روزگار سیاه میانکاله از مهمان‌کُشی/خلیج بی‌ماهی و تالاب بی‌پرنده!

به گزارش بلاغ؛ تالاب بین‌المللی میانکاله در استان مازندران در 25 کیلومتری شمال شهرستان بهشهر واقع‌شده است و یکی از زیستگاه‌های مهم و با ارزش پرندگان مهاجر آبزی و تعدادی پرندگان بومی است.

تالاب بین‌المللی میانکاله با 68 هزار و 800 هکتار وسعت با دو زیستگاه آبی و خشکی، 45 هزار هکتار پهنه آبی و 23 هزار هکتار اراضی خشکی را شامل می شود. بر اساس آمارهای رسمی این منطقه دارای 230 گونه پرنده و 180 گونه گیاه است و از سال 1348 ابتدا به عنوان منطقه حفاظت‌شده و سپس به عنوان پناهگاه حیات‌وحش میانکاله تحت مدیریت مناطق است.

طی سال گذشته مرگ مشکوک و مرموز نزدیک به 40 هزار قطعه پرنده نادر از گونه‌های تلف شده شامل چنگر معمولی، کشیم بزرگ، فلامینگو و اردک سرحنایی، تالاب میانکاله را به سرخط خبرها کشاند و محیط زیست و دامپزشکی، سم بوتولیسم را عامل اصلی تبدیل تالاب میانکاله به قتلگاه مهمانان زمستانی اعلام کردند.

طی هفته‌های اخیر، تکرار تراژدی تلخ مرگ نزدیک به 3 هزار پرنده مهاجر در تالاب میانکاله، همگان را دلواپس و نگران تداوم این روند کرده است و حالا با قطعی شدن بوتولیسم، این نگرانی‌ها چندین برابر شده است.

مهمان‌کشی تقصیر بوتولیسم است!

سیدبهمن نقیبی در گفت‌وگو با خبرنگار بلاغ  بوتولیسم را علت اصلی و قطعی مرگ پرندگان زمستان‌گذران در استان مازندران دانست و گفت: به لحاظ علت شناسی، صددرصد بوتولیسم را تایید می‌کنیم.

وی افزود: سم بوتولیسم منجر به فلج شدن عضلات پرندگان شده و با ایجاد علایم عصبی و تاثیر بر روی مغز پرندگان، منجر به تلف شدن آن‌ها می‌شود.

معاون بهداشتی و پیشگیری سازمان دامپزشکی کشور خاطرنشان کرد: راه پیشگیری این است که به نحوی، تالاب احیا شود، به طریقی که اکسیژن محلول در آب به اندازه‌ای برسد که مانع تشکیل و تکثیر این باکتری شود.
 

نقیبی اعلام کرد: پیش بینی ما این است که حتی ممکن است آمار تلفات از سال گذشته نیز بیشتر شود و حداقل رقم تلفات امسال به رقم سال گذشته برسد.

این روزها حال میانکاله خوب نیست

این روزها حال میانکاله خوب نیست؛ میانکاله میزبان همیشگی و امن پرندگان مهاجر حالا به قتلگاه مهمانان قدیمی و همیشگی‌اش تبدیل شده است. میانکاله که هر ساله تا قبل از فصل سرد، زخم خورده آتش سوزی‌ها بود، حالا زخم دلش با هیچ چیز جبران نمی‌شود؛ غم مهمان‌کشی، روزگار میانکاله را سیاه کرده است!

روزبه خادملو در گفت‌وگو با خبرنگار بلاغ در خصوص چون و چرای تکرار مرگ و میر پرندگان مهاجر در تالاب میانکاله و خلیج گرگان، می‌گوید: حال و روز امروز میانکاله حاصل انباشت خطاهای دانسته و نادانسته انسانی طی سالیان گذشته است که امروز به نقطه‌ای رسیده است که تقریبا تالاب در حال تبدیل به مرداب است.

وی افزود: میانکاله در حال طی این دوران گذار است و تقریبا ما محیط زیستی‌ها و بیولوژیست‌ها بر این باوریم که شاید بتوان یک جنگل را احیا کرد و یا شاید با برخی اقدامات خاک را احیا کرد، اما آب و اکوسیستم آبی محیطی شکننده است که احیای آن بسیار سخت اتفاق می‌افتد.

فوق لیسانس بیولوژی دریایی، با بیان اینکه امکان ندارد که با بستن آب به داخل تالاب و خلیج، بتوان این اکوسیستم شکننده را احیا کرد؛ خاطرنشان کرد: اتفاقی که طی دهه‌های گذشته نه سالیان گذشته رخ داده است این است که تمامی مراتعی که بالادست خلیج گرگان قرار داشتند، به شالیزار و باغات تبدیل شده‌اند و تغییر کاربری پیدا کردند.

