به گزارش بلاغ، معلولان بخش مغفولی از جامعه کشور ما هستند که جمعیت قابل توجهی از جمعیت کشور را به خود اختصاص می‌دهند و جدا از مشکلات جسمی-حرکتی و ناتوانی‌ها و کم توانی‌هایی که به دلیل ژنتیکی و گاه حوادث و تصادفات با آن در طول زندگی، دست و پنجه نرم می‌کنند، با مشکلات فراوان دیگری در جامعه مواجه هستند که گاه این مشکلات در برابر معلولیت‌شان گُم است!

از محدودیت ارائه خدمات بیمه‌ای و درمانی گرفته تا هزینه بالای خرید تجهیزات مورد نیازشان، از محدودیت حمایت‌های مالی گرفته تا مشکل اشتغال، از ازدواج گرفته تا رفت‌وآمد ذر سطح شهرها و اماکن تفریحی و ادارات و دستگاه‌ها، از نگاه‌های گاه ترحم آمیز و گاه نصف و نیمه در اجتماع گرفته تا مشکلات مسکن؛ همه و همه بخشی از مشکلات روزمره این قشر از جامعه ما است که حل و فصل آن‌ها هنوز در گیر و دار اما و اگرها و تخصیص اعتبار و تصویب قانون است.

جامعه معلولین کشور که تعداد آن‌ها هم کم نیست، همواره برای برخورداری از یک زندگی حداقلی، با مشکلات و محدودیت‌های زیادی مواجه هستند و گاه یا قوانینی برای حل مشکلات‌شان وجود ندارد و گاه هم قوانین مصوب، یا به درستی اجرا نمی‌شود و یا نصف و نیمه و دست و پا شکسته انجام می‌شود.

برای آشنایی بیشتر از مشکلات رایج و حال حاضر معلولان و اقدامات و برنامه‌های در دستور کار بهزیستی برای کاهش این چالش‌ها به سراغ عبدالرضا قلندری معاون توان‌بخشی بهزیستی مازندران رفتیم که گپ‌وگفت ما را در این گفت‌وگو می‌خوانید:

مازندران 60 هزار معلول دارد
قلندری در ابتدای این گفت‌وگو در خصوص نسبت تعداد معلولان در مازندران به نسبت جمعیت کل استان، اظهار کرد: در خصوص شیوع معلولیت در آمار جهانی می‌گوییم 10 درصد جامعه ما را معلولیت تشکیل می‌دهد ولی شناسایی در سازمان بهزیستی ما و آن‌هایی که تحت پوشش ما هستند، از جمعیت حدود 3 میلیون و 300 هزار نفری استان حدود 60 هزار نفر افراد دارای معلولیت هستند که در پورتال بهزیستی مازندران ثبت شده‌اند.

وی افزود: این جامعه که چیزی نزدیک به دو درصد جامعه آماری استان است در حال حاضر تحت پوشش بهزیستی هستند و در حال ارائه خدمات به آن‌ها هستیم.

معاون توانبخشی بهزیستی  مازندران خاطرنشان کرد: البته در این میان، خیلی از افراد وجود دارند که دارای معلولیت‌های خفیفی هستند و به سازمان بهزیستی مراجعه نمی‌کنند، یک سری ممکن است دارای توانمندی مالی باشند و حتی اگر دارای معلولیت‌های شدید و متوسط هم باشند به بهزیستی مراجعه نمی‌کنند، شاید عده‌ای هم در نقاط دور دست و روستاها باشند که هنوز ما شناسایی نکرده باشیم و این افراد در زمره 8 درصد باقیمانده قرار می‌گیرند که شاید نیازمند کسب خدمات نباشند.

قلندری ادامه داد: سازمان بهزیستی به تمامی افراد تحت پوشش، خدمات تخصصی و حمایتی انجام می‌دهد و افراد بسته به نیازشان از این خدمات استفاده می‌کنند.

وجود 982 خانواده دارای چند معلول در مازندران
وی در خصوص تعداد خانوارهای تک معلول و چند معلول در استان مازندران پاسخ داد: از مجموع جمعیت حدود 60 هزار نفری معلولان در سطح استان، خانوارهای دو معلول ما 916 خانواده، سه معلول 60 خانواده، چهار معلول 5 خانواده و خانواده دارای پنج معلول یک مورد در سطح استان داریم که ساکن شهرستان کلاردشت است و ما بقی هم تک معلول هستند.

