رشد استخراج نفت و گاز از دریای کاسپین/ورود فاضلاب‌ها و پساب‌های صنعتی به دریا نگران‌کننده است

عبدالعلی موحدی‌نیا در گفت‌وگو با خبرنگار بلاغ اظهارکرد: دریای کاسپین بزرگترین دریاچه کره زمین با مساحت بیش از 370 هزار کیلومتر مربع بوده و حدود پنج برابر بزرگتر از دومین دریاچه بزرگ کره زمین که در مرز کانادا و ایالت متحده قرار دارد است.

انجام فعالیت‌های مهم اقتصادی در دریای کاسپین
وی با اشاره به اینکه مساحت زیاد دریاچه کاسپین موجب شده که در تمام دنیا به‌عنوان یک دریا شناخته شود، خاطرنشان کرد: این دریاچه البته از نظر بزرگی و میزان آب از بسیاری دریاها از جمله خلیج فارس بزرگتر بوده و بین 13 استان ساحلی پنج کشور با جمعیتی حدود 12 میلیون نفر قرار دارد که این طیف جمعیتی در سواحل جنوب و غرب دریا مستقر هستند.

عضو هیات علمی دانشگاه مازندران با بیان اینکه فعالیت‌های مهم اقتصادی در دریا انجام می‌شود، تصریح کرد: ازجمله مهمترین فعالیت‌های اقتصادی که درحال انجام است می‌توان به شیلات، آبزی‌پروری، بهره‌برداری از منابع زنده دریا، کشتیرانی و حمل و نقل دریایی و همچنین برداشت نفت و گاز و فعالیت‌های پایین دستی آن اشاره کرد.

دکترای تخصصی زیست‌شناسی دریایی گفت: باتوجه به گستردگی دریا، میزان بهره‌برداری‌های انجام شده و برقرار بودن کشتیرانی و تجارت دریایی، حمل و نقل دریایی بین این دریا و دریای آزاد صورت می‌گیرد.

وجود 400 گونه موجودات بومی
موحدی‌نیا ادامه داد: یکی از برترین اهمیت‌ها و ویژگی‌های دریای کاسپین به‌خاطر جدایی چند میلیون ساله از دریاها دارای تنوع زیستی ویژه با حضور گونه‌های بومی و خاص منطقه شده است.

وی با اشاره به اینکه بنابر منابع موجود حدود 400 گونه از موجودات زنده این دریا بومی هستند افزود: ماهیان خاویاری، فوک کاسپین، ماهی سفید و برخی دیگر از ماهیان ازجمله گونه‌های بسیار ارزشمند و منحصر به فرد هستند که در این دریا وجود دارد.

عضو هیات علمی دانشگاه مازندران یادآور شد: وجود اکوسیستم منحصر به فرد که به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم در ارتباط با دریا بوده ازجمله تالاب‌های ارزشمند، رودخانه‌ها، خلیج‌های متصل به دریا، جزایر و شبه جزیره‌های این دریا از اهمیت‌ها و ظرفیت‌های قابل توجه دریا برای استان مازندران، کشور ما و دیگر کشورهای متصل به این دریا هستند.

دریای کاسپین همچنان درحال افزایش و کاهش سطح آب
دکترای تخصصی زیست شناسی دریایی با بیان اینکه دچار شدن دریای کاسپین به سرنوشت دریاچه ارومیه مقایسه دقیقی نیست، اظهارکرد: دریای کاسپین هم از نظر وسعت خود دریا و هم از نظر حوزه آبریز منتهی به این دریا حدود 80 برابر بزرگتر از دریاچه ارومیه بوده و نوسانات آن درازمدت است.

موحدی‌نیا خاطرنشان کرد: باتوجه به داده‌های موجود در طول دوره‌های مختلف زمین‌شناسی مساحت دریا در بیشترین و کمترین میزان خودش بسیار تغییر کرده و حتی تا چند برابر رسیده و در برخی از زمان‌ها به قدری وسیع بوده که از شرق به دریاچه آرال و به دریاچه آزوفت در غرب راه داشته است.

