تعطیل شدن کلاس‌های حضوری دانشگاه و حرکت جامعه دانشگاهی به سمت مجازی شدن، فرصت بیشتری را برای دانشجویان و اعضای تشکل‌های دانشجویی فراهم کرده تا بتوانند با استفاده از امکانات فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی بیش از پیش به مطالعه و مشاهده بپردازند.

به گزارش بلاغ به نقل ازجنبش دانشجویی به عنوان عامل پیشران جامعه اسلامی و موذن جامعه، روزگاری یکی از مهم‌ترین عوامل تشکیل دولت‌ها و مجالس بعد از انقلاب اسلامی بوده است، تا جایی که به عقیده بعضی از صاحب نظران قسمتی قابل اعتنایی از منتخبان مجلس سوم و نتیجه انتخابات‌های دوم خرداد 76 و سوم تیر 84 را بدون در نظر گرفتن نقش جریانات دانشجویی نمی توان تحلیل کرد.
اما افت شدید تشکل‌های دانشجویی در سالهای اخیر، ضایعه‌ای است که کمتر کسی می‌تواند آن را انکار کند. ضعف شکلی و محتوایی تشکل‌های دانشجویی در سطح کشور و به صورت ویژه در استان فارس دلایل متعددی می تواند داشته باشد که مشکلات را به اختصار می‌توان به‌ این صورت احصا کرد.
 مشکلات اقتصادی، نازپرورده بودن نسل جدید دانشجویان، رکود فعالیتهای سیاسی در سطح جامعه، عدم دغدغه‌مندی نسل جوان، مبهم بودن وضعیت آینده کشور و نشناختن فضای موجود که هر کدام از این موارد می تواند به تنهایی دلیل اثرگذاری کمتر تشکل‌های دانشجوی نسبت به سالهای گذشته در سطح دانشگاه و جامعه باشد اما بدون تردید عدم اشراف به فضای کلی محیط پیرامون یک تشکل دانشجویی و از جهتی دیگر نشناختن جو حاکم بر فضای جامعه، مهم‌ترین عامل پویا نبودن جنبش دانشجویی در سالهای اخیر است.
این عدم پویایی و نشناختن وظیفه دانشجویی باعث شده که دانشجویان علاوه بر اینکه نتوانند در سطح جامعه نقش کنشگری موثری داشته باشند، حتی بعضا در سطح دانشگاه هم نمی توانند وظیفه مطالبه‌گری خود را به درستی به سرانجام برسانند از این‌رو برای تحقق دانشجوی طراز انقلاب اسلامی قبل از هر چیز دانشجو باید بداند در چه جایگاهی حضور دارد و برای این جایگاه چه زحماتی کشیده شده است و این اتفاق مبارک جز با مطالعه و مشاهده و شنیدن محقق نمی‌شود.
 مطالعه کتابهایی که در حوزه جنبش‌های دانشجویی مطالبی را به رشته تحریر درآورده اند می‌تواند از این جهت مفید باشد که دانشجو را متوجه این امر سازد که شرایط فعلی تشکل‌های دانشجویی به سادگی به دست نیامده است. همچنین مطالعه و شنیدن خاطرات فعالین اسبق دانشجویی می تواند دانشجویان فعلی را متوجه این امر سازد که نسل پیشین آنها در دوران دانشجویی خود چه زحماتی کشیده اند و تا چه میزان توانسته اند تاثیرات مثبت و منفی را در سطح جامعه ایجاد کنند.
از این‌ رو تعطیل شدن کلاس‌های حضوری دانشگاه و حرکت جامعه دانشگاهی به سمت مجازی شدن وقت بیشتری را برای دانشجویان فراهم کرده همچنین مصادف شدن این اتفاق با تعطیلات تابستانی بهترین فرصت را برای اعضای تشکل‌های دانشجویی فراهم کرده است تا بتوانند با فراغ بال و استفاده از امکانات فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی بیش از پیش به مطالعه و مشاهده بپردازند و ضعف‌های خود را در این ایام ترمیم نمایند. در صورت انجام این فعالیتها می‌توان امید داشت شیرینی تقویت تشکل‌های دانشجویی و پویایی هر چه بیشتر آنها ذره ای تلخکامی شیوع این ویروس منحوس را کاهش دهد.
 به این مناسبت تعدادی از کتابهایی را که برای دانشجویان شیرازی می تواند قابل استفاده باشد به صورت مختصر معرفی می‌شود. امید است مطالعه این منابع بتواند خدمت کوچکی از خبرگزاری فارس برای نشاط آتی تشکل‌های دانشجویی باشد.گرچه منابع، بیش از این موارد است که در ادامه خدمتتان معرفی می‌شود و ذکر نشدن نام بعضی از کتاب‌های موجود ارتباطی با آن مکتوبات نداشته و تنها به ضعف نگارنده مطلب حاضر بر می‌گردد.
۱- جریان شناسی سیاسی در ایران:
این کتاب که توسط دکتر علی دارابی نوشته شده است به بازشناسی جریان‌ها، مواضع و ویژگی‌های آنها می پردازد. از آنجایی که شناخت فضای کلی جو حاکم بر جامعه برای دانشجوی دغدغه مند بسیار ضروری است این کتاب می‌تواند به صورت اجمالی یک شناخت کلی را برای دانشجوی سیاسی ایجاد کند. ضمن اینکه با توجه به اقتضای موجود به بعضی فعالیتهای دانشجویی سالهای اخیر و به صورت مشخص دفتر تحکیم وحدت اشاره‌ای کرده است. کتاب مذکور با یک مقدمه و سه فصل به همراه جمع‌بندی، نتیجه گیری و در نهایت یک بخش ضمیمه با عنوان «مشخصات احزاب و تشکل‌های سیاسی کنونی در ایران» تدوین شده است.
