عزت و ذلت یعنی این

به گزارش بلاغ، این نخستین سفر ترامپ به افغانستان از زمان پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری در 3 سال گذشته است.

لحظاتی قبل از ورود ترامپ به بگرام، اشرف غنی، رئیس‌جمهور افغانستان از آمدن رئیس‌جمهوری آمریکا مطلع شد. اساسا افغانستانی‌ها امکان اطلاع از ورود و خروج هواپیماها به آسمان کشورشان را ندارند، چرا که حریم هوایی این کشور طی قراردادی رسما به یک شرکت آمریکایی واگذار شده است. به عبارت دیگر، اگر مثلا رئیس‌جمهوری افغانستان بخواهد به یک سفر داخلی یا خارجی با هواپیما برود مجوز پرواز توسط نیروهای آمریکایی صادر می‌شود اما اگر یک فرد عادی آمریکایی بخواهد به افغانستان وارد یا خارج شود، نیازی به اطلاع دادن به دولت افغانستان ندارد.

این سفر در تاریکی شب آغاز و در تاریکی شب هم به پایان رسید. هر 3 رئیس‌جمهوری اخیر آمریکا از هراس مسائل امنیتی صرفا در تاریکی شب به افغانستان رفته و بلافاصله بازگشته‌اند.

سفر شبانه ترامپ به افغانستان 2 ساعت طول کشید و آنگونه که کاخ سفید اعلام کرده ترامپ حدود 2 ساعت در افغانستان بود تا مراسم روز شکرگزاری را میان سربازان آمریکایی بگذراند. اشرف غنی، رئیس‌جمهوری افغانستان هم هنگام سخنرانی ترامپ پشت‌سر وی ایستاده بود.

سخنان ترامپ در جمع سربازان آمریکایی 2 محور عمده داشت؛ اول کاهش تعداد سربازان آمریکایی در افغانستان و دوم پیگیری گفت‌وگو با طالبان.

به گزارش بی‌بی‌سی، ترامپ گفت که آمریکا نیروهایش در افغانستان را به طور عمده کاهش خواهد داد. با این حال اما او شمار دقیقی از سربازانی که می‌خواهد در افغانستان نگه دارد ارائه نکرد.

ترامپ در این باره هم گفت: طالبان می‌خواهد به توافقی برسد. خواهیم دید که آیا می‌توانند به توافقی برسند یا نه. اگر برسند که رسیدند، اگر نه هم که خب نرسیدند؛ اشکالی ندارد. ترامپ گفت، آمریکا می‌خواسته با طالبان به توافقی برسد اما به این دلیل که آنها یک سرباز آمریکایی را کشتند، آمریکا از توافق عقب کشید. طالبان هم آمریکا را مسؤول شکست گفت‌وگوهای صلح می‌داند. رئیس‌جمهوری آمریکا گفت: در 6 ماه اخیر پیشرفت بزرگی در مذاکرات به‌دست آمده و طالبان هم خواهان آتش‌بس است.

ترامپ در پایان سخنانش از اشرف غنی، همتای خود در افغانستان برای صحبت دعوت کرد و رئیس‌جمهوری افغانستان در سخنانی از آنچه وی فداکاری سربازان آمریکایی در کشورش خواند، تشکر کرد.

اندکی پیش از سفر مخفیانه ترامپ به افغانستان، مارک مایلی،‌ رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا از احتمال رسیدن به یک توافق صلح با گروه طالبان در آینده نزدیک خبر داده بود. وی این اظهاراتش را چهارشنبه گذشته در اولین سفرش به افغانستان ابراز کرد. مایلی در ادامه تاکید کرد که اکنون بیش از هر زمان دیگری فرصت دست یافتن به یک نتیجه موفقیت‌آمیز از مذاکرات صلح در افغانستان وجود دارد و ممکن است در آینده نزدیک اتفاق بیفتد.

وی گفت: فکر می‌کنم فرصت رسیدن به یک نتیجه مثبت از طریق مذاکرات [اکنون] بیش از هر زمان دیگری وجود دارد. من در ۱۸ سال گذشته عمیقا درگیر [مساله] افغانستان بوده‌ام. رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا تصریح کرد: تا رسیدن به یک نتیجه مثبت هنوز زمان باقی مانده است. او تاکید کرد: بارها اتفاق افتاده که در شرایط اینچنینی طرف‌ها پا پس کشیده‌اند.

* استقبال محتاطانه طالبان

در پی اعلام آمادگی ترامپ برای ازسرگیری مذاکرات صلح با طالبان، این گروه نیز دیروز اعلام کرد آماده است با ایالات متحده گفت‌وگوهای صلح را از سر بگیرد.

