بگذرند.
دنیای مدرن و بحران هویتوی مشکلات دنیای مدرن را بحران هویت در افراد خانواده دانست و عنوان کرد: گم کردن جهت و معنای زندگی، افراد را دچار آشفتگی میکند و رویارویی با مشکلات، زندگی اجتماعی و خانوادگی آنها را به استیصال میکشاند.
نیازآذری مخدوش شدن انسجام خانواده را از مشکلات دامنگیر جامعه امروز خواند و تصریح کرد: متاسفافه عواملی همانند ماهواره، تلگرام، فضای مجازی و... باعث گسستگی خانواده و در نتیجه بروز طلاق شده، علی رغم کراهتی که این امر در دین و فرهنگمان دارد، رواج گستردهای پیدا کرده و به شرایط نامطلوبی رسیده است.
عوامل موثر در انسجام و تضعیف خانوادهاین دانشجوی دکترای جامعه شناسی از عوامل موثر در انسجام خانواده را تعهد نسبت به یکدیگر بیان کرد و افزود: داشتن روابط دوستانه و محبت آمیز، صرف بیشتر وقت و انرژی برای خانواده، کمک به هم و معاشرت با یکدیگر، تقویت روحیه و حمایت اعضا به هنگام نیاز، حس همدلی و همبستگی و مسئولیت نسبت به هم، اعتماد و صداقت در زندگی، داشتن روابط انسانی و عاشقانه میتواند به گرمی کانون خانواده ختم شود.
وی با تاکید بر تاثیر مولفههای سازگاری در انسجام خانواده، گفت: توافق در امور مهم زندگی و زناشویی مانند هم رایی در زندگی مشترک، تقسیم کار براساس جنس، همکاری با هم، مدیریت مطلوب در وقت و مسایل مالی، تصمیمگیریهای مهم زندگی و انجام امور مذهبی منجر به عوامل رضایت مندی از زندگی مشترک و وحدت و پیوستگی خانواده میشود.
آسیبهای تهدیدگر تفاهم و خوشبختی خانوادهنیازآذزی موانع فردی همچون بدگمانی و بیاعتمادی را از عوامل تضعیف پایههای خانواده دانست و اظهار کرد: بد زبانی و دشنام گویی، لجاجت و سرسختی، تحقیر، عیبجویی، موانع خانوادگی و فرهنگی مانند همنشینی با افراد منحرف و الگو گیری ازآنها، دخالت نابجای اطرافیان، تاثیر برخی رسانهها و رشد سرگرمی مجازی بر شدت تزلزل خانواده میافزاید.
این کارشناس جامعه شناسی از دیگر عوامل تضعیف خانواده را عوامل اقتصادی عنوان کرد و گفت: مواردی همچون ضعف مدیریت مالی خانواده، تجمل گرایی، اسراف و خساست مرد میتواند ریشههای این کانون مقدس را سست کند.
وی به تغییرات اجتماعی و فرهنگی گسترده دنیای معاصر اشاره کرد و افزود: این تغییرات نهاد خانواده را به چالش کشیده، به طوری که خانواده دیگر جوابگوی کارکرد اصلی خود نیست و در واقع روابط مبتنی بر صمیمیت و اعتماد که در رابطه خونی و خویشاوندی وجود داشت در حال حاضر کم و تعارض در درون خانواده مانند عدم رابطه درست بین والدین با فرزندان و زوجین با یکدیگر، اشتغال زنان و گریز از مدیریت داخلی خانواده و حتی استفاده مفرط از ابزار مجازی و الکترونیکی فضای خانواده را تحتالشعاع خود قرار داده و سبب کاهش تعاملات بین افراد خانواده شده است.
نیازآذری با تاکید بر رعایت حریم خصوصی افراد، خاطر نشان کرد: مرزها، ایجاد شدنی هستند و فقط والدین آگاه میتوانند در سنین کودکی به درستی این مرزها را به کودک خود بشناسانند. شناخت این مرزها و آموزش حدود حریم به کودک و تبعیت وی به کمی سرسختی و قاطعیت نیاز دارد و افراد باید اصول تربیتی را در این مکان پشت سر بگذارند.
خوراک حیاتی برای بقای خانواده، اقناع فکری و عاطفی استرویا سلیمانی کارشناس روانشناسی و مشاور خانواده اهل شهرستان آمل در گفتوگو با خبرنگار ما، درباره اهمیت خانواده در جامعه اظهار کرد: تأمین نیازهای روانی و اجتماعی افراد، تکامل یافتن ابعاد شخصیتی فرد که در نتیجه به بلوغ عاطفی، جسمی و اجتماعی دست پیدا میکند و همچنین کاهش بحرانهای روانی- اجتماعی که منجر به رشد و کمال جامعه میشود، در خانواده شکل میگیرد.