 اولین فضل کتاب به کلیات و مبانی نظری پژوهش، مفاهیم، ادبیات، پیشینه، پرسش ها، فرضیه ها و متغیرهای آن پرداخته است. دارابی در فصل دوم به جریانات سیاسی در ایران اعم از اسلام‌گرا و غیر اسلام‌گرا در فاصله سالهای 1320 تا 1357 شمسی پرداخته است و ویژگی های هر یک از جریانات مذکور، حاملان و سخنگویان آنها را مطرح کرده است.
فصل سوم کتاب به تبیین اجمالی مفهوم راست و تناسب آن با اصولگرایی و توصیف اجمالی جریان راست گرا را ارایه و در ادامه به سراغ جریان چپ و طیف موسوم به اصلاح‌طلبان می‌رود و مختصری به این جریان فکری گریز می‌زند. در انتهای کتاب هم به صورت تیتر وار احزاب و جریانات سیاسی کنونی کشور را معرفی و اسامی هیئت موسس آن‌ها را ذکر می کند.
۲- اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان خارج از کشور (به روایت اسناد) :
این کتاب به بررسی نقش و عملکرد اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان در پیروزی انقلاب اسلامی می‌پردازد. اکبر قاسملو به عنوان نویسنده کتاب "اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان خارج از کشور به روایت اسناد" متن مذکور را در بخش پژوهشی و اسناد به رشته تحریر درآورده است؛ بخش پژوهشی این اثر به پنج فصل تقسیم شده است که فصل اول اعزام محصلین به خارج از کشور و ذکر تاریخچه اولین تشکل‌های دانشجویی را مطرح کرده است.
 فصل دوم اثر به چگونگی تاسیس اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان خارج از کشور و نحوه‌ فعالیت و جذب نیرو اختصاص دارد. قاسملو در فصل سوم کتاب روابط انجمن اسلامی دانشجویان خارج از کشور را با گروه‌ها و سازمان‌های دانشجویی و اسلامی را تبیین می‌کند. کتاب در فصل چهارم خود به رابطه اتحادیه با امام و جامعه روحانیت پرداخته است و فصل پایانی اثر به نقش و فعالیت‌های مبارزاتی و سیاسی و اقدامات این سازمان در راستای معرفی اسلام و مبارزه با رژیم پهلوی اختصاص پیدا کرده است. در بخش اسناد نیز چگونگی تاسیس و نحوه عملکرد اتحادیه انجمن اسلامی بازبینی و معرفی می‌شود.
 مطالعه این کتاب از این جهت مهم و ضروری است که دانشجویان امروز با سختی‌ها و تلاش‌های دانشجویان در گذشته آشنا بشوند و باور کنند که حتی با کمترین امکانات هم می توان بیشترین اثرات مثبت را در فضای جامعه ایجاد کرد. البته اهمیت دیگر کتاب به این دلیل است که دانشجویان تا حدودی با مواضع انقلابیون خارج از ایران و چگونگی اتحاد آنها آشنا شوند.
اتحادیه‌ انجمن‌های اسلامی دانشجویانِ خارج کشور از جمله تشکل‌های دانشگاهی بود که به ‌عنوان پایگاهی برای متحد کردن دانشجویان سالیانه و مناسبتی و یا به واسطه‌ نشریات اتحادیه، ضمن آشنایی بیشتر با آموزه‌های مکتب اسلام، ذهنیت مناسبی از وضعیت سیاسی نامساعد داخل کشور و همچنین تلاش کشورهای غربی برای عقب‌نگه‌داشتن کشورهای اسلامی پیدا می‌کردند.
همچنین این اتحادیه با پیام‌ها و بیانیه‌های خود به صورت مستمر پیوند خود را با حرکت اصیل امام، علمای مبارز و حوزه‌های علمیه اعلام می‌کرد. البته در این میان دور بودن آنها از دسترس ساواک باعث می‌شد دانشجویان با فراغت بیشتری به مبارزات خود ادامه داده و برخی دشواری‌های مبارزاتی برای نیروهای انقلاب داخل کشور را جبران می‌کردند.
نقطه‌ عطف فعالیت‌های اتحادیه‌ انجمن‌های اسلامی اروپا و آمریکا به هنگام عزیمت امام از نجف به پاریس در ماه‌های منتهی به انقلاب اسلامی و تلاش آنها در همراهی با نهضت امام محسوب می‌شود.
۳- جنبش دانشجویی در ایران از تاسیس دانشگاه تا پیروزی انقلاب اسلامی:
بی شک یکی از روشهای شناخت یک پدیده، مطالعه و دقت در اجزای به وجود آورنده آن است. البته لازم است که اجزای منفک شده جهت مطالعه، به درستی انتخاب شده باشند. علیرضا کریمیان نویسنده این کتاب در قسمتی بیان می‌کند: "در ایران هر چند دانشجویان و دانشگاهیان در طی چندین دهه نتوانسته اند به لحاظ علمی و فنی به موفقیت چشمگیری در پیشرفت و توسعه این سرزمین دست یابند اما از بعد اجتماعی و سیاسی، دانشگاه از بدو تأسیس همواره از جایگاه و ارزش ویژه ای برخوردار بوده است." (ص 19) پس به خاطر این جایگاه و ارزش ویژه سیاسی – اجتماعی، جنبش دانشجویی را شایسته بررسی به عنوان یکی از اجزای پدیده انقلاب اسلامی دانسته است.
کریمیان در مقدمه نظری مفصلی در مورد شکل‌گیری جنبش دانشجویی به علل گرایش دانشجویان به سیاست و گونه شناسی فعالیت سیاسی دانشجویان به عنوان جنبش اجتماعی می پردازد و جهت استحکام پایه‌های علمی بحث، نظریات و دیدگاههای جامعه شناسان و صاحب‌نظران در حوزه مسایل سیاسی را درباره جنبش دانشجویی مطرح می کند که می‌توان به نام هایی چون هابرماس، باتامور، سی رایت میلز و هربرت مارکوزه اشاره کرد.