رهبران طالبان به رویترز گفته‌اند، این گروه نشست‌هایی را با مقام‌های ارشد آمریکایی در دوحه قطر از روزهای گذشته آغاز کرده و احتمالا بزودی مذاکرات رسمی صلح انجام می‌شود.

دیروز نیز ذبیح الله مجاهد، سخنگوی طالبان گفت، آنها آماده از سرگیری گفت‌وگوهایی هستند که از اوایل سال جاری میلادی متوقف شده بود. وی ادامه داد: موضع ما همانند سابق است. اگر مذاکرات صلح از سر گرفته شود، باید از همانجایی باشد که متوقف شد.

یکی از فرماندهان طالبان که خواست نامش فاش نشود، به رویترز گفته ما امیدواریم سفر ترامپ به افغانستان اثباتی بر این مساله باشد که او درباره ازسرگیری گفت‌وگوها جدیت دارد.

* رازهایی که آمریکایی‌ها از آن سخن نمی‌گویند

در رسانه‌های آمریکا خبری از یک مساله نیست یا اگر هست تحلیلی درباره آن نمی‌نویسند؛ اختلاف نظر سنا و کاخ سفید بر سر افغانستان. سفر ترامپ به افغانستان صرفا برای تشکر از سربازان آمریکایی نبود و روی دیگری هم داشت که کسی از آن سخن نمی‌گوید.

در هفته‌ای که گذشت هیاتی از سنای آمریکا به کابل سفر کرد و به دیدار عبدالله رفت. گفته می‌شود که این هیات حامل پیامی برای عبدالله بود که هنوز رسانه‌ای نشده است. شاید آن پیام این بوده باشد که به عبدالله اطمینان داده‌اند از وی حمایت و پشتیبانی کنند و نگذارند ترامپ، اشرف غنی را در قدرت نگه دارد. از جانب دیگر نشانه‌هایی از حمایت ترامپ از اشرف غنی دیده می‌شود که حکایت از دودستگی میان سیاستمداران آمریکایی در قبال افغانستان دارد.

ترامپ به غنی بیشتر اطمینان دارد و او را مطیع‌تر از هر فرد دیگری در افغانستان می‌پندارد، زیرا خصوصیات و گذشته‌ای که غنی دارد، زمینه‌های اعتماد بیشتر ترامپ را نسبت به هر فرد دیگری فراهم آورده است.

اعضای سنای آمریکا بیشتر عملکرد غنی را دیده و موضع‌گیری می‌کنند. غنی در طول حضورش در افغانستان نه‌تنها مورد قبول مردم واقع نشده که اکثر مردم او را فردی ناموفق در امور سیاست افغانستان و خدمت به مردم می‌دانند.

هرچند عبدالله نیز برای آمریکایی‌ها فرد مناسبی در آینده قدرت افغانستان نیست اما اکثر اعضای سنای آمریکا محبوبیت او را بیشتر از غنی در میان مردم دیده و وی را معامله‌گری قوی‌تر از غنی می‌بینند. به همین سبب امکان دارد به طور جدی‌تری از عبدالله حمایت کنند.

با این وضعیت نه می‌شود منتظر نتیجه انتخابات بود و نه تداوم قدرت غنی و عبدالله! بلکه باید منتظر برنامه دیگری بود که هنوز آمریکایی‌ها فاش نکرده‌اند. شاید برنامه جدید این باشد که مانند گذشته به جای ساختار ریاست‌جمهوری و ریاست اجرایی، دوباره به یک حکومت موقت اکتفا کنند. حکومتی که در آن نه غنی ادعایی داشته باشد و نه عبدالله و هر دوی آنها هم در حکومت درگیر باشند تا کسی مدعی نباشد. رجوع دوباره ترامپ به مذاکرات با طالبان، بهانه به وجود آوردن یک دولت جدید است که بیشتر از اکنون، منافع آمریکایی‌ها در آن حفظ شود، اگرنه طالبان هم مثل داعش، مانند موم در دستان مقامات آمریکایی شکل گرفته و هر روز به رنگی در می‌آید.

***

[روایت آمار از کشتار غیرنظامیان]

دونالد ترامپ در حالی برای نخستین‌بار طی دوران ریاست‌جمهوری‌اش به افغانستان رفت که به روایت آمار، اوضاع امنیتی افغانستان از زمان روی کار آمدن وی وخیم‌تر از دوران سایر روسای جمهور آمریکا (بوش و اوباما) بوده است. به روایت آماری که رسانه‌های آمریکایی منتشر کرده‌اند تعداد غیرنظامیانی که در دوران ترامپ قربانی چرخه خشونت در افغانستان شده‌اند به‌مراتب بیش از هر زمان دیگری است.

