مسئله قابل تاملی که در بحث مشاغل خانگی نهفته است، مغفول ماندن حمایت از زنان فعال در این عرصه است؛ بنحویکه غالب آنان، با مشکلاتی نظیر بیمه، بازاریابی، فروش کالاها و عدم حمایت از سوی مسئولان مواجه هستند.

اگر شما هم در زمره افراد جویای کار هستید، شاید بد نباشد به مشاغل خانگی به عنوان یکی از گزینه‎های روی میز فکر کنید؛ مشاغل خانگی با توجه به گستره وسیعی که دارند، از مشاوره‎های حقوقی و كارهای پژوهشی و آموزشی گرفته تا مونتاژ، صنایع دستی، كارهای هنری، تولید پوشاك و مواد غذایی، نویسندگی و ... می‎تواننـد انتخـاب مناسبی بـرای آغـاز یـک حـرفه و شـغل جدید باشند. شاید برخی افراد، مشاغل خانگی را تنها برای خانم‎ها مناسب بدانند؛ این تصور از این جهت که مشاغل خانگی در منزل قابل انجام است و قابلیت ایجاد تعادل بین کار و زندگی را دارد، درست بنظر می رسد.

اما مسئله قابل تاملی که در این نکته نهفته است، مغفول ماندن حمایت از زنان فعال در این عرصه است؛ بنحوی‌که غالب آنان، با مشکلاتی نظیر بیمه، بازاریابی، فروش کالاها و عدم حمایت از سوی مسئولان مواجه هستند. بی‌شک حمایت و گسترش مشاغل خانگی گام موثری خواهد بود در تحقق عملی اقتصاد مقاومتی.

قاضی‌زاده یکی از فعالان صنایع دستی در مشاغل خانوادگی است که آغاز فعالیتش به 12 سال قبل باز می گردد. وی با بیان اینکه در ابتدا به صورت تجربی و با علاقه وافری که داشتم، قلاب بافی را در کنار مادرم فرا گرفتم و در ادامه رشته‌های متعددی نظیر: قالیبافی، پادری، کیف پول، رومیزی، فرشینه با گونی‌های پلاستیکی، لباس، عروسک بافی و چندین و چند رشته دیگر را از طریق تهیه کتاب‌های آموزشی موجود در بازار فرا گرفتم و در حال فعالیت هستم.

وی با بیان اینکه در حال حاضر چند شاگرد خانگی جهت آموزش نیز دارم؛ افزود: از 3 سال پیش در رشته فرش و گلیم بافی ورود پیدا کردم. در کلاس‌های آموزشی این رشته شرکت کردم؛ مهارت‌های لازم را