علیرغم بحث نظری مفصل در ابتدای نوشته، اما به ناگاه از فصل دوم تا انتهای کتاب، ردپایی از آن بحثهای نظری در بررسی تاریخی کتاب به چشم نمی خورد و احتمالا شما دچار یک سردرگمی محتوایی میان فصول متن کتاب را خواهید شد. یعنی می‌توان ادعا کرد نبود فصل اول خللی را در محتوای کتاب ایجاد نمی‌کرد. با وجود این می توان اذعان داشت که مباحث نظری و تاریخی مطرح شده، اطلاع و فهم نظری و تاریخی مناسبی را به خواننده می دهد و مولف در مجموع توانسته است به بخش عمده ای از هدف و سوال مطرح شده در پیشگفتار کتاب را برسد که "نقش و جایگاه جنبش های دانشجویی داخل و خارج از ایران در تحولات سیاسی و اجتماعی و پیروزی انقلاب اسلامی در طی سالهای ۵۷-۱۳۴۰ چگونه بوده است" ؟
 برخلاف بسیاری از محققین که سال ۱۳۱۳ را شروع جنبش دانشجویی در ایران دانسته اند، محقق سال ۱۳۰۹ را آغاز حرکتهای اعتراضی دانشجویان ایرانی علیه رژیم رضاخان پهلوی می داند که دانشجویان ایرانی مخالف رژیم مقیم اروپا با تشکیل کنگره ای در کلن، خواستار آزادی همه زندانیان سیاسی و ایجاد جمهوری شدند و در سال بعد نیز، گروهی از دانشجویان مقیم مونیخ که با اعضای باقیمانده فرقه کمونیست ایران همکاری نزدیکی داشتند، نشریه "پیکار" را منتشر کردند.
 اما در سال ۱۳۱۳ چندی پس از تأسیس دانشگاه تهران و ۱۳۱۵ اعتصاب‌هایی توسط دانشجویان پزشکی و تربیت معلم صورت گرفت. در سال ۱۳۱۶ نیز دانشجویان دانشکده حقوق در اعتراض به هزینه‌های بیهوده برای آماده ساختن دانشگاه جهت بازدید ولیعهد، در کلاسها حاضر نشدند، در همان سال، ۲۰ فارغ‌التحصیل دانشگاه که بیشتر آنها در حال گذراندن خدمت سربازی بودند، به جرم پشتیبانی از فاشیسم و توطئه برای قتل شاه بازداشت شده و رهبر گروه به طور پنهانی اعدام شد.
کتاب مذکور در یک تقسیم‌بندی کلی سه گرایش چپ، اسلامی و ملی در فاصله سالهای ۳۲-۱۳۲۰ را شناسایی می کند که هر یک تحت تأثیر تحولات اجتماعی و سیاسی و به سبب نزدیکی با گرایشهای فکری سیاسی موجود شکل گرفتند. البته کتاب علیرغم تلاش محقق و مستندات راهگشای جمع آوری شده، دارای نقاط ابهامی نیز هست که پرداخت هر چند جزئی به آنها، در اعتماد بیش از پیش خوانندگان به این تحقیق کمک می کرد.
 از جمله این سوال مطرح است که به جز گروههای معترض و مخالف رژیم، آیا گروههای منفعل و یا حتی حامی رژیم در دانشگاه وجود نداشته اند که محقق اصلا به آنها نپرداخته است؟ یکی از جامع ترین فصول این کتاب فصلی است که در آن اطلاعات جامعی در خصوص کنفدراسیون جهانی و مراحل حیات آن داده شده است که نظر علاقمندان را به مطالعه این فصول جلب می کنیم.
 در کنار کنفدراسیون جهانی باید به انجمن اسلامی دانشجویان ایرانی در خارج از کشور اشاره کرد که حاصل انشعاب دانشجویان مذهبی از کنفدراسیون جهانی و پیوستن آنها به سایر دانشجویان مسلمان بود. همچنین "اتحادیه انجمن های اسلامی دانشجویان در اروپا گروه فارسی زبان " نیز در آلمان غربی و با حمایت مستقیم شهید بهشتی از جمله گروه‌های مسلمان دانشجویی بود که به عنوان رقیب اصلی برای کنفدراسیون جهانی مطرح شده بود و حتی با وجود بازگشت آیت الله بهشتی به وطن در سال ۴۹ همچنان پرقدرت و با تشکیلات وسیع در اروپا به کار خود ادامه می داد. در ایالات متحده و کانادا نیز حرکت‌های مشابه اسلامی دانشجویان شکل گرفته بود.
در اوایل دهه ۵۰ انجمن اسلامی دانشجویان – گروه فارسی زبان در آمریکا و اروپا با یک دست کردن عقاید و با ایجاد سازماندهی مشترک بین صفوف خود توانسته بود جنبه مبارزاتی خود را به گونه ای نشان دهد که رژیم ایران خطر بیشتری را از جانب اسلام گرایان حس کند.
 در پایان کتاب نیز با ذکر شواهدی از همسویی حرکت جریانهای غیرمذهبی با نهضت امام خمینی(ره) علیرغم تضاد فکری یاد می شود، مانند آنکه نمایندگان کنفدراسیون جهانی 2 بار با حضرت امام (ره) دیدار داشته و دائما با خود ایشان و یا نزدیکانشان در ارتباط و مکاتبه بوده اند و یا اظهارات کیانوری از رهبران حزب توده که حرکت امام (ره) را مطابق با آرمانهای حزب می‌دانست.
 به صورت خلاصه می‌توان گفت که کتاب در بخش اول علل گرایش دانشجویان به سیاست و گونه‌شناسی فعالیت‌های سیاسی و مبانی نظری جنبش دانشجویی را بیان می‌کند و در بخش دوم به تاریخچه جنبش دانشجویی از سال ۱۳۱۳ تا ۱۳۴۱ می‌پردازد. بخش سوم به گرایش‌های مختلف جنبش‌های دانشجویی و بخش چهارم به جنبش دانشجویان ایرانی در خارج از کشور واکاوی شده است و در بخش پنجم نیز چگونگی رابطه جنبش دانشجویی با رهبری انقلاب اسلامی تبیین و تشریح می‌شود. ضمن اینکه در کل می توان ادعا کرد که کتاب کریمیان جامع ترین و جدی ترین کتاب موجود در زمینه جریان شناسی جنبش دانشجویی در ایران است.
