به گزارش بلاغ؛ در روزهای اخیر تحرکات هسته‌های داعش در عراق و سوریه موجب بروز نگرانی‌هایی در خصوص بازگشت این گروه تروریستی شده است.بازمانده‌ها و هسته‌های خفته داعش در روزهای اخیر دو اقدام در سوریه و عراق انجام دادند. بازمانده‌های گروه تروریستی داعش در عراق، منطقه «حاوی العظیم» را در استان دیاله مورد حمله قرار دادند که طی آن دست کم 11 نظامی عراقی کشته شدند.
این گروه در سوریه نیز در جریان شورش در زندان غویران در استان الحسکه، دست کم 120 تن را کشتند و تعداد زیادی را نیز زخمی کردند. در حمله به زندان الحسکه موج فرار شخصیت‌های خطرناک داعش از این زندان رخ داد. این تحرکات نشان می‌دهد داعش همچنان یک تهدید امنیتی است و سعی دارد فعالیت خود را در عراق و سوریه گسترش دهد، اما پرسش مهم این است که چرا فعالیت‌های داعشی‌ها در این برهه افزایش داشته و خشن‌تر نیز شده است؟به نظر می‌رسد در عراق، شکاف سیاسی و نبود دولت مرکزی مقتدر عامل مهمی در این خصوص است.
اساساً داعش در محیط‌هایی فعالیت می‌کند که به واسطه نبود اجماع و همبستگی ملی، دولت مقتدری حضور ندارد. با گذشت حدود چهار ماه از انتخابات پارلمانی عراق هنوز زمینه لازم برای تشکیل دولت جدید فراهم نشده و اختلاف‌های سیاسی میان گروه‌ها مشهود است؛جنگ بر سر تشکیل کابینه دولت جدید چنین فضایی را برای گروه تروریستی داعش مهیا کرده تا از غافل شدن ارتش عراق به منظور تجدید قوا و تقویت نیروهای خود بهره بگیرد. بنابراین به نظر می رسد بحران سیاسی فراگیر شده در بغداد به واسطه زیاده‌خواهی برخی جریان‌های سیاسی، بزرگ‌ترین ضربه را به انسجام و وحدت‌رویه نیروهای نظامی عراقی در مبارزه با تروریسم و به طور خاص گروه تروریستی داعش وارد کرده است.
نکته دیگر این که با وجود نابودی خلافت خودخوانده داعش و ابوبکر البغدادی در سال 2017 با همت نیروهای الحشد الشعبی و ارتش عراق، همچنان بقایا و هسته‌های کوچک این گروه تروریستی در کشور عراق حضور دارند. هسته‌های زیرزمینی این گروه طی سال‌های گذشته بارها نیروهای امنیتی، نیروگاه‌ها و حتی تجمع‌های مردمی و مناطق روستایی را مورد تهاجم قرار داده‌اند اما مسئله قابل تامل این است که در ماه های پایانی سال 2021 یعنی همزمان با نهایی شدن زمان خروج اشغال‌گران آمریکایی به شکلی بی‌سابقه فعالیت‌های این گروه در مناطق موسوم به «مورد منازعه» تشدید شده است.
افزون بر این،تحرکات داعش با افزایش مطالبات در عراق برای خروج کامل نظامیان آمریکایی همراه شده است. بنابراین، به نظر می‌رسد میان تحرکات داعشی‌ها و موضوع خروج نظامیان آمریکایی ارتباط وجود دارد و آمریکایی‌ها درصدد هستند هشدار دهند پافشاری بر خروج کامل نظامیان این کشور تبعات امنیتی برای عراق خواهد داشت.در سوریه نیز دولت دمشق به واسطه حضور شبه‌نظامیان کرد و نیروهای آمریکایی و ترکی در مناطق شمالی این کشور حضور و قدرت چندانی ندارد.از سوی دیگر، آمریکایی‌ها با تداوم فشار به دولت سوریه و تلاش برای جلوگیری از تقویت موقعیت آن و همچنین با برنامه‌ریزی‌هایی که ضد الحشد الشعبی در عراق انجام می‌دهند به تروریست‌ها در این کشورها کمک می‌کنند.
نکته پایانی در خصوص دور جدید فعالیت هسته‌های خفته داعش این است که این اقدام‌ها باز هم تکرار خواهند شد و قربانیان دیگری نیز خواهند گرفت، اما به منزله احیای داعش به صورت کامل همانند سال 2014 نیست چرا که حتی غرب نیز با تجربه از جنایت‌هایی که سازمان داعش پیش از این در کشورهای مختلف از جمله در عراق انجام داد، خواهان احیای سازمانی آن نیست.با این حال، واقعیتی که وجود دارد، این است که خلأ‌های امنیتی در عراق و سوریه با توجه به دلایل ذکر شده و همچنین دلایل مهم دیگر، وجود دارد و این خلأ‌ها می‌تواند سبب تداوم تهدید داعش در این کشورها باشد.