وی خانواده سنتی را در مقایسه با خانواده مدرن در جایگاه بهتری دانست و عنوان کرد: وابستگی عاطفی در بین اعضای خانواده به تأمین بهتر نیازهای روانی و اجتماعی کمک میکند و باعث پویائی زندگی و رشد شخصیتی آنها میشود.
این کارشناس روانشناسی با تاکید بر ایجاد خانواده سالم خاطرنشان کرد: نقشها در خانواده، سالم هستند و فرزندان از رفتار والدین الگو میگیرند. پدر و مادر به فرزندان جهت میدهند، برای آنها وقت صرف و نقش آموزگاران را بازی میكنند.
ترویج فرهنگ مصرفگرایی از عوامل آسیب به خانوادههاوی کم رنگ شدن عنصر ایمان و ترویج فرهنگ مصرف زدگی و زیاده خواهی را از عوامل آسیب به خانوادهها بیان کرد و گفت: این فرهنگ غلط باعث خروج قناعت از دایره ارزشها شده و قباحت کسب مال حرام را برای برخی خانوادهها از بین میبرد که ناکارآمدی سیستم اقتصادی بر شدت این بلیه افزوده و در نتیجه منجر به قساوت قلب و هدایت ناپذیری در افراد خانواده و جامعه میشود.
سلیمانی اثر كاسته شدن از روابط را از آسیبهای خانوادهها دانست و اظهار کرد: زمانی كه روابط کم رنگ شد خانواده سست و آسیبپذیر و با هر تلنگر و مشكلی دچار بحران و از هم پاشیدگی می شود.
طلاق عاطفی، معلول فقدان مراقبت از پیوندهای عاطفی استاین کارشناس روانشناسی با اشاره به طلاق عاطفی در زوجین امروزی، عنوان کرد: كم شدن روابط بین فردی منجر به كاسته شدن تفاهم و همدلی در خانواده، که به مرور زمان وخیمتر میشود، تا جایی که افراد در كنار هم هستند اما در قالب تهی و با هم ارتباطی ندارند.
وی بخشی از كاسته شدن ارتباطات در خانواده را كار كردن والدین دانست و خاطرنشان کرد: هنگامی که والدین از سر كار خسته به خانه میآیند زمان كافی برای سپری کردن با اعضای خانواده را ندارند و نفوذ رسانهها در خانه و نقش زیادی که در زندگی روزمره ما دارند این ارتباط را کمتر میکند.
دوگانگی میان سنت و مدرنیتهسلیمانی به دوگانگی میان سنت و مدرنیته اشاره کرد و یادآور شد: این مساله بیشتر فرزندران را تحتتاثیر قرار میدهد دوستانی که وی را ترغیب میکنند تا مدرن شود، قید و بندها را بردارد، الگوهایش را تغییر دهد و ارزشهای جدیدی انتخاب کند، این چالشها باعث سردرگمی فرزندان شده و اگر راه حلی درستی نباشد آنها را دچار بحرانهای جدی میکند.
رویا سلیمانی در پایان رواج خانوادههای تک فرزند را نتیجه تغییر کارکرد خانوادهها بیان کرد و افزود: افزایش تک فرزندی نه تنها برای کودک منجر به بروز مشکلات زیادی چون عدم اعتماد به نفس، حساس شدن، گرایش به انزوا، افسردگی، ضعف در برقراری ارتباط با همسالان، توجه بیش از حد به بازیهای رایانهای میشود، بلکه خانواده نیز از آن معنا و مفهوم حقیقی خود فاصله گرفته و روز بروز این فاصله بیشتر و آسیبزنندهتر میشود.
خانواده بهعنوان کوچکترین جزء اجتماع، بیشترین تاثیر را بر جامعه دارد و برای تمامی کشورها حایز اهمیت است.
چالشهایی که این روزها شاهد بیشتر شدن آن در جامعه هستیم، نتیجهای جز متزلزل شدن کانون خانواده ندارد.
توجه بیشتر به نظام خانواده و در نظر گرفتن آسیبهایی که آن را تهدید میکند و راهکارهای عملی مثبت میتواند تا حدودی از سستی خانواده و سقوط آن کاهش دهد که نتیجه موثری برای جامعه دارد.