۴- تاریخ شفاهی جنبش دانشجویی مسلمان:
این کتاب که توسط محمدحسن روزی‌طلب و امیرحسین ثابتی تدوین شده است به بیان روایت‌هایی از روند جنبش دانشجویی در برهه‌های مختلف و میزان تاثیرگذاری آنان در سیر حواث می‌پردازد و مجموعه‌ای از مقاطع مهم و سرنوشت‌ساز تاریخ جنبش دانشجویی کشور را در قسمت‌های مختلف و جریان‌های گوناگون به واسطه اشخاص مربوطه به رشته تحریر درآورده است. کتاب حاضر حاصل مصاحبه با حدود ۳۰ نفر از فعالان جریان دانشجویی در برهه‌های مختلف تاریخی است. کتاب حاضر از دو حیث می‌تواند برای شیرازی ها مهم باشد یکی اینکه یکی از نگارندگان این کتاب یعنی حسن روزی‌طلب، شیرازی است و دیگر قسمتی از کتاب است که به مصاحبه با دکتر کامران باقری لنکرانی پرداخته است، لنکرانی در این مصاحبه تا حدودی فضای جریانات دانشجویی انتهای دهه شصت شهر شیراز را ترسیم کرده است و به تاسیس جامعه اسلامی دانشجویان دانشگاه شیراز نیز اشاره ای کرده است.
 کتاب که علاوه‌ بر دربرگیری خاطرات دانشجویان قدیم و فعالان فعلی جنبش دانشجویی، میزان اثرگذاری این قشر از جامعه را بر حوادث اجتماعی هم مورد بررسی قرار داده است. همچنین پایان این گفت‌وگو‌ها به ماجراهای فتنه 88 و انتخابات دهم ریاست‌جمهوری گره می‌خورد و اطلاعات این کتاب برخی از گره‌های تاریخی را باز و سوال‌های مهمی مانند چرایی حذف جناح لیبرال در سال 1360، ماجرای انقلاب فرهنگی در دانشگاه‌ها و وضعیت دانشگاه‌ها در دوران هشت سال دفاع‌مقدس و دوران اصلاحات را مطرح می‌کند.
 جایی از مقدمه کتاب عنوان شده است "هیچ نوشته ای بدون جهت‌گیری ممکن نیست"، امری که به وضوح در بیشتر مصاحبه های این کتاب خودنمایی می‌کند. به گونه‌ای که نگارندگان کتاب مذکور در غالب مصاحبه‌ها سعی دارند هرطور که ممکن است به نقش محمود احمدی‌نژاد در روند جنبش دانشجویی بپردازند. که این امر یکی از ایرادات جدی خوانندگان این متن است. اما در کل باید اذعان کرد که به دلیل پرداختن به تاریخ شفاهی در مقاطع مختلف تاریخی کتاب حاضر اهمیت بسیار بالایی را در میان متون مرتبط با جنبش دانشجویی برخوردار است.
۵- تاریخ شفاهی چگونگی و شکل‌گیری جامعه اسلامی دانشجویان:
این کتاب در چهار فصل تنظیم شده است. فصل اول  با عنوان دردانه در ارتباط با دهه‌ اول انقلاب اسلامی و شرایط خاص آن ایام در کشور و همچنین دانشگاه‌ها است عنوانی که با توجه به شرایط خاص دفتر تحکیم در آن سال‌ها بسیار مناسب انتخاب شده است. فصل دوم با عنوان «تولد» اشاره به مقطع پیدایش جامعه اسلامی داشته است.
تلاش‌هایی که برای حفظ نهاد نوپای جامعه‌ اسلامی صورت پذیرفته و مجموعه جریانات مرتبط، با تفصیل خاصی در فصل سوم با عنوان «تلاش برای بقا» آمده است. فصل چهارم هم به روایت شکوفایی و بلوغ جامعه‌ اسلامی دانشجویان پرداخته است. این کتاب بر اساس خاطرات اعضای هیئت مؤسس جامعه اسلامی دانشجویان گردآوری شده است و به بررسی عملکرد این تشکل دانشجویی می‌پردازد.
تاریخ شفاهی، بستر بسیار مناسبی است که در این کتاب هم مانند کتاب گذشته که معرفی شد منبع بسیار قابل اعتنایی در بحث روایت تاریخی به شمار می‌رود که در سال‌های اخیر نیز در کشور ما طرفداران زیادی را پیدا کرده است. ضرورت مطالعه این کتاب علاوه بر اهیمت اتحادیه جامعه اسلامی دانشجویان ناپرورده‌ای است که در مورد دفتر تحکیم در این متن ذکر شده است و قدرت و نفوذ بالایی که دفتر تحکیم در مجموعه حکومت داشته است.
تا جایی که در قسمتی از کتاب می خوانیم که با وجودی که در نشست اولیه جامعه اسلامی دانشجویان سخنران های افتتاحیه و اختتامیه دو تن از روسای قوای سه گانه بوده اند اما باز هم این اتحادیه برای فعالیت درگیر کارشکنی هایی بوده است. ضمن اینکه جایگاه ویژه جامعه اسلامی دانشگاه شیراز در این کتاب می‌تواند برای دانشجویان شیرازی جالب توجه باشد.
۶- جنبش دانشجویی در ایران:
این کتاب که به قلم شهریار زرشناس نگاشته شده است ابتدائا به دلیل شخص نویسنده آن از اهمیت بالایی برخوردار است. زرشناس به عنوان یکی از متفکران عصر حاضر نظام جمهوری اسلامی با نگارش این کتاب به نوعی نقش مهم جنبش دانشجویی را در تحولات اساسی جامعه خاطرنشان کرده است اما اگر بخواهیم در مورد خود کتاب و متن آن صحبت کنیم باید گفت که این کتاب از یک مقدمه و نه بخش و دو پیوست تشکیل شده است.
