چرا حضرت معصومه(س) را کریمه اهل‌بیت می‌نامند؟

یکی از سوالاتی که درباره این بانوی بزرگ پرسیده می‌شود این است که چرا حضرت معصومه(س) را کریمه اهل بیت می‌نامند؟ مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم این‌چنین پاسخ می‌دهد:

حضرت فاطمه معصومه(س) کریمه اهل بیت(ع)، دختر امام هفتم حضرت موسی‌بن جعفر(ع) است. امام موسی‌بن جعفر(ع) دختران زیادی داشت، علمای شیعه حضرت معصومه(س) را افضل از سایر دختران آن حضرت می‌دانند، به عنوان نمونه «شیخ عباس قمی»  در منتهی‌الامال می‌نویسد: «... بر حسب آنچه به ما رسیده افضل آنها(1) سیده جلیله معظمه فاطمه بنت امام موسی(ع) معروف به حضرت معصومه است.» (2)

حضرت معصومه دارای القاب زیادی هستند (3)، دو لقب مشهور آن حضرت «معصومه» و «کریمه اهل بیت» است. در رابطه با لقب «کریمه اهل بیت» در کتاب «در حریم حضرت معصومه(س)» این‌گونه آمده است که در ایام محبوس بودن پدر بزرگوارش حضرت موسی‌بن جعفر(ع) و در روزگار مسافرت برادرش حضرت رضا(ع)، در دفاع از حریم ولایت و پاسداری از خط امامت، آنچنان نقش موثری ایفا کرد که به «شفیعه روز محشر» و «کریمه اهل بیت پیامبر» اشتهار یافت. (4)

در کتاب «فروغی از کوثر» ذیل عنوان «کریمه اهل بیت» آمده است که اولیای الهی منشأ کرامات و عنایاتی بوده‌اند که آثار یک عمر اخلاص و وارستگی آنهاست، از دیرزمان، آستان قدس فاطمی منشأ هزاران کرامت و عنایت ربانی بوده است... (5)
اما به نظر می‌رسد، شهرت این لقب برای حضرت معصومه(س) به واسطه رویای صادقه‌ای است که از مرحوم آیت‌الله سیدمحمود مرعشی نجفی(ره) نقل شده است. داستان به این صورت است که مرحوم سیدمحمود مرعشی نجفی متوفای 1328 هجری قمری بسیار علاقه‌مند بود که به هر طریقی شده، محل قبر شریف حضرت صدیقه طاهر(س) را به دست آورد، برای این مقصود، ختم مجربی انتخاب کرده، چهل شب به آن مداومت کرد تا شاید خداوند به طریقی او را از محل قبر شریف حضرت زهرا(س) آگاه فرماید، شب چهلم بعد از انجام ختم و توسل فراوان استراحت کرد. در عالم رویا به محضر مقدس حضرت باقر(ع) یا حضرت صادق(ع) مشرف شد. (6)

امام(ع) به ایشان فرمود: «علیک بکریمهًْ اهل‌البیت»؛ به دامن کریمه اهل بیت چنگ بزن، ایشان  به تصور اینکه منظور امام(ع) از «کریمه اهل بیت» حضرت زهرا(س) است، عرضه داشت: بلی قربانت گردم، من نیز این ختم را برای همین گرفتم که محل قبر شریف آن حضرت را به صورت دقیق‌تر بدانم و به زیارتش مشرف شوم. امام(ع) فرمودند. منظور من قبر شریف حضرت معصومه در قم است، مرحوم آیت‌الله سیدمحمود مرعشی نجفی هنگامی که از خواب برخاست تصمیم گرفت که رخت سفر ببندد و به قصد زیارت حضرت معصومه(س) رهسپار ایران شود.(7)

این جریان در کتاب «کریمه اهل بیت» نقل شده است. مولف بعد از نقل این جریان در پاورقی کتابش اضافه می‌کند این داستان را مرحوم آیت‌الله مرعشی(8) چندین‌بار در ملاقات‌های اینجانب با ایشان از پدر بزرگوارشان نقل کردند و حقیر آن را بدون هیچ‌گونه تصرفی در اینجا آوردم. (9)

یکی از شاگردان آیت‌الله نجفی می‌گفت: ایشان در درس خود می‌فرمود: علت آمدن من به قم، همین مطلب بود (10) و در مورد رویای مذکور ایشان می‌نویسد: با توجه به اینکه مرجع تقلیدی این رویا را از پدر مجتهدش نقل می‌کند و خواب دیدن امام معصوم(ع)، دلیل بر صدق آن خواب است. (11)

بر این اساس می‌توان نتیجه گرفت که شهرت لقب «کریمه اهل بیت» برای حضرت فاطمه(س) بعد از رویای صادقه‌ای است که مرحوم آیت‌الله سیدمحمود مرعشی نجفی آن را نقل کرده است.

پی‌نوشت‌ها:
1- دختران امام موسی‌بن جعفر(ع)
2- قمی، عباس، منتهی‌الامال، قم، انتشارات هجرت، چاپ پنجم، 1412ه‍، ج2، ص 430.
3- در کتاب «انوارالمشعشعین» به غیر از دو لقب «معصومه» و «کریمه اهل بیت» ده لقب دیگر در زیارت‌نامه‌ای، برای حضرت معصومه(س) نقل شده است. مراجعه شود به کتاب: مهدی‌پور، علی‌اکبر، کریمه اهل بیت، قم، نشر حاذق، چاپ اول، 1374، به نقل از انوارالمشعشعین، ج1، ص211.
4- مهدی‌پور، علی‌اکبر، در حریم حضرت معصومه(س)، انتشارات رسالت، چاپ دوم، 1417ه‍، ص11.
5- محمدبیگی، الیاس، فروغی از کوثر، قم، انتشارات زائر، چاپ دوم، 1379، ص 43.
6 و 7- مولف می‌نویسد: این تردید از مرعشی نجفی است مراجعه شود به مهدی‌پور، علی‌اکبر، کریمه اهل بیت، قم، نشر حاذق، چاپ اول، 1374، ص43.
8- مرعشی نجفی، سیدشهاب‌الدین که در کتابخانه بی‌نظیرش در قم مدفون است.
9- مهدی‌پور، علی‌اکبر، پیشین، ص 45.
10- همان، ص 140.
11- همان، ص 141.