دکتر سید رضی عمادی
این گروه در سوریه نیز در جریان شورش در زندان غویران در استان الحسکه، دست کم 120 تن را کشتند و تعداد زیادی را نیز زخمی کردند. در حمله به زندان الحسکه موج فرار شخصیت‌های خطرناک داعش از این زندان رخ داد. این تحرکات نشان می‌دهد داعش همچنان یک تهدید امنیتی است و سعی دارد فعالیت خود را در عراق و سوریه گسترش دهد، اما پرسش مهم این است که چرا فعالیت‌های داعشی‌ها در این برهه افزایش داشته و خشن‌تر نیز شده است؟به نظر می‌رسد در عراق، شکاف سیاسی و نبود دولت مرکزی مقتدر عامل مهمی در این خصوص است.
اساساً داعش در محیط‌هایی فعالیت می‌کند که به واسطه نبود اجماع و همبستگی ملی، دولت مقتدری حضور ندارد. با گذشت حدود چهار ماه از انتخابات پارلمانی عراق هنوز زمینه لازم برای تشکیل دولت جدید فراهم نشده و اختلاف‌های سیاسی میان گروه‌ها مشهود است؛جنگ بر سر تشکیل کابینه دولت جدید چنین فضایی را برای گروه تروریستی داعش مهیا کرده تا از غافل شدن ارتش عراق به منظور تجدید قوا و تقویت نیروهای خود بهره بگیرد. بنابراین به نظر می رسد بحران سیاسی فراگیر شده در بغداد به واسطه زیاده‌خواهی برخی جریان‌های سیاسی، بزرگ‌ترین ضربه را به انسجام و وحدت‌رویه نیروهای نظامی عراقی در مبارزه با تروریسم و به طور خاص گروه تروریستی داعش وارد کرده است.
نکته دیگر این که با وجود نابودی خلافت خودخوانده داعش و ابوبکر البغدادی در سال 2017 با همت نیروهای الحشد الشعبی و ارتش عراق، همچنان بقایا و هسته‌های کوچک این گروه تروریستی در کشور عراق حضور دارند. هسته‌های زیرزمینی این گروه طی سال‌های گذشته بارها نیروهای امنیتی، نیروگاه‌ها و حتی تجمع‌های مردمی و مناطق روستایی را مورد تهاجم قرار داده‌اند اما مسئله قابل تامل این است که در ماه های پایانی سال 2021 یعنی همزمان با نهایی شدن زمان خروج اشغال‌گران آمریکایی به شکلی بی‌سابقه فعالیت‌های این گروه در مناطق موسوم به «مورد منازعه» تشدید شده است.
افزون بر این،تحرکات داعش با افزایش مطالبات در عراق برای خروج کامل نظامیان آمریکایی همراه شده است. بنابراین، به نظر می‌رسد میان تحرکات داعشی‌ها و موضوع خروج نظامیان آمریکایی ارتباط وجود دارد و آمریکایی‌ها درصدد هستند هشدار دهند پافشاری بر خروج کامل نظامیان این کشور تبعات امنیتی برای عراق خواهد داشت.در سوریه نیز دولت دمشق به واسطه حضور شبه‌نظامیان کرد و نیروهای آمریکایی و ترکی در مناطق شمالی این کشور حضور و قدرت چندانی ندارد.از سوی دیگر، آمریکایی‌ها با تداوم فشار به دولت سوریه و تلاش برای جلوگیری از تقویت موقعیت آن و همچنین با برنامه‌ریزی‌هایی که ضد الحشد الشعبی در عراق انجام می‌دهند به تروریست‌ها در این کشورها کمک می‌کنند.
نکته پایانی در خصوص دور جدید فعالیت هسته‌های خفته داعش این است که این اقدام‌ها باز هم تکرار خواهند شد و قربانیان دیگری نیز خواهند گرفت، اما به منزله احیای داعش به صورت کامل همانند سال 2014 نیست چرا که حتی غرب نیز با تجربه از جنایت‌هایی که سازمان داعش پیش از این در کشورهای مختلف از جمله در عراق انجام داد، خواهان احیای سازمانی آن نیست.با این حال، واقعیتی که وجود دارد، این است که خلأ‌های امنیتی در عراق و سوریه با توجه به دلایل ذکر شده و همچنین دلایل مهم دیگر، وجود دارد و این خلأ‌ها می‌تواند سبب تداوم تهدید داعش در این کشورها باشد.
دکتر سید رضی عمادی