نظام آموزش عالی شبه‌مدرن و جنبش دانشجویی در ایران، مروری کوتاه بر جنبش دانشجویی ایران، بیان اجمالی ادوار جنبش دانشجویی ایران قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، ویژگی‌های کل دوره های اول و دوم جنبش دانشجویی ایران، ویژگی‌های عمومی دوره دوم جنبش دانشجویی ایران 1313 - 1320 ، کودتای 28 مرداد و رکود و انفعال موقت جنبش دانشجویی، حماسه‌ 15 خرداد و دهه‌ سیاه انقلاب سفید، ویژگی‌های جنبش دانشجویی در نیمه اول دهه پنجاه و نقطه‌ اوج؛ دوره‌ پنجم جنبش دانشجویی عناوین بخش های این کتاب هستند.
در پایان هم دو پیوست با عناوین سخنی با جنبش دانشجویی ایران و سیری گذرا در تاریخ جنبش دانشجویی آمده است. اما علاوه بر اهمیت نگارنده یکی از نکاتی که این کتاب را حایز اهمیت کرده است تلاش زرشناس برای نشان دادن محتوای انقلابی و عدالت‌طلبانه و دین‌مدار جنبش دانشجویی است که برخی در این سالها تمام تلاششان زدودن این روحیه از جنبش دانشجویی بوده است.
حرف زرشناس را وقتی بهتر متوجه می‌شویم که مروری اجمالی به شهدای واقعه 16 آذر و خط فکری اصیل اسلامی آن بزرگواران داشته باشیم. متن کتاب زرشناس بسیار مختصر بوده و از 100 صفحه هم حتی تجاوز نمیکند اما در عین اختصار به نکات ظریفی پرداخته است که مطالعه آن را برای هر دانشجوی دغدغه مندی واجب کرده است.
۷- موج سوم:
علی خضریان امروز در حالی به عنوان نماینده مجلس یازدهم خود را معرفی می‌کند که تا پیش از این یکی از شاخصه های معرفی او نگارش کتاب موج سوم بود. این کتاب تاریخچه‌ فعالیت‌ انجمن‌های دانشجویی را از سال 1313 آغاز می‌کند و با نگاهی تحلیلی به رفتار‌های دانشجویان در دانشگاه‌ بر هدف اسلامی و انقلابی تشکیل انجمن‌های دانشجویی تاکید دارد.
خضریان در دفاع از کیان انجمن‌‌های دانشجویی این کتاب را به نگارش در‌آورده است، زیرا برخی افراد اعتقاد به تشکیل انجمن‌های دانشجویی به عنوان جریان‌های ضدانقلابی و ضد اسلامی دارند. کتاب موج سوم به صورت مشخص به دلایل تاسیس و نحوه شکل گیری اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه‌های سراسر کشور پرداخته است، که البته باید عنوان کرد در این امر به نسبت کتاب های مشابه این عرصه موفق نبوده و کتاب حاضر بیش از حد مجمل و مختصر است و برای افرادی که اندک اطلاعاتی در زمینه جنبش دانشجویی دارا هستند چندان کارگشا نیست اما در کل بدلیل اینکه تنها کتاب مدون در زمینه اتحادیه مستقل است نمی‌توان به سادگی از کنار آن عبور کرد.
۸- تاریخ شفاهی دانشجویان پیرو خط امام دانشجویان و گروگان‌ها
حسین جودی این کتاب را بر اساس تاریخ شفاهی و بر پایه مصاحبه به رشته تحریر در آورده است. در این کتاب از دانشجویان پیرو خط امام که در جریان تسخیر لانه جاسوسی شرکت داشته‌اند، مصاحبه و سوالاتی پرسیده شده است که می‌تواند نسل جوان را با چرایی و چگونگی تسخیر لانه جاسوسی آمریکا توسط دانشجویان مسلمان پیرو خط امام آشنا سازد.
در حقیقت نویسنده در این کتاب پای خاطرات فاتحان لانه جاسوسی نشسته است، فاتحانی مانند  نادر دبیران، زینب کدخدایی، معصومه ابتکار، علیرضا افشار، محمد موسوی خوئینی‌ها، عزت‌ا... ضرغامی و سیدمحمدهاشم پوریزدان‌پرست و... که هر کدام به سوالات مطرح شده در این کتاب پاسخ داده‌اند. اهمیت این کتاب از آن جهت است که تسخیرکنندگان سفارت غالبا جز طیف چپ دهه شصت تعریف می‌شوند و بعضا به صورت کامل از اقدامات خود عدول کرده‌اند و حتی افرادی همچون عباس عبدی از این اقدام خود به صورت ضمنی توبه کرده اند.
مطالعه این کتاب علاوه بر تمامی نکات مهمی که در مورد تسخیر سفارت وجود دارد از جهت اینکه با سیدمحمدهاشم پوریزدان‌پرست نیز مصاحبه‌ای صورت گرفته است قابل اهمیت است. مطالعه در مورد تسخیر سفارت آمریکا وقتی بیشتر برای دانشجویان شیرازی قابل اهمیت می‌شود که یادآوری کنیم تعدادی از افرادی که در لانه جاسوسی بازداشت شدند مدتی از زمان اسارت خود را در شهر شیراز سپری کرده اند.
۹- دانشگاه پهلوی به روایت اسناد:
فرزاد سلیمانی و مجتبی سلطانی احمدی در ادامه نگارش کتاب هایی در مورد دانشگاه های مهم قبل از انقلاب نوشته حاضر را به رشته تحریر در آوردند. این کتاب بعد از دانشگاه آذرآبادگان به روایت اسناد دومین مجموعه از این مجموعه پژوهشی است که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده است.
نویسندگان کتاب به دنبال مطالعه اسناد دانشگاه پهلوی از ابتدای دهه چهل تا پیروزی انقلاب اسلامی ضمن توصیف و تکوین زمینه احداث این دانشگاه به مبارزات سیاسی دانشجویان نیز پرداخته اند. این مجموعه پژوهشی در دو بخش نگاشته شده است، بخش نخست مدخل پژوهشی که مشتمل بر پنج فصل و بخش دوم نیز شامل اسناد، ضمائم و تصاویر است. نگارش این کتاب نیز دقیقا به سبک تدوین کتاب دانشگاه آذرآبادگان(دانشگاه تبریز) انجام شده است.