حکایت امروز حاصل گرفتن حق‌آبه از تالاب است

  این فعال محیط زیست با اشاره به این نکته که مراتع یکی از مراکز حفظ، احیای آب و هدایت آب به تالاب‌ میانکاله بود؛ ادامه داد: امروز ما شاهد این هستیم که این اتفاقات موجب شده است که حق‌آبه خلیج از او گرفته‌ شود و در نتیجه دست به دست هم دادن عوامل متعدد، موجب بروز چنین فاجعه دردناکی در این منطقه شده است.

خادملو عنوان کرد: ما یک چیزی حدود 76 کیلومتر مکعب، ران‌آب فقط قره‌سو را داشتیم؛ قره‌سو اکنون یک جوی متعفن فاضلاب است که روانه خلیج می‌شود و این در حالی است که قره‌سو در گذشته یکی از مراکز بزرگ زادآوری ماهیان کولمه و به زبان محلی تلاجی بود و امروز حتی یک ماهی به خاطر فاضلاب و بوی متعفن این رود نمی‌تواند بالا بیاید.
 

وی اضافه کرد: بحث دیگر این است که آن چنان بوتولیسم را با قاطعیت اعلام می‌کنند و آن چنان به مراکز مستقل و بین‌المللی اجازه ورود به ماجرا را نمی‌دهند که اصلا آدمی شک می‌کند که اصلا عامل این اتفاقات بوتولیسم باشد؛ آدم پیش خود می‌گوید شاید اصلا علت بوتولیسم نیست، بحث وبای پرندگان نیز مطرح است؛ اما هرچه باشد ریشه‌اش در دستکاری‌هایی است که ما انسان‌ها داشتیم.

این بیولوژیست دریایی با اشاره به نقش حیاتی میان قلعه در قلب میانکاله که چراگاه ماهیان خاویاری طی دهه‌های گذشته بود؛ اظهار کرد: متاسفانه نگاه به توسعه یک نگاه مخرب بوده است و متاسفانه پس از تشکیل و استقلال استان جدید گلستان از مازندران، مسئولان استانی با شعار اشتغال‌زایی حداقل 20 دستگاه پره در حد فاصل میان قلعه تا دهنه خواجه نفس راه‌اندازی شد و با وجود اینکه در بدو کار صید و درآمد صیادان خوب بود اما در ادامه همه آنان ورشکست شدند و همه آنان مطالبه‌گر از دولت شدند.

این فعال محیط زیست اعلام کرد: سد گله‌وردی که دو تا سه سال پیش افتتاح شد، مطالعاتش به دهه 40 و 50 بر می‌گردد و متاسفانه با مطالعات آبی دهه 40 و 50 آمدند و در دهه 90 این سد را احداث کردند و در نتیجه تمام حوزه‌های آبریز از کردکوی استان گلستان تا بالای نکا را بستند و همه را به سمت این سد، هدایت کردند؛ خوب این آب‌ها در گذشته به سمت پایین دست روانه می‌شدند، این آب‌ها به مراتع و جنگل‌ها روانه می‌شد اما حالا ما داریم جنگل‌هایمان را خشک می‌کنیم، رودخانه‌های فصلی را مستقیما وارد آب‌بندان‌ها می‌کنیم و از آب‌بندان‌ها، شالیزارها را آبیاری می‌کنیم و از شالیزارها دنیایی از پساب و سموم را وارد خلیج و تالاب می‌کنیم.

خلیج بی ماهی و تالاب بی پرنده!

خادملو تاکید کرد: خود خلیج با توجه به عقب‌نشینی که دریای مازندران دارد، هر چه آب وارد آن کنند، از آن سمت خارج می‌شود و اینجا مهم این است که شما کیفیت آب را ارتقا دهید تا زمینه وجود بیماری را از بین ببرد؛ متاسفانه نگاه کنونی کاملا یک نگاه مکانیکی است و تنها می‌خواهند به صورت مقطعی به افکار عمومی، پاسخی دهند و این به یک سیاست کلان محیط زیستی کشور تبدیل شده است.

وی بیان کرد: ماحصل این تفکرات و اقدامات، نابودی محیط زیست کشور است و خلیج گرگان و تالاب میانکاله نیز یکی از مراکز محیط زیست ما است که متاسفانه دستخوش این تغییرات و خطاهای استراتژیک ما شده است.