وی تصریح کرد: حتی در قرن اخیر نوسانات سطح دریا وجود داشته که تا سه متر ارتفاع آن تغییر کرده و سطح تراز آن نسبت به دریای آزاد بین منفی 26 متر تا منفی 29 متغیر بوده و از 40 سال پیش به مدت 15 سال بیش از دو متر سطح دریا بالاتر آمده که به همین واسطه بخش‌های زیادی از سواحل و جزایر از جمله جزایر آشوراده در دهه‌های 60 و 70 هجری شمسی به زیر آب رفت.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه افزایش و کاهش سطح آب دریای کاسپین همچنان درحال رخ دادن است گفت: بخش مهمی از این اتفاق علاوه بر اثرات تغییر اقلیمی به تنظیم ارتباط دریا با یکی از خلیج‌های ترکمنستان که دارای تبخیر زیاد است و همچنین احداث سدهای متعدد در رودهای منتهی به دریا یا منحرف کردن مسیر برخی رودها به سمت دریا بستگی دارد.

آلودگی‌های محیطی دریا
عضو هیات علمی دانشگاه مازندران با بیان اینکه عوامل زیادی بر اکوسیستم دریا موثر است، تاکید کرد: صید بی‌رویه، تخریب یا تغییر در زیستگاه‌ها، آلودگی‌های محیطی و تغییرات آب و هوایی، محیط‌زیست و بسیاری از موجودات دریایی را تهدید می‌کند.

دکترای تخصصی زیست‌شناسی دریایی با بیان اینکه انواع آلودگی‌ها به واسطه حوزه آبریز یا در خود دریا وجود دارد، ادامه داد: رودخانه‌های متعددی به مساحت 3.5 میلیون کیلومتر مربع که به میزان دو برابر کشورمان است وارد دریا می‌شود که این جریان همانگونه که عامل تغذیه، ادامه حیات، مهاجرت و محل زاد و ولد بسیاری از آبزیان با ارزش است اما به دلیل انتقال محتویات آلاینده یا تهدیدات مختلف می‌تواند موجب آسیب و تهدید دریای کاسپین نیز باشد.

موحدی‌نیا افزود: رشد فزاینده استخراج نفت و گاز به‌ویژه توسط کشورهای قزاقستان و آذربایجان در 15 سال اخیر، افزایش جمعیت حاشیه دریا در چند دهه اخیر و توسعه فعالیت‌های انسانی، حمل و نقل دریایی و اقدامات مرتبط با آن و حوادث طبیعی و غیرطبیعی در دریا موجب ورود میزان هنگفتی از انواع آلاینده از جمله زباله‌ها و فاضلاب‌های شهری و روستایی، پساب‌های کشاورزی و فاضلاب‌های صنعتی به دریای کاسپین می‌شود.

وی با اشاره به اینکه آلاینده‌ها اثرات متنوع بر موجودات زنده و محیط‌زیست دارند یادآور شد: با ورود آلاینده‌های شیمیایی مانند سموم کشاورزی یا فلزات سنگین به محیط آبی و افزایش آن در آب و رسوبات دریا میزان این آلاینده‌ها در بدن برخی موجودات زنده به‌صورت مستقیم و در برخی دیگر از این موجودات مانند انسان‌ها به‌صورت غیرمستقیم برای مثال به‌خاطر تغذیه از سایر موجودات آلوده شده و حتی از پس چند واسطه تجمع پیدا می‌کند که می‌تواند عواقب کوتاه یا درازمدتی را به‌دنبال داشته باشد.

عضو هیات علمی دانشگاه مازندران با بیان اینکه تغییرات کوچک در اکوسیستم اثرات جبران‌ناپذیری به همراه دارد گفت: هر گروه از آبزیان که دچار تهدید شوند علاوه بر اینکه خود آن موجود آسیب می‌بیند امکان آسیب به دیگر اجزای اکوسیستم را به‌وجود می‌آورد.

انتهای پیام/