معاون توانبخشی بهزیستی  مازندران بیان کرد: کار خوبی که سازمان بهزیستی مازندران آن را در دستور کار قرار دارد بحث آزمایشات ژنتیک به ویژه برای خانواده‌هایی که یک فرزند معلول دارند، است که به صورت رایگان ارائه خدمات می‌دهد تا از شیوع معلولیت در جامعه، پیشگیری شود.

تصادفات جاده‌ای عامل 50 درصد از معلولیت‌های ضایعه نخاعی در مازندران
قلندری عنوان کرد: جدا از این اقدام که شاید به نوعی یک خلأ در این بخش بود ما یک مشکل دیگر هم داریم این است که معلولیت‌ها ما در حال تغییر جهت هستند که ناشی از تصادفات جاده‌ای است و آمار معلولیت‌های ضایعه نخاعی ما در استان واقعا بالا است و در حال افزایش است که متاثر از تصادفات است.

وی افزود: باید گفت در حال حاضر 50 درصد از معلولیت‌های ضایعه نخاعی ما ناشی از تصادفات جاده‌ای است ولی متاسفانه زمانی که این اتفاق می‌افتد، سازمان بهزیستی فقط متولی ارائه خدمات به فرد آسیب دیده است و یک فرد ضایعه نخاعی را هیچ دستگاهی پیگیری نمی‌کند.

بهزیستی به تنهایی از پس هزینه هنگفت درمان و نگهداری بیماران ضایعه نخاعی بر نمی‌آید
معاون توانبخشی بهزیستی  مازندران گفت: در تصادفات، خودرو دیه‌اش را از بیمه می‌گیرد و لی خدمات را بهزیستی به تنهایی باید به این فرد بدهد و ما این پیشنهاد را هم مطرح کردیم که حداقل یک درصدی را راهنمایی و رانندگی از محل جرایم راهنمایی و رانندگی به این بخش تخصیص دهند؛ چرا که این بیماران در بخش درمان و وسایل مورد نیاز، هزینه‌های گزافی دارند اما تاکنون، ترتیب اثری داده نشده است.

این مسئول ادامه داد: این افراد هزینه پرستاری، وسایل مصرفی، مستمری، هزینه نگهداری در منزل، فیزیوتراپی و موارد دیگر را دارند و تقریبا می‌شود گفت یک فرد ضایعه نخاعی حداقل در طول یک ماه بدون محاسبه امرار و معاش عادی، یک و نیم میلیون تومان هزینه دارد که این مسئله در هیچ کجا، لحاظ نشده است و سازمان بهزیستی به تنهایی نمی‌تواند از پس هزینه‌های این افراد بر آید.

قلندری مطرح کرد: یکی دیگر از مسائلی که روز به روز که جلوتر می‌رویم با مشکل در این بخش مواجه می‌شویم مربوط به مراکز شبانه روزی نگهداری از معلولان روانی مزمن  است که ما افزایش قابل توجه افرادی که دچار آسیب‌های روانی می‌شوند را شاهد هستیم و اکنون شاید مراکز شبانه روزی ما کاملا از اینگونه از  افراد پر است.

نگهداری 5500 معلول در 113 مرکز توانبخشی مازندران
وی در خصوص تعداد مراکز توانبخشی فعال در استان پاسخ داد: ما در حال حاضر، 113 مرکز توانبخشی در استان داریم که این استان از استان‌هایی در کشور است که نگاهش به مراکز روزانه بیشتر از مراکز شبانه روزی است و توسعه در مراکز روزانه را طی سالیان اخیر در دستور کار خود قرار داده‌ایم.

معاون توانبخشی بهزیستی  مازندران با بیان اینکه نزدیک به 5 هزار و 500 نفر در مراکز توانبخشی استان در حال ارائه خدمات هستند؛ متذکر شد: از این تعداد، یک‌هزار و 600 معلول در مراکز شبانه روزی و ما بقی در مراکز روزانه در حال نگهداری هستند.

چه کسانی مشمول دریافت حق پرستاری می‌شوند؟
این مسئول در خصوص انواع ارائه خدمات در بخش حق پرستاری توضیح داد: حق پرستاری تنها مختص بیماران ضایعه نخاعی است و 100 درصد این افراد که حدود یک هزار و 101 نفر هستند، پوشش داده شده است که مبلغ آن ماهانه 554 هزار تومان است.

قلندری افزود: البته یک اقدام خوبی هم طی سالیان اخیر در حال اجرا است با نام حق پرستاری خانواده محور که در این طرح، معلولان شدید و خیلی شدیدی که نیازمند پرستار هستند با الویت خانواده‌های چند معلولی، برایشان حق پرستاری واریز می‌شود که امسال، در سری اول به 361 نفر به صورت ماهانه مازاد بر افراد ضایعه نخاعی، حق پرستاری با همان مبلغ 554 هزار تومان واریز می‌شود.