فصل اول کتاب در خصوص اهمیت و جایگاه شیراز و همچنین بیان مختصری از فعالیت‌های دانشگاه شیراز از کودتای آمریکایی 28 مرداد تا نهضت امام خمینی اشاره کرده است. در فصل دوم، تاسیس مجدد دانشگاه با عنوان دانشگاه پهلوی و همچنین توسعه‌ عمرانی، برنامه‌های آموزشی، امکانات رفاهی و .. بررسی شده است. فصل سوم در ارتباط با دانشگاه پهلوی و نهضت امام خمینی و تاسیس انجمن اسلامی دانشجویان و فعالیت‌های سیاسی و مبارزاتی دانشجویان دانشگاه پهلوی است. فصل چهارم مربوط به دانشگاه پهلوی و جشن‌های شاهنشاهی است.
همچنین در این فصل چگونگی ارتباط دانشجویان با علمای شیراز، توزیع اعلامیه در دانشگاه، برپایی جلسات مذهبی در سطح دانشگاه بررسی شده است. فصل پنجم این مجموعه مربوط به چگونگی، نقش و فعالیت‌های دانشجویان دانشگاه پهلوی در شکل‌گیری تظاهرات، تحصن‌ها، اعتصابات، راه‌پیمایی‌ها و تظاهرات دوران انقلاب در سطح شهر است. مطالعه این کتاب می‌تواند شایعه معروفی که در مورد مکان فعلی دانشگاه شیراز است را پاسخ دهد که به نوعی از سر اجبار دانشگاه شیراز در این مکان دایر شده است.
اهمیت دانشگاه پهلوی سابق وقتی مشخص می‌شود که بدانیم ریاست هیئت امنای این دانشگاه به عهده خود محمدرضا پهلوی بوده است و او به نوعی در تلاش بود تا با تاسیس و تجهیز این دانشگاه از فعالیت های سیاسی دانشگاه تهران خلاصی یابد. گرچه بعدها فضای سیاسی دانشگاه شیراز یکی از عوامل ایجاد شور انقلابی بیش از پیش مردم شهرستان شیراز شد اما دلیل تاسیس آن نزد دربار پهلوی چیز دیگری بود. آگاهی از این موضوع که اسدالله علم به عنوان دست راست شاه پهلوی یکی از اولین روسای این دانشگاه است، خوانندگان را بیشتر با اهمیت این دانشگاه نزد دربار پهلوی آشنا می‌نماید
۱۰- دفتر تحکیم وحدت از آغاز تا انشعاب:
اتحادیه ی انجمن های اسلامی دانشجویان سراسر کشور موسوم به «دفتر تحکیم وحدت»، در کارنامه ی سی ساله ی خویش ادوار پرنوسان و پرتغییراتی را پشت سر نهاده است. موضوع این کتاب، ارزیابی و تحلیل مقاطع و ادوار گوناگون دفتر تحکیم وحدت، به عنوان مهم ترین تشکل جنبش دانشجویی در دهه‌های گذشته است.
علی کردی به عنوان نویسنده این کتاب مطالب را در دو بخش اصلی تنظیم کرده است. بخش نخست اثر، مراحل شکل گیری تا دوره نشست دفتر تحکیم وحدت را شامل می شود. در این بخش خاستگاه اولیة دفتر تحکیم، تشکیل دفتر، تسخیر لانة جاسوسی، انقلاب فرهنگی و دفاع مقدس از منظر دفتر تحکیم مورد مطالعه قرار گرفته است. بخش دوم اثر، به تحلیل دولت دوم خرداد، حادثه کوی دانشگاه، کنفرانس برلین، حادثه خرم آباد و انشعاب دفتر اختصاص دارد.
به طور کلی مطالعه منابع موجود درباره دفتر تحکیم وحدت برای تمام تشکل‌های دانشجویی واجب و ضروری است. به این دلیل که دفتر تحکیم به طور ویژه در دهه شصت و حتی دهه هفتاد مهمترین و اثرگذارترین تشکیلات دانشجویی از ابتدای شکل گیری جنبش دانشجویی در ایران تا زمان حال را شکل داده است.
فارغ از درست یا غلط بودن رفتارهای این مجموعه دانشجویی هیچکس نمی‌تواند منکر تاثیر این مجموعه دانشجویی بر محیط پیرامون خود در دانشگاه و حتی فضای کلی سیاسی کشور باشد به طوری که وقتی دفتر تحکیم در انتخابات مجلس سوم لیست منتسب به خود را ارایه می‌دهد این لیست مورد توجه قرار می‌گیرد و هیچ جریان سیاسی به خود اجازه نمی‌دهد این حرکت مجموعه دانشجویی را مورد تمسخر و بی توجهی قرار دهد. البته کتاب مذکور بیش از آنکه به این ابعاد دفتر تحکیم بپردازد در زمینه چرایی انشعاب و چگونگی انشعاب این اتحادیه مطالب قابل استفاده ای را نقل کرده است.
۱۱- تب و تاب :
این کتاب به بیان خاطرات دکتر محمدرضا فرتوک زاده پرداخته است. بدون شک یکی از منابع و مآخذ مورد استفاده در تدوین تاریخ، خاطره های اشخاص است. خاطرات  دکتر محمد رضا فرتوک زاده برای خوانندگان دربردارنده اطلاعات سودمندی از جریان انقلاب در شیراز و تهران است که بدون شک می‌تواند در رفع بسیاری از ابهامات ذهنی دانشجویان موثر باشد.
به این دلیل که ایشان فعالیتهای سیاسی و اجتماعی خود را از دانشگاه شیراز آغاز کرد و ضمن فعالیت مذهبی و سیاسی در محیط دانشگاه، در خارج از دانشگاه نیز با افراد مختلفی که از راههای گوناگون به مبارزه با سیاستهای رژیم، می پرداختند، همکاری می کرد. فرتوک زاده در سالهای 1353 و1354 دوبار توسط ساواک دستگیر و مدتی در زندان عادل آباد شیراز به سر برد.
