مرکز مطالعات راهبردی و بین‌المللی در مقاله‌ای به قلم آنتونی کوردزمن از مدیران ارشد این اندیشکده آمریکایی نوشت: افزایش مداوم رقابت استراتژیک آمریکا با چین در موضوع تجارت و دریای چین جنوبی چنان ابعاد زیادی به خود گرفته که گاهی تغییر رفتار چین در مناطق دیگر به آسانی نادیده گرفته می‌شود. اما در هفته گذشته، چین دست به اقدامی زده که می‌تواند تأثیر واقعاً مهم و حیاتی روی این رقابت داشته باشد.

به گزارش مشرق، این اندیشکده می‌نویسد: محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران  اعلام کرده است که ایران در حال مذاکره با چین بر سر یک توافق است؛ توافقی که دو کشور را به شرکای استراتژیک تبدیل می‌کند. این توافق می‌تواند دامنه رقابت آمریکا و چین را به شدت به مناطق جدیدی از جهان گسترش دهد. طرحی ۱۸ صفحه‌ای از چنین توافقی به زبان فارسی درز کرده که اگرچه اصالت آن نامعلوم است، اما با گزارش‌های قبلی مبنی بر اینکه چنین توافقی در حال بررسی است، همخوانی دارد.

کوردزمن به مفاد احتمالی این توافق ‌اشاره می‌کند و می‌نویسد: به علاوه، گرچه ممکن است این گزارش‌ها مبالغه‌آمیز باشند، اما حاکی از این هستند که توافق مذکور دربرگیرنده روابط نظامی مهمی خواهد بود و می‌تواند به فروش عمده تسلیحات چینی به ایران، سرمایه‌گذاری اقتصادی حدوداً ۴۰۰ میلیارد دلاری چین در ایران طی ۲۵ سال و ایفای نقش عمده چین در مدرن‌سازی راه‌آهن، بنادر، شبکه‌های نسل پنجم و ارتباطات منجر شود. در مقابل، چین نیز نفت، فرآورده‌های نفتی و گاز ایران را در طی ۲۵ سال آینده با تخفیف خریداری خواهد کرد. به علاوه، چین می‌تواند ایران را به بخشی از طرح کمربند و جاده خود تبدیل کرده و مناطق آزاد تجاری در ایران، شامل ماکو در شمال غربی، آبادان در نزدیکی عراق و قشم که جزیره‌ای در خلیج ‌فارس است، ایجاد کند.

همچنین گزارش‌ها حاکی از این است که این توافق منجر به دسترسی چین به جاسک خواهد شد، بندری مهم در ایران که خارج از تنگه هرمز واقع شده است. آموزش و رزمایش‌های مشترک نظامی، تحقیق و توسعه در زمینه ساخت سلاح و به ‌اشتراک‌گذاری اطلاعات- که به لحاظ نظری بر مبارزه با مواد مخدر، تروریسم، قاچاق انسان و جرائم برون‌مرزی متمرکز است، اما در عمل، قابلیت‌های ایران را برای مقابله با همسایگان عرب خود و آمریکا افزایش خواهد داد- از دیگر بندهای این قرارداد به‌شمار می‌روند.

نگرانی آمریکا از اتحاد دو رقیب
به گزارش الف، «جول ووثناو» محقق ارشد مرکز مطالعات امور نظامی چین در دانشگاه ملی دفاعی آمریکا، و «فیلیپ ساندرزی» مدیر مرکز مطالعات، در مقاله‌ای مشترک در نشنال اینترست نوشتند دلایل خوبی وجود دارد که نشان می‌دهد چرا دو کشور می‌خواهند در این زمینه‌ها همکاری کنند.

«خبر مربوط به توافق همکاری‌های 25ساله ایران و چین، که گفته می‌شود دو کشور در آستانه نهایی کردن آن هستند، باعث نگرانی رو به فزون از ائتلاف دو رقیبِ آمریکا شده است.» گزارشگران نیویورک تایمز، «فرناز فصیحی» و «استیو لی مایر» آنچه را که جزییات این توافق می‌‌خوانند، آشکار و ادعا کرده‌اند این توافق‌نامه «نفوذ چین را در خاورمیانه افزایش داده، یک مجرای حیاتی برای ایران ایجاد و بحران‌های جدیدی برای آمریکا فراهم خواهد کرد. به نظر می‌رسد درباره این نگرانی‌ها اغراق شده است... با این وجود گرچه شدت تهدید ناشی از محور چین-ایران کم است، همکاری نزدیک‌تر آنها می‌تواند به افزایش قدرت ارتش ایران و همچنین حضور بیشتر اطلاعاتی و  نظامی  چین در منطقه منجر شود...»

نشنال اینترست به زمینه‌هایی ‌اشاره کرد که از آن به عنوان حوزه‌های مد نظر ایران و چین  برای همکاری یاد شده است و افزود دلایل خوبی وجود دارد که نشان می‌دهد چرا دو کشور می‌خواهند در این زمینه‌ها همکاری کنند: «اقتصاد دو کشور مکمل یکدیگرند. چین بزرگ‌ترین وارد‌کننده نفت دنیا است و ایران هم با نادیده گرفتن تحریم‌های آمریکا، به دنبال خریداران نفت است. ایران می‌خواهد در زمینه‌هایی مانند حمل‌ونقل ریلی و شبکه‌های 5G زیرساخت‌هایش را مدرن کند، و شرکت‌های چینی، این توانایی را دارند. پکن، ایران را نقطه اتصال در طرح «ابتکار جاده و کمربندی» چین می‌بیند، طرحی که پکن  را به خاورمیانه متصل می‌کند.

از منظر استراتژیک، هر دو کشور انگیزه مشترک دارند که واشنگتن را رقیب خود تلقی کرده، نگران دخالت‌های نظامی آمریکا باشند. ایران به دنبال تسلیحات و تخصص چینی‌ها است، در حالی  که چین قصد دارد ایران را به یک بازار سودآور سلاح و حفاظی استراتژیک تبدیل کند تا نیروهای آمریکایی را از آسیا دور کند.»