نگهداری از 351 معلول بد و بی سرپرست در مراکز توانبخشی استان
وی اعلام کرد: هزینه سرانه هر معلول در مراکز شبانه روزی تقریبا حدود یک میلیون 800 تا 900 هزار تومان است که سازمان تقریبا نیمی از این مبلغ را یعنی حدود 900 هزار تومان به افراد دارای خانواده و برای افراد مجهول‌الهویت هم یک میلیون و 50 هزار تومان پرداخت می‌کند.

معاون توانبخشی بهزیستی مازندران اضافه کرد: ما در مراکز شبانه روزی استان حدود 351 نفر معلول بد سرپرست و بی سرپرست داریم که در حال نگهداری هستند که حدود 30 درصد از جمعیت کل معلولان در حال نگهداری در مراکز توانبخشی را شامل می‌شوند.

این مسئول یادآور شد: معلولیت بسته به عوامل گوناگونی که وجود دارد هرگز ریشه کن نمی‌شود اما می‌توان از شیوع آن پیشگیری کرد؛ مثلا در بخش معلولیت‌های شنوایی و بینایی، اگر درست و به موقع تشخیص داده شوند، 80 درصد از مشکلات این بخش جلوگیری می‌شود که این بر می‌گردد به اینکه از همان بدو تولد، نوزاد کار غربالگری اش انجام بگیرد و خدمات مورد نیازش انجام شود.

اجرای طرح غربالگری از شیوع معلولیت پیشگیری می‌کند
قلندری با بیان اینکه در حال حاضر تقریبا در تمام بیمارستان‌های استان این طرح در حال انجام است؛ گفت: حدوداً پوشش ما در این طرح بالای 70 تا 80 درصد نوزادان متولد شده در سطح استان است و با مداخله به هنگام می‌توانیم مدیریت خوبی داشته باشیم و اینگونه می‌توان تا 80 درصد از شیوع معلولیت‌های شنوایی و بینایی پیشگیری کرد.

وی در خصوص اقدامات بهزیستی در تامین تجهیزات و وسایل مورد نیاز معلولان اظهار کرد: وسایل کمک توانبخشی توسط سازمان بهزیستی به صورت رایگان به افراد تحت پوشش در حال ارائه است که تجهیزاتی نظیر: ویلچر، دوشک مواج، سمعک، عصا، واکر و تجهیزاتی از این دست را شامل می‌شود.

معاون توانبخشی بهزیستی مازندران با بیان اینکه البته وسایل بهداشتی را در گذشته می‌خریدیم اما الآن، مبلغش را به حساب معلولان واریز می‌کنیم؛ افزود: ما معتقدیم این مبلغ در حال حاضر کم است و نیاز به بازنگری دارد.

افزایش بیش از دوبرابری تجهیزات مورد نیاز معلولان تا فقدان اعتبارات برای حمایت از متقاضیان
این مسئول خاطرنشان کرد: البته با تصویب قانون جامع حمایت از معلولان اگر بخواهد اعتبارات آن تخصیص یابد و تزریق شود، دست‌مان بازتر می‌شود؛ هر چند اجناس خیلی گران شده است و به طور نمونه قبلا ویلچر معمولی را 475 هزار تومان می‌خریدیم اما همان ویلچر الآن، یک میلیون و 400 هزار تومان است؛ بماند که ویلچرهای برقی قیمت‌شان 13 تا 14 میلیون تومان و بیشتر  است.

قلندری متذکر شد: با توجه به قیمت ویلچرها، اعتبارات کمتری برای حمایت از این بخش داریم اما خوب، در حال حاضر به افراد واجدالشرایط، کمک هزینه 4 تا 5 میلیونی پرداخت می‌کنیم؛ هر چند طی سالیان گذشته، خودمان می‌خریدیم و تحویل معلولان می‌دادیم چرا که هزینه‌ها و نیازهای این قشر از جامعه خیلی بالا است.

وی عنوان کرد: باید این نگاه که تنها بهزیستی حل مشکلات معلولان است، کنار زده شود و سایر دستگاه‌ها نیز پای کار بیایند.