این بیولوژیست دریایی، با بیان اینکه متاسفانه ما میزبان خوبی برای پرندگان مهاجر نبودیم؛ تصریح کرد: در سال‌های انتهای دهه 60 و در دهه 70، بومی‌ها و محلی‌های این منطقه به داخل خلیج می‌رفتند و اقتصاد معیشتی خانوار از حل صید ماهی تامین می‌شد، امروز دیگر شما در خلیج، ماهی نمی‌بینید! اصلا خلیجی دیگر وجود ندارد! این تالاب در حال تبدیل به ماند‌آب و باتلاق است.
 

این فعال محیط زیست متذکر شد: بنا بر اعلام خود محیط زیست مازندران، تالاب میانکاله در حال تبدیل به مراکز ریزگرد است و احتمال این واقعه وجود دارد؛ خوب در اثر عقب نشینی آب یک سری اراضی بیرون می‌افتد که دستخوش تغییرات توسط برخی زمین‌خواران می‌شود و این خود یک تبعات بزرگی را بدنبال دارد.

خادملو گفت: از همین اکنون باید منابع طبیعی، محیط زیست و جهاد کشاورزی جلوی این اتفاقات را بگیرند و نباید بگذاریم به اسم اشتغال، کشاورزی، صنعت این زمین‌ها از دست برود و در سالیان آتی به مراکز ریزگرد تبدیل شود که تبعات بعدی را خود بدنبال دارد.

راه نجات و چند توصیه

وی تصریح کرد: اگر ما بخواهیم یک راهکار اساسی و ریشه‌ای به مسئولان ارائه کنیم می‌گوییم باید سیاست‌های کلان محیط زیستی ما از مسیر توسعه ناپایدار به سمت توسعه پایدار تغییر یابد؛ اما اگر بخواهیم در رابطه با خود خلیج راهکار دهیم باید بگوییم باید با مطالعه، آب وارد خلیج کنیم، اصلا حق‌آبه خلیج که از آن محروم شده است جزو مطالبه اصلی ما است، اما اینگونه نیست که همین‌طوری، خلیج را آب ببندیم.

این بیولوژیست دریایی، افزود: این امر نیازمند یک مطالعه مستقل توسط دانشمندان دانشگاهی نخبه و کارشناس است که بررسی کند چطور می‌شود مسیر توالی تبدیل تالاب به مرداب را با تعویق بیندازیم.

این فعال محیط زیست اذعان کرد: باید در گام نخست بررسی کنیم که چطور می‌توانیم حق‌آبه این خلیج را به او برگردانیم تا این خلیج بتواند از این حالت ماندآبی و متعفن، خارج شود، ضمن اینکه در کنار این امر، کیفیت آب را نیز بالا ببرد؛ نه اینکه تنها به کمیت آب توجه کنیم.

خادملو خاطرنشان کرد: سرعت رسوب‌گذاری در خلیج صد برابر سرعت رسوب گذاری در دریاهای آزاد است و لذا همین نکته خود یک مانع است و مکافات را دو چندان می‌کند؛ لذا هدایت آب به خلیج به همین سادگی نخواهد بود.

یک دست صدا ندارد!

وی افزود: در گذشته رودخانه‌های فصلی که به خلیج سرریز می‌شدند دارای مسیرهای پر پیچ و خمی بودند که موجب تصفیه آب می‌شد اما اکنون بولدوزرها این مسیرها را با نام لایروبی تبدیل به کانال کرده‌اند که این امر، رسوب‌ها را به سمت خلیج، شوت می‌کند و نه تنها بهبودی حاصل نمی‌شود، بلکه وضعیت را بحرانی‌تر می‌کند.

این بیولوژیست دریایی، تاکید کرد: بازگرداندن حق‌آبه به خلیج و تالاب به رسوب‌شناس، زمین شناس، اقلیم شناس و دانشمندان دانشگاهی و نخبه نیازمند است تا در قالب یک تیم بزرگ علمی، طی یک پروژه‌ای تمام جوانب بررسی و راهکار نهایی در قالب درمان‌های کوتاه مدت، میان مدت و دراز مدت را ارائه بدهند.

اظهارات این بیولوژیست جوانب تازه‌ای از ماجرا را برایمان باز کرد که امیدواریم مدنظر مسئولان تصمیم‌گیر واقع شود؛ به هر منظور حال بد این روزهای میانکاله، درمان می‌خواهد؛ میانکاله دیگر طاقت تکرار این مهمان‌کشی در سال آینده را ندارد، همین امروز هم خیلی دیر است؛ برای احیای میانکاله، یک دست صدا ندارد.

گفت و گو: مجتبی قربانی

انتهای پیام/