******

آن عزت و این ذلت

عالم سیاست برای آنهایی که اخبار آن را دنبال می‌کنند، پر از عبرت و درس است؛ روایت عزت و ذلت دولت‌ها و ملت‌ها، شکست و پیروزی‌ها و تاریخ خردمندان و بی‌خردان. منطقه پیرامونی ما هم بیش از سایر نقاط دنیا با این درس‌ها و عبرت‌ها همراه بوده است.

روایت اول- هفته پیش منطقه 2 سفر را به خود تجربه کرد که برای کارشناسان سیاسی ارزش پیگیری داشت؛ اولی ورود «مایک پنس» معاون دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا در سفری از پیش اعلام‌نشده به عراق بود. او از نخست‌وزیر عراق خواست در پایگاه آمریکایی‌ها به دیدن وی بیاید که عادل عبدالمهدی نپذیرفت. پنس هم به جای دیدار با مقامات عراقی به اقلیم کردستان رفت و بعد هم راهی کشورش شد. «عبدالباری عطوان» نویسنده مشهور و فلسطینی‌الاصل از میان اخبار سفر معاون ترامپ به عراق همین نکته را تحلیل کرد و نوشت آمریکایی‌ها فقط دنبال تحقیر مقامات عراقی بودند که البته موفق نشدند. اگر عبدالمهدی می‌پذیرفت در پایگاه محل استقرار سربازان آمریکایی به دیدار معاون ترامپ برود، پیش از خود، مردم عراق را تحقیر کرده بود.

روایت دوم- شب جمعه‌ای که گذشت اشرف غنی، رئیس‌جمهوری افغانستان مشغول استراحت در خانه‌اش بود که خبردار شد رئیس‌جمهوری آمریکا به کشورش آمده و وی باید برای دیدار با او رهسپار پایگاه آمریکایی‌ها در افغانستان شود. بگذریم که کنترل آسمان افغانستان اساسا در اختیار شرکت‌های آمریکایی است، با این حال اشرف غنی که فرزندانش در آمریکا زندگی می‌کنند یا به قول یک نویسنده افغان، گروگان آمریکایی‌ها هستند، بلافاصله لباس پوشید و رهسپار پایگاه بگرام شد تا در کنار سربازان آمریکایی و پشت سر دونالد ترامپ بایستد و وقتی با تعارف ترامپ قرار شد چندکلمه‌ای سخن بگوید، پشت تریبون رفت و به جای تمجید از زحمات سربازان کشورش در مقابله با تروریسم برآمده از حضور نیروهای اشغالگر در کشورش، عید شکرگزاری را به سربازان اشغالگر کشورش تبریک گفت و از زحمات آنها تشکر کرد.

هم مردم عراق و هم مردم افغانستان، رنجیده خاطر حضور بیگانگان در کشورشان هستند. عراقی‌ها اما خیلی زود خود را پیدا کردند و با مقاومت سیاستمداران و مردم، دست اشغالگران را از کنترل بر منابع قدرت خود کوتاه کردند؛ البته مسیر پرسنگلاخی را هم انتخاب کردند. یکی از مهم‌ترین دلایل مشکلاتی که دولت عادل عبدالمهدی با آن دست به گریبان است و تاکنون ده‌ها کشته در پی داشته، همین هزینه‌ای است که دولت عراق برای استقلال‌طلبی پرداخت می‌کند. امروز در عراق به وضوح صف معترضان روزهای اول از اعتراضات کنونی جدا شده است. در افغانستان اما گروه‌ها و سیاستمداران این کشور- جز اندک موارد- افزایش قدرت خود را در زدوبند با دولت اشغالگر این کشور جست‌وجو کردند. در کجای دنیا دیده‌اید کشور اشغالگر منافع خود را فدای منافع کشور میزبان کند که افغانستان اینچنین باشد؟ وضع افغانستان در ورای این زدو‌بندها هر روز بدتر از دیروز شده است و همین‌طور هم می‌ماند مگر آنکه منافع ملی جایی برای خود در افغانستان باز کند.

عزت و ذلت کشورها اتفاقی نیست و حاصل رفتار سیاستمداران و مردم کشورهاست. عزت و ذلت دولت‌ها ذاتی نیست و ریشه در عمل آنها در مقایسه با مردم خود و کشورهای دیگر دارد.