خاطرات وی روایتی مستند از اقدامات نیروهای مذهبی برای مقابله با وضعیت نا مناسب دانشگاه شیراز در اختیار ما قرار می دهد. جریان غم انگیز سرنوشت افرادی که با نیت مبارزه علیه رژیم در مسیر مبارزه گام نهادند اما در دام سازمان مجاهدین خلق گرفتار شدند نیز بخشهایی از خاطرات را به خود اختصاص داده است. در دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز ناگفته های بسیاری از دوران ریاست ایشان بر دانشکده پزشکی فسا ، دوران انقلاب فرهنگی و همچنین ریاست دانشگاه شیراز و ریاست دانشگاه فاطمیه قم بیان شده است.
مطالعه خاطرات فرتوک زاده به دلیل مطالبی که در مورد دوران دانشجویی خود در دانشگاه بیان کرده حایز اهمیت است. از سوی دیگر نسبت خویشاوندی احمد احمد با فرتوک زاده و اتفاقاتی که برای فاطمه فرتوک زاده همسر احمد احمد در مسیر مبارزه با رژیم ستمشاهی رقم خورده است، می‌تواند ذهن دانشجویان را تاحدودی با فضای فکری سازمان منافقین در قبل از انقلاب آشنا کند. از سویی فرتوک زاده به دلیل بازداشت در زندان عادل آباد مطالب دسته اولی را از بزرگان محبوس استان فارس در زندان نقل می‌کند که برای دانشجوی امروز خواندنش خالی از لطف نیست.
۱۲- دانشگاه و جنبش دانشجویی فلسطین:
مجید صفاتاج نویسنده کتاب که ارادت و مجاهدت ایشان در خصوص مسئله فلسطین با توجه به آثارشان بر دغدغه‌مندان این موضوع پوشیده نیست در این کتاب سعی کرده است به طور مستند به تاریخچه دانشگاه‌ها و چگونگی شکل‌گیری جنبش دانشجویی فلسطین بپردازد.
این کتاب در هفت فصل مراکز آموزش عالی فلسطین پیش از اشغال، دانشگاه‌های فلسطین پس از اشغال رژیم صهیونیستی، مراکز اموزش عالی دانشگاه‌ها و دانشکده های صهیونیستی، تشکل‌ها و فعالیت‌های دانشجویی فلسطین، جنبش دانشجویی فلسطینی از اشغال تا انتفاضه، انتخابات و اختلافات داخلی جنبش دانشجویی فلسطین و در نهایت فصل هفتم با عنوان نقش دانشگاه‌ها و دانشجویان در انتفاضه و قیام مردم فلسطین به رشته تحریر درآمده است.
اهمیت کتاب حاضر از این جهت است که دانشجویان را با شرایط دانشجویان و جنبش دانشجویی کشورهای مظلوم و اشغال شده جهان آشنا می‌نماید و دانشجو امروزی متوجه این موضوع خواهد شد که با امکانات محدودتر از شرایط وی نیز می‌توان چه کارهای بزرگی را صورت داد. از دیگر نکات مورد اهمیت کتاب پیش‌رو آمار و ارقامی است که ارائه شده است که باعث می‌شود فضای کلی دانشگاه‌های فلسطین بیشتر برای ما روشن و واضح شود.
از سوی دیگر فصل ششم کتاب که به اختلافات پرداخته است می‌تواند دانشجوی ایرانی را نسبت به آفات موجود در فعالیت های دانشجویی متنبه سازد. به طور کلی می‌توان گفت اثر حاضر به معرفی تفصیلی دانشگاههای فلسطینی و اسرائیلی، معرفی تشکلها و سازمانهای دانشجویی، بررسی ریشه های فکری و تاریخی جنبش دانشجویی و نقش دانشجویان در انتفاضه اول و دوم، بررسی اختلافات موجود در گروههای دانشجویی، بررسی مواضع گروهها نسبت به یکدیگر و نسبت به انقلاب اسلامی ایران و مشکلات دانشگاههای فلسطینی پرداخته است.
۱۳- دفتر تحکیم وحدت:
قدرت الله بهرامی در قالب مجموعه جریان شناسی سیاسی احزاب که توسط نشر زمزم هدایت انجام می‌پذیرد به تدوین و تحریر این کتاب پرداخته است. اثر حاضر در 6 فصل نگاشته شده است. فصل اول کتاب که تحت عنوان کلیات مطرح شده است به معرفی اجمالی دفتر تحکیم و فعالیت های این اتحادیه از ابتدا تا انشعاب به صورت کلی پرداخته است.
در خلال فصل اول کتاب خط مشی دفتر تحکیم و اهداف و ساختار سازمانی آن نیز مورد بررسی قرار گرفته است که در کنار احزاب حامی دفتر تحکیم و امتیازات خاص این مجموعه می‌توان به یک شناخت کلی از این اتحادیه دانشجویی دست پیدا کرد. دومین فصل از این اثر با نام تاریخچه و سیر تحولات درونی دفتر تحکیم وحدت شما را با فضای حاکم بر این اتحادیه آشنا می‌سازد و به صورت اجمالی می‌توانید به فهم درستی از چرایی انشعابات در این اتحادیه دست پیدا کنید.
بهرامی در فصل سوم کتاب که با عنوان مبانی فکری دفتر تحکیم وحدت مطرح شده است به سراغ نظرات دفتر تحکیم حول محورهای مهم و مباحث اختلافی آن دوران نظیر اسلام منهای روحانیت، آزادی، ولایت فقیه، جامعیت دین و جدایی دین از سیاست، دموکراسی و حقوق بشر، عدالت‌خواهی و در نهایت سیال بودن و تندروی رفته است و با طرح این مباحث توانسته فضای شفافی را از ایدئولوژی حاکم بر این اتحادیه دانشجویی ترسیم کند.
فصل چهارم این کتاب که عنوان دیدگاه‌های دفتر تحکیم وحدت را بر آن گذاشته اند به سراغ نظرات و دیدگاه های دفتر تحکیم پیرامون اشخاص، ارگان ها و مباحث داغ سیاسی زمان خود رفته است تا از این طریق نیز دیدگاه مخاطب را با دفتر تحکیم وحدت بیش از پیش آشنا سازد. تفاوت فصل پنجم با فصول قبل از آن همانگونه که از عنوان عملکرد دفتر تحکیم وحدت که برای آن انتخاب شده است، مخاطب را از وادی نظری و ایدئولوژی خارج می‌کند و یک تصویر عینی از عملکردهای این دفتر را به نمایش می‌گذارد. و در نهایت فصل پایگاه اجتماعی دفتر تحکیم به عنوان آخرین وششمین فصل از این کتاب شما را با تغییرات حامیان این اتحادیه آشنا می‌نماید.
در پایان باید گفت که یکی از مهم‌ترین مزایای نوشته مذکور میزان بالای ارجاعات اثر حاضر است که باعث اعتماد سازی بیش از پیش برای خواننده مطالب می‌شود و مخاطب اطمینان حاصل می‌کند که نگارنده تا حد امکان از دخل و تصرف نظرات خود در نوشته پرهیز کرده است.
۱۴- خاطرات سیدمحمدهاشم پوریزدان‌پرست:
در اولین مواجهه شما با این کتاب با اشتباه تایپی سیدمحمد پور هاشم یزدان پرست مواجه می شوید که خواننده را کمی دچار نگرانی می‌کند که اگر در تدوین کتاب هم اینچنین بی دقتی صورت گرفته باشد که نمی‌توا به آن اعتنا کرد. گرچه شاید کتاب نسبت به بسیاری از کتب خاطرات ضعف های ملموسی را داشته باشد اما می‌توان این ادعا را کرد که از نظر وثاقت و قابل اعتماد بودن یک نوشته خوب و دسته اول محسوب می‌شود.
کتاب در سه بخش دانشگاه و مبارزات سیاسی، اوج گیری نهضت و دوران انقلاب تدوین شده است. مطالعه خاطرات دکتر پوریزدان‌پرست به عنوان هیئت علمی دانشگاه شیراز به خودی خود می‌تواند برای دانشجویان شیرازی مهم باشد اما بیان این نکته که وی از دانشجویان حاضر در تسخیر لانه جاسوسی است اهمیت کتاب حاضر را بیش از پیش مطرح می‌سازد. از نکات مورد اهمیت کتاب حاضر ترسیم زندگی خانواده های نیروهای ارتش در زمان رژیم ستمشاهی است.
به این دلیل که پدر دکتر پوریزدان‌پرست در آن زمان در ارتش خدمت می‌کرده و سابقه بازداشت داشته، شما می‌توانید بسیاری از باورهای غلطتان را در مورد خانواده های ارتشی های زمان شاه کنار بگذارید و با دید منصفانه تری به آنها بنگرید.
۱۵- تسخیر لانه جاسوسی:
این کتاب نیز مانند کتاب قبل کتاب خاطرات دکتر پوریزدان‌پرست است. البته کتاب حاضر پیرامون تسخیر سفارت به صورت خاص بحث کرده و یکی از مهم ترین کتاب هایی است که در زمینه تسخیر لانه جاسوسی توسط انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی به رشته تحریر در آمده است. کتاب مذکور در سه فصل هفت ماه کشمکش گروه های سیاسی، ماه قبل از تسخیر و آبان ماه حماسه تدوین شده است.
در فصل اول کتاب به شرایط انقلاب در ماه های ابتدایی و چرایی بعضی از حوادث پرداخته شده است. اما فصل دوم و سوم به صورت ویژه به سراغ چرایی تسخیر لانه جاسوسی و اتفاقاتی که پس از آن رخ داده پرداخته و با توجه به اینکه شخص نویسنده خود در بطن بسیاری از وقایع تسخیر سفارت حضور داشته است می‌تواند منبع بسیار قابل اعتنایی در زمینه تسخیر سفارت به شمار آید.
۱۶- دانشجو، جنبش یا کرنش:
کتاب حاضر انعکاس خاطرات دانشجویان در دوران انتخابات سال 1388 و فتنه پس از انتخابات در همان سال کذایی است. ادبیات جنگ نرم را شاید بتوان مظلوم‌ترین گونه ادبی عصر حاضر نام نهاد. به صورت کلی خاطرات در بیان تاریخ از اهمیت بسیار بالایی برخوردار هستند، به این دلیل که خاطرات مستندترین و مردمی‌ترین گونه ادبی و در عین حال مادر سایر گونه های ادبی به حساب می‌آید. از این جهت کتاب حاضر اهمیت بسیار زیادی برای ترسیم فضای کلی سال 88 را دارا است.
این اثر دربردارنده بیش از 35 بخش اعم از «در نیایش»، «آشوبگر تنبل»، «شیاطین بر پشت بام»، «چراغ سبزی که همسر هاشمی نشان داد»، «دولت سیب زمینی»، «فتنه در خوابگاه» و «اهانت به عکس امام،کار حکومت بود؟» است.
در نهایت باید تاکید کرد که برای مطالعه این کتاب‌ها انحصار ندارند و این موارد مجموعه از کتاب‌هایی بود که نگارنده این مطلب با آن‌ها روبرو شده بود و بسیار بسیار کتاب موجود هستند که نویسنده این مطلب از آن‌ها بی خبر است. اما به صورت کلی تلاش نوشته ای که مطالعه کردید این بود که شما را با کتابهای قابل استفاده برای قشر دانشجو تا حدودی آشنا کند و تاکید کند در این ایامی که جامعه تا حدودی دچار تعطیلی شده است سعی کنیم با مطالعه و افزایش معلوماتمان کمی از تعطیلی تشکل‌های دانشجویی بکاهیم.





بلاغ: انتشار مطالب و اخبار تحلیلی سایر رسانه‌های داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای منتشر می‌شود.