معاون دانشگاه علوم پزشکی مازندران گفت: در ۹۰ درصد مواقع مسمومیتهای دارویی در خانه اتفاق میافتد و میتوان از بروز مسمومیت ناشی از داروها جلوگیری کرد.
۴
به گزارش بلاغ، هفته پیشگیری از مسمومیت امسال با شعار «سلامتی را با افزایش آگاهی و اقدام پیشگیرانه از مسمومیتها محافظت کنیم» اول تا هفتم آبان ماه در حال برگزاری است.
در این هفته در خصوص راههای پیشگیری از بروز انواع مسمومیتها و چگونگی کنترل آن و نحوه انجام اقدامات اولیه در مواجهه با فرد مسموم، اطلاعرسانی و آموزش عمومی به صورت وسیع و گستردهای انجام میشود.
این مهم سبب شده است تا به سراغ ابراهیم صالحیفر معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی مازندران و متخصص داروسازی بالینی برویم تا گفتگویی در اینباره داشته باشیم.
*تعریف مسمومیت ناشی از دارو چیست؟
مسمومیت دارویی شایعترین عامل مراجعه مسمویت به بیمارستانهاست. اگر هر دارویی به روش نادرست، توسط فرد نامناسب یا به مقدار نامناسب استفاده شود، میتواند منجر به مسمومیت شود.
مسمومیت ناشی از دارو به دو صورت مسمومیتهای تصادفی (۴۸ درصد) و مسمومیت عمدی یا اوردوز دارویی(۵۲ درصد) اتفاق میافتد.
بر اساس آمارهای دریافت شده از بیمارستانهای مرجع مسمومیت در کشور، حدود ۳۹.۳ درصد از مراجعان مسمومیت به بیمارستانهای سراسر کشور با دارو مسموم شدهاند.
*چه عواملی خطر مسمومیت ناشی از داروها را افزایش میدهد؟
زندگی صنعتی جوامع کنونی و دسترسی آسان به انواع دارو و سموم، نداشتن اطلاعات کافی از موارد مصرف، عوارض، خطرات و هشدارهای مربوط به داروها، اهمال در نگه داری صحیح داروها در منزل، جوان بودن جمعیت کشور و برخی مسائل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مرتبط با آن و سوءمصرف مواد مخدر و محرک که میتواند تعداد مسمومیتهای عمدی را افزایش دهد.
*علائم مسمومیت ناشی از داروها چیست؟
علائم مسمومیت به نوع دارو و مقدار مصرفی آن بستگی دارد. علائم کلی مسمومیت میتواند شامل احساس بیمار بودن، اسهال، درد شدید معده، خواب آلودگی، سرگیجه یا ضعف، تب، لرز، از دست دادن اشتها، سردرد، تحریکپذیری، مشکل در بلع (دیسفاژی)، مشکلات تنفسی، تولید بزاق بیش از حد معمول، بثورات پوستی، سیانوز، سوختگی اطراف بینی یا دهان، دوبینی یا تاری دید، تشنج، از دست دادن هوشیاری، از دست دادن تعادل و هماهنگی بدن و در موارد شدید کما باشد.
اگر فردی بیش از حد از یک دارو استفاده کند، ممکن است علائم خاص داروی مصرف شده و همچنین علائم عمومیتر عنوانشده را تجربه کند.
*مسمومیت ناشی از دارو دارید چه کاری باید انجام دهید؟
مصرف بیش از حد دارو میتواند یک اورژانس باشد، حتی اگر در ابتدا خوب به نظر برسید.
در بیشتر مسمومیتهای اتفاقی و یا تعمدی با داروها، برای اطلاع از نحوه انجام اقدامات اولیه، هرچه سریعتر با شماره تلفن مرکز اطلاعرسانی داروها و سموم۱۹۰ داخلی ۳۱۲ و یا اورژانس ۱۱۵ تماس بگیرید.
در صورت هوشیاری ضمن حفظ خونسردی نام دارو یا داروهای مصرفی و تعداد و دوز مصرفی دارو و ظروف قرص را برای بردن به بیمارستان نگه دارید تا به کادر درمان اطلاع دهید و درصورت بروز مسمومیت چیزی نخورید و نیاشامید یا خود را وادار به استفراغ نکنید.
*چگونه میتوان از مسمومیت ناشی ازداروها جلوگیری کرد؟
با توجه به این موضوع که بیش از ۹۰ درصد مواقع مسمومیتها در خانه اتفاق میافتد با توجه به برخی نکات میتوان از بروز مسمومیت ناشی از داروها جلوگیری کرد، مثلا تمام داروها را در کابینتهای قفل شده و دور از دسترس کودکان نگهداری کنید.
داروها را در ظروف اصلی خود و با لیبل مناسب نگه دارید و آنها را به ظرف دیگری منتقل نکنید. اگر در مورد دستورالعمل مصرف داروها مطمئن نیستید یا سؤالات بیشتری دارید، از دکتر داروساز یا پزشک خود راهنمایی بخواهید. برای مصرف داروهای تجویز شده، همیشه برچسب دستورالعمل را بخوانید.
سعی کنید از مصرف دارو در حضور کودکان پرهیز کنید و هرگز برای تشویق کودکان به مصرف دارو از کلماتی مثل «آب نبات یا شکلات» استفاده نکنید زیرا ممکن است آنها را به مصرف داروهای دیگران ترغیب کند.