دستورالعملی برای معافیت معلولان از هزینه درمان وجود ندارد/خدمات حداقلی بیمه‌گرها کفاف هزینه هنگفت دارو را نمی‌دهد
معاون توانبخشی بهزیستی مازندران  در خصوص گلایه معلولان از خدمات درمانی و بیمه‌ای تصریح کرد: واقعا یک معلول نباید در واقع هزینه درمانی پرداخت کند چرا که آسیب معلولیت به تنهایی خودش برای فرد معلول، چالش برانگیز است و باید دستگاه‌هایی مثل دانشگاه علوم پزشکی و بیمه به وسط گود بیایند و برای این افراد معافیت درمانی و بیمه‌ای لحاظ کنند که متاسفانه این معافیت برای معلولان وجود ندارد.

این مسئول تاکید کرد: در حال حاضر تنها فرد معلول با در دست داشتن نامه بهزیستی تنها از یک تخفیف مددکاری جزیی بهره مند می‌شود و به صورت دستورالعمل قانونی، هیچگونه معافیت و تخفیف ویژه‌ای نداریم و هنوز معلولان ما همچون سایر افراد جامعه، هزینه‌های درمانی و دارویی‌شان را پرداخت می‌کنند.

روی ترش بیمه به پرداخت هزینه کاردرمانی و گفتاردرمانی معلولان
قلندری با بیان اینکه تمام معلولان تحت پوشش ایرانیان هستند؛ بیان کرد: معلولان در بخش خدمات توانبخشی مثل کار درمانی، گفتار درمانی و بینایی سنجی هیچگونه خدماتی را از بیمه ‌گرها نمی‌گیرند و واقعا کسی که کار درمانی نیاز داشته باشد، فقط متولی‌اش سازمان بهزیستی است و بیمه، هزینه کار درمانی و گفتار درمانی را قبول نمی‌کند و متاسفانه هزینه سنگینی هم دارد.

حق مستمری و کمک مسکن معلولان چقدر است؟
وی در خصوص نحوه بهره‌مندی و مبلغ حق مستمری معلولان توضیح داد: حق مستمری بسته به تعداد معلول هر خانواده از مبلغ 63 هزار تومان شروع و تا 120 هزار تومان هم می‌رسد که در بحث هدفمندی از 108 هزار تومان شروع و تا بیش از 400 هزار تومان هم می‌رسد.

معاون توانبخشی بهزیستی مازندران در خصوص کمک بهزیستی به معلولان در بخش مسکن گفت: این سازمان در خصوص تک معلول‌ها مبلغ 8 تا 10 میلیون تحت قالب کمک مسکن حمایت می‌کند و دو معلول‌های فاقد مسکن هم  تا 60 میلیون تومان حمایت می‌شوند.

یک دست صدا ندارد!
این مسئول در خصوص عمده‌ترین مشکلات معلولان پاسخ داد: ببینید نباید تنها بهزیستی را متولی حل مشکلات معلولان بدانیم، مثلا حل مشکل دارو با دانشگاه علوم پزشکی است، حل مشکلات تحصیلی با مراکز دانشگاهی است، حل مشکلات اشتغال با اجرای کامل قانون 3 درصدی اشتغال و همچنین ورود بخش خصوصی برای جذب معلولان با توجه به تصویب قانون معافیت مالیاتی است، لذا باید همه دستگاه‌ها پای کار بیایند.

قلندری با اشاره به فرصت‌های محدود اشتغال در بخش دولتی عنوان کرد: واقعا چند نفر از معلولان در این همه فروشگاه‌های زنجیره‌ای استان که وجود دارد مشغول به کار شده‌اند؟ معلولان ما شاید محدودیتی داشته باشند اما اگر در محیط کار قرار بگیرند، توانمندی‌های خودشان را نشان می‌دهند.

مناسب‌سازی همچنان نامناسب!
وی با بیان اینکه سال‌ها است که داریم صحبت مناسب سازی را می‌کنیم، سال‌ها است که داریم فریاد می‌زنیم؛ تصریح کرد: متاسفانه هنوز که هنوزه چکش اجرایی قانون در اصل کار صورت نگرفته است و همچنان معلولان از این بابت گلایه‌مندند و اکنون کسی نمی‌‌تواند بگوید نمی‌دانیم رمپ چیست اما متاسفانه این مناسب سازی‌ها درست و یا اصلا انجام صورت نمی‌گیرد و هنوز در این بخش خیلی چالش داریم.

معاون توانبخشی بهزیستی مازندران تاکید کرد: مسئولان دستگاه‌ها اطلاع از انجام این کار دارند اما باور به انجام کار ندارند و خیلی از دستگاه‌های ما به خصوص دستگاه‌هایی که ساختمان‌های استیجاری دارند، مناسب سازی نشده‌اند.

