لا‌ک‌تراشی؛ گنجینه‌ای در دستان هنرمندان

به گزارش بلاغ، هنر لاک تراشی، چوتراشی (چو تراش از دو کلمه چو به معنی چوب در زبان محلی مازندران و تراش به معنی تراشیدن تشکیل شده است) و یا کچه تراشی به مهارتی بیش از مهارت یک نجار یا چوب تراش معمولی نیاز دارد.

هنر لاک‌تراش با استفاده از شناخت کافی از چوب و طبیعت، خود از دو هنر دست و ذهن خلاق نسبت به داشته‌های فرهنگی و تاریخی، تلفیقی بی‌بدیل ایجاد می‌کرد.

استادکاران با استفاده از ریشه و تنه درختان جنگلی بدون بهره‌گیری از ابزار کار مدرن و با ابزاری مانند تیشه و مغار، ظروف چوبی مانند پارچ، لاکچه، لاک نان، لاک قند ریزکن، کَچِه، کوچِلِر، آب گردان، کِتِرا و ... که با نقوش اسطوره‌ای و الهام گرفته از طبیعت اطراف منقوش می‌شود، تولید می‌کردند.

قدمت این هنر که با گوشت وخون مردم مازندران عجین شده و از گذشته تاکنون زینت‌بخش خانه‌های این دیار بوده است، به اعتقاد برخی از کارشناسان به بیش از هشت هزار سال پیش باز می‌گردد و برخی نیز به قدمت ۱۱ هزار ساله آن تکیه می‌کنند.

در استان مازندران این هنر تا چند سالی رو به فراموشی سپرده شده بود و جز تعدادی محدود کسی دیگر به این هنر زیبا نمی پرداخت و اغلب آنها در پستوی خانه های خود با توجه به شغل آبا و اجدادی خود، دستان هنرمندانشان را بر روی چوب حرکت می دادند و هنری زیبا خلق می کردند.

اما خوشبختانه طی چند سال اخیر بازهم نسل جدید به دلیل رویگردانی از صنایع پلاستیکی و مضراتی که ظروف پلاستیکی دارد کم کم ک به سمت و سوی ظروف چوبی گرایش پیدا کرده است.

مقصود کلوانی از جمله این هنرمندان است که شغل آبا و اجدادی خود را دنبال کرد و در حال حاضر به عنوان یکی از هنرمندان بزرگ لاک‌تراشی در مازندران و بخصوص غرب استان و شهرستان نوشهر مطرح است.

وی که خود را از صنایع لاک‌تراشی نبی‌دشت روستای نیتل بخش کجور نوشهر معرفی کرد، در گفتگو با بلاغ گفت: لاک‌تراشی را از پدرم که لاک‌تراش ماهری بود در روستای نیتل کجور آموختم و برای اینکه این هنر زیبا فراموش نشود به این هنر روی آوردم و در حال حاضر مدت ۲۰ سال است که در این رشته فعالیت دارم.

وی افزود: با حمایت اداره میراث فرهنگی نوشهر و سایر مسئولین شهرستان توانستم تا اینجا ادامه دهم و کارآموزانی نیز تحویل اداره صنایع دستی دهم که موفق به دریافت مجوز این هنر زیبا شدند و کار می‌کنند.

وی که سایه ابزار لاک‌تراشی بر روی تمام بندهای انگشتان دست وی خودنمایی می‌کند توانسته تاکنون آثار زیبایی را در لاک‌تراشی با ساخت لاک جوله، کلز، لاک دانه پاش، قندچوله، ، قاشق ، صندوقچه، ملاقه، کتراچ به یادگار بگذارد.

این استاد لاک‌تراشی با بیان اینکه است مهم‌ترین توقع نا از مسئولان برای کلیه هنرمندان صنایع دستی شهرستان ایجاد بازارچه دائمی فروش صنایع دستی است، افزود: متاسفانه این منطقه از داشتن بازارچه صنایع دستی برای فروش محصولات بی‌بهره است و ما هنرمندان این صنعت ناچاریم هر از گاهی در نمایشگاه‌های مختلف استانی و کشوری شرکت کنیم و محصولات خود را به فروش برسانیم.

کلوانی با اشاره به مکاتبات زیادی که در این زمینه با مسئولان شهرستان داشته است، تصریح کرد: گرایش مردم به سمت صنایع چوبی لاک تراشی روزبه روز در حال افزایش است اما مکانی دائمی به عنوان بازارچه در شهرستان نوشهر وجود ندارد.

وی تهیه مواد اولیه را یکی دیگر از مشکلات هنرمندان این رشته برشمرد و گفت: چوب یکی از مواد اولیه کار ما است که بسیار مهم است و باید از چوبی استفاده شود که دوام و ماندگاری بالایی داشته باشد مثل چوب درخت افرا که محکم است و معمولا قسمتی از ریشه این درخت که افتاده باشد بسیار ماندگاری دارد اما ساقه دوام چندانی ندارد.

این هنرمند بزرگ رشته لاک‌تراشی بیان کرد: یک درخت افتاده که به دست یک هنرمند لاک‌تراشی برسد به طبیعت لطمه‌ای وارد نمی کند اما در عوض به یک اثر هنری زیبا تبدیل می‌شود.

کلوانی خاطرنشان کرد: تا اینجای کار مدیر کل منابع طبیعی ، رئیس و کارشناس میراث فرهنگی و صنایع دستی نوشهر کمک کردند اما نیازمند توجه بیشتر است.

وی با تاکید بر اینکه نیاز است صنعتگران و هنرمندان در سطح شهرستان نوشهر که فعالیت دارند اما ناشناخته هستند در انجمنی گرد هم آیند تا شناخته شوند، افزود: در صورت ایجاد بازارچه بنام صنایع دستی آبروی هنرمندان شهرستان حفظ می‌شود و هم باعث امیدواری صنعتگران و هنرمندان و جلوگیری از مهاجرت انها به خارج از کشور می‌شود.

کلوانی با ابراز تاسف از اینکه هنرمندان زیادی در حوزه چرم و چوب به دلیل حمایت نشدن از کشور رفته‌اند، گفت: اگر این حمایت از سوی مسئولان صورت گیرد هنرمندان و صنعتگران امیدوار به کار خواهند شد زیرا بزرگ‌ترین خواسته یک هنرمند فروش محصولات است.

این هنرمند لاک‌تراشی یادآور شد: اگر به صنعتگران ما خصوصا در حوزه لاک‌تراشی که در حال احیا است کم کاری نشود پا می‌گیرد ولی اگر قرار باشد این حمایت به کندی صورت گیرد باز هم رو به فراموشی می‌رود.

کلوانی به اشاره به گرایش نسل فعلی و خانواده‌ها به سمت لاک تراشی و صنایع چوبی در منزل خود بیان کرد: در گذشته صنایع چوبی جزء جهیزیه دختران ما بود و در حال حاضر نیز کم‌کم در حال گرایش بیشتر مردم به صنایع چوبی است که نیازمند حمایت مسئولان است.

لاک‌تراشی برخلاف دیگر هنرهای دست، چه از لحاظ شکل و ظاهر و چه از لحاظ ماهیت ارتباط تنگاتنگی با طبیعت پیرامون خود دارد و با توجه به اینکه لاک‌تراشی هنر چوب محسوب می‌شود و مازندران نیز به واسطه جنگل‌های انبوه دارای منابع غنی چوب است ، بهتر می‌توان ارتباط لاک‌تراشی با طبیعت مازندران را درک کرد.

انتهای پیام/