همچنین هنگام خواندن برچسب داروها از نور کافی استفاده کنید تا از مصرف داروهای اشتباه جلوگیری کنید.
*چه داروهایی بیشترین خطر مسمومیت را دارند؟
در گروه مسمومیت دارویی، آرامبخشها در سال ۱۴۰۱ و نیمه نخست سال ۱۴۰۲ بیشترین درصد مسمومیت(۳۷ درصد) را شامل میشوند. داروهای مسکن غیر مخدر و سپس داروهای ضد افسردگی، آنتی سایکوتیکها، دیگوکسین و داروهای قلبی، آنتی بیوتیک و آمفتامین و محرکهای CNS در رتبه بعدی قرار میگیرند. مسمومیت با داروهای کورتون و کنتراسپتیو شیوع کمتری دارند.
*چگونه میتوان تشخیص داد که آیا فردی مسمومیت ناشی از داروها دارد یا خیر؟
بیشتر ﻣﺴﻤﻮﻣﯿﺖﻫﺎﯼ ﺩﺍﺭﻭﯾﯽ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﻉ ﺩﺍﺭﻭﯼ ﻣﺼﺮﻓﯽ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﻋﻼﻣﺖ ﻭ ﻋﺎﺭﺿﻪ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﯽ ﺑﺮﻭﺯ ﮐﻨﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺜﺎﻝ ﺩﺍﺭﻭﯼ ﺁﺗﺮﻭﭘﯿﻦ ﺍﻣﺜﺎﻝ ﺁﻥ ﻣﻮﺟﺐ ﮔﺸﺎﺩﯼ ﻣﺮﺩﻣﮏ ﭼﺸﻢ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺍﮔﺮ ﻓﺮﺩ ﺩﺍﺭﻭﯾﯽ ﺍﺯ ﺍﯾﻦ ﺩﺳﺘﻪ ﻣﺼﺮﻑ ﮐﻨﺪ ﺑﺎ ﻣﻌﺎﯾﻨﻪ ﭼﺸﻢ میتوﺍﻥ ﺑﻪ ﻧﻮﻉ ﺁﻥ ﭘﯽ ﺑﺮﺩ.
چه اقداماتی برای درمان مسمومیت ناشی از داروها انجام میشود؟
ﺍﮔﺮ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪﯾﺪ ﮐﻪ ﻓﺮﺩﯼ ﺳﻬﻮﯼ ﻭ ﯾﺎ ﺍﺯ ﺭﻭﯼ ﻋﻤﺪ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﺩﺍﺭﻭ ﻣﺼﺮﻑ ﮐﺮﺩﻩ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺴﻤﻮﻣﯿﺘﺶ ﺷﻮﺩ، ﺑﺎﯾﺪ ﺣﺘﻤﺎ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻧﺰﺩ ﭘﺰﺷﮏ ﯾﺎ ﻣﺮﺍﮐﺰ ﺩﺭﻣﺎﻧﯽ ﺑﺮﺩ. در بیشتر مسمومیتهای اتفاقی و یا تعمدی با داروها، برای اطلاع از نحوه انجام اقدامات اولیه، بهتر است هرچه سریعتر با شماره تلفن مرکز اطلاعرسانی داروها و سموم۱۹۰ داخلی ۳۱۲ و یا اورژانس ۱۱۵ تماس بگیرید.
*آیا مسمومیت ناشی از داروها میتواند کشنده باشد؟
بله مسمومیتهای دارویی میتوانند کشنده باشند و باعث مرگ و میر شوند. هرچند براساس آمار سازمان پزشکی قانونی کشور، از سال ۱۳۹۶ تا کنون درصد مرگ ناشی از مسمومیت دارویی کاهش یافته است و مرگ ناشی از مسمومیت دارویی در سال ۱۴۰۱، (۷.۳ درصد) و در شش ماهه اول سال ۱۴۰۲،(۴.۵ درصد) بوده است که نشان دهنده این است که در مراجعه به بیمارستان بسیاری از افراد نجات پیدا کردهاند.
* چه اقداماتی میتوان برای کاهش خطر مسمومیت ناشی از داروها در کودکان انجام داد؟
قرار دادن داروها در طبقات بالایی به صورتی که کودک به آنها دسترسی نداشته باشند.قرار دادن داروها در کشو ها یا کمدهای کلیددار به منظور جلوگیری از دسترسی کودکان.
عدم نگهداری داروها در کیفهای دستی به ویژه توسط مادران و یا رها کردن کیف حاوی دارو در دسترس کودکان.
پرهیز از مصرف خود سرانه دارو برای کودکان و یا تغییر میزان تجویز شده توسط پزشک یا دکترداروساز اندازهگیری شربتها و محلولها با پیمانههای استاندارد یا سرنگ ها به جای استفاده از قاشق یا پیمانه های غیر استاندارد.
داروهای خود را در مقابل چشم کودکان نخورید، چرا که کودکان از رفتار بزرگسالان تقلید میکنند و ممکن است دور از چشم والدین داروها را مصرف کنند.
عدم استفاده از الفاظی مثل آب نبات، شکلات یا الفاظ گول زننده دیگر در مورد دارو ها ، زیرا در این صورت ممکن است کودک به سمت مصرف داروها به ویژه داروهای خوش طعم برود.