این مسئول اعلام کرد: حتی خیلی از پل‌های عابر پیاده، پارک‌ها و پیاده‌رو ها برای استفاده معلولان مناسب سازی نشده است؛ هر چند در مرکز استان کارهای به نسبت مطلوبی در این راستا انجام شده است ولی نیاز این است که یک کار منسجم و مطلوب صورت گیرد.

معلولیت 70 درصدی ادارات مازندران در مناسب‌سازی!
قلندری گفت: طی رصد و ارزیابی خوش بینانه‌ای که ما از دستگاه‌های اجرایی استان در چهار شاخص آسانسور، رمپ، ورودی و سرویس بهداشتی داشتیم در مجموع 33 درصد دستگاه‌ها این شاخص‌ها را رعایت کردند و اینکه می‌گوییم 33 درصد یعنی در بخش‌های مختلف این درصد متفاوت است و در این آمار سرویس بهداشتی کمترین، رمپ، آسانسور و ورودی در رده‌های بعدی به بالا قرار دارند.

ورود به پارک برای معلولان ممنوع!
وی در خصوص وضعیت مناسب سازی پارک‌ها و اینکه آیا با طرح احداث پارک معلولان موافق هستید یا خیر؛ بیان کرد: ما در برخی از پارک‌های شهرهامان که مناسب سازی شده‌اند، مشکلی که داریم این است که می‌آیند مناسب سازی می‌کنند، پارک قابل استفاده برای معلولان است اما یک نرده‌هایی جلوی محل ورودی ویلچر جهت جلوگیری از ورود موتور سیکلت‌ها می‌زنند که عملا فرد معلول امکان استفاده از این پارک را از دست می‌دهد.

معاون توانبخشی بهزیستی مازندران متذکر شد: من اصلا به پارک معلولین اعتقادی ندارم و ما نمی‌خواهیم هرگز معلولان را از آحاد جامعه جدا کنیم و باید باور کنیم که جامعه معلول ما با بقیه آحاد ما یکی هستند و هیچ فرقی نمی‌کنند و باید فضای جامعه را برای همه اقشار آماده کنیم.

قلندری با بیان اینکه اگر نتوانیم فضای جامعه را برای استفاده تمام مردم آماده کنیم، آن جامعه معلول است؛ یادآور شد: اگر این نگاه وجود داشته باشد در آماده کردن فضا، معیار را برای استفاده مردم از کف و حداقل‌ها در نظر می‌گیریم و باید به این سمت حرکت کنیم.

حرف آخر...
باید گفت اگر فضای شهری و امکانات رفاهی و تفریحی را متناسب برای استفاده از معلولان طراحی و ایجاد نکنیم، بی شک متهم اصلی خانه‌نشینی و منزوی شدن معلولان هستیم؛ بد نیست در ذهن‌مان گاه خود را جای فرد معلول و یا نابینایی بگذاریم که قصد دارد از خانه‌اش خارج و برای کار، تحصیل، اشتغال، درمان و یا حتی تفریح به سطح شهر بیاید، آن‌گاه از خود بپرسیم من مسئول برای این فرد جامعه‌ام چه کرده‌ام؟

با وجود برخورد اغماض‎گونه و همراه با تبعیض جامعه، دولت و بخش‌خصوصی در قبال قشر معلول این افراد با کاستی‎هایی فراوانی نظیر بیکاری، تحصیل، معضل اقتصادی، ازدواج و ... مواجه هستند، به طوری‌که تحمل انبوه مصائب آن هم برای جسم معلول آن‌ها موجب تضعیف روحیه این افراد برای مقابله با بیماری و تقویت اعتماد به نفس‎شان می‎شود.

همان‌طور که گفته شد معلولان فارغ از نوع و شدت معلولیت‌شان به دلیل ناتوانی جسمی‌شان و فراهم نبودن زیرساخت‌های موجود در جامعه، اغلب در کنج منازل می‌مانند و کسی صدای حق‌خواهی آنان نمی‌شنود؛ اگرچه در سال‌های اخیر با تصویب «قانون جامع حمایت از معلولان» در مجلس، گام‌های خوبی در این راستا برداشته شده و وضعیت آنان تا حدودی بهبود یافته، ولی به اعتقاد معلولان، تا رسیدن به وضع مناسب فاصله بسیاری وجود دارد که آن هم بیشتر به عدم اجرای قوانین موجود و یا اجرای ناقص قانون بر می‌گردد.

مجتبی قربانی

انتهای پیام/