آتشکده در ایران کاربردی نیایشی و ارتباطی داشت؛ آتش بین ایرانیان قبل از اسلام حتی قرن‌هایی بعد از آن جایگاهی مقدس داشت و کاربرد آتشکده تپه‌کلای ارفعده در سوادکوه نیز چنین بود هر کسی بجز موبدان و مغان اجازه ورود به آتشکده را نداشتند؛ در عهد قاجار درویش نماهای یهودی‌الاصل با وسوسه برای یافتن گنج در زمان حاکمیت شعاع‌الملک باوند این آثار را ویران کردند.
تاریخ انتشارسه شنبه ۴ آبان ۱۴۰۰ - ۰۳:۱۸
کد مطلب : ۴۵۶۰۸۸
۰
آتشکده در ایران قدمتی به عمر ظهور زرتشت دارد؛ هرچند زمان و مکان دقیق زیستن زرتشت این پیامبر ایرانی به درستی مشخص نیست و بین تاریخ شناسان در مورد عهد نبوت او اختلاف نظر عمیق وجود دارد اما تحقیقات پژوهشگران نشان می‌دهد خاستگاه آتشکده همان آیین زرتشت است.
در دوران حکومت قبل از اسلام بیشتر حکومت‌های هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان از ابزار آتش برای نشانه، آدرس‌دهی نقشه ارتباطات و علامت‌دهی استفاده می‌کردند؛ تالشکریان را از وجود خطر یا نشانه‌های رمزی یا مسیر راه آگاه کنند، آتشکده‌ها و روحانیون مغان که خود سطوح مراتب داشتند و عموما از نژاد مغان دارای منزلتی خاص بوده‌اند، در امتداد آتشکده و آتشگاه‌های ایران در ارفع ده سوادکوه هم براساس کتب سفرنامه نویسانی چون زنده یاد ستوده آتشکده تپه کلا ارفعده و آتشگاه ارفع‌کوه از این کاربرد مستثنی نبودند.
یهودیان جوینده گنج در آتشکده ارفعده
دکتر منوچهر ستوده در کتاب آستارا تا استرآباد در فصل بناها و آثار تاریخی ولوپی و راستوپی سوادکوه یادآور می‌شود؛ زمان حکومت شعاع‌الملک باوند (پدر امیر مؤید باوند و پدر بزرگ هژبر سلطان که تولیت سوادکوه را به‌عهده داشت) دو سه نفر درویش نمای یهودی‌الاصل پیدا می‌شوند و ادعا می‌کنند در جوار ده مجد سر (ده مسجد سر) گنج نهفته است.
شعاع‌الملک باوند دستور داد 30 تا 40 کارگر حاضر کنند اما بجز 3 ستون گچی کله‌قندی و مجمری مفرغی دایره یک متری چیزی پیدا نکردند، درویشان یهودی گفتند گنج در طبقه زیرین است اما بعد از خاکبرداری فقط تعدادی روغن دان پیدا کردند و اثر تاریخی خراب شد، یهودیان نیز راه خود را گرفتند و رفتند و مکان ظاهرا آتشکده قدیمی بوده که تبدیل به خرمنگاه شده که گندمهای ده را پس از کوبیدن آنجا باد می‌دهند.
نقش ارتباطی آتشکده ارفع ده از نظر منوچهر ستوده
بر بالای قلعه‌ای که مسلط بر این آبادی‌ست محلی بنام قدمگاه دلدل علی بن ابیطالب(ع) بوده آتشکده‌ای عظیم است.
ستوده در کتاب خود از افسانه‌ای نیز نقل قول می‌کند مبنی بر اینکه در محلی بنام دیوکلی که پایین تر از قله ارفع کوه میان این قله و مسجد سر است طبق نظر ساکنان محل خروسی طلایی است در روزهایی معین از سال بیرون می آید آواز می خواند و پنهان می‌شود.
قله ارفع کوه با تنگ سرخ‌آباد (پایین دست اوریم تا ورودی مالی دره و گرزین خیل و...) و چپر خانه (چاپارخانه) بوسیله آتشگاه‌ها در ارتباط بوده‌اند احتمال می‌رود کنار آتشکده‌ها که جنبه تقدسی و آیینی داشتند، آتشگاه‌هایی ارتباطی و مخابراتی بر پا بود.
پلان آتشکده تپه کلا ارفع ده در سوادکوه
آتشکده اشکالی مکعبی 4 طاقی دارد که بوسیله راه پله‌ای سنگی وارد این محراب می شدند، سنگ دست کند و تراش خورده دستی که روغن دان‌های روغن مقدس بر روی آن قرار می‌گرفت، بنایی سنگ چین و خشتی، گودیی در یکی از راهروها قراردارد که هنوز باستان شناسان کاربرد آن‌را متوجه نشده‌اند، گنبدی آجری که احتمالا هنگام خاکبرداری و کنده کاری زمان صدارت شعاع‌الملک باوند که به تشویق درویش نماهای یهودی به بهانه یافتن گنج انجام شد فرو پاشی شد یا به مرور زمان آوار شد.
فرایند و مساحت کار
مهدی عابدینی عراقی مدیر پایگاه پژوهشی اسپهبد خورشید و آثار تاریخی وابسته در بالادست سوادکوه و مدیر کاووش آتشکده ارفعده می‌گوید این بنا متعلق به عهد ساسانیان بوده که تا قرن چهارم هجری فعال بود، ایشان آتشکده تپه‌کلا ارفعده را اولین آتشکده کاووش و گودبرداری شده مازندران معرفی می‌کند که شهرت جهانی یافت و مراحل کار فقط یک فصل به مساحت 150 متر پژوهش، کاوش، گمانه‌زنی و حفاری شده و 3 فصل تا شعاع 350 متر باقیمانده است.
عبدالله شهمیر شورمستی
پربيننده ترين
پنجشنبه ۶ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۰۰:۰۰
چهارشنبه ۵ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۰۰:۱۰
پنجشنبه ۶ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۰۸:۲۲
چهارشنبه ۵ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۱۶:۰۲
چهارشنبه ۵ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۰۶:۴۹
سه شنبه ۴ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۰۰:۲۳
يکشنبه ۲ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۰۰:۱۷
شنبه ۱ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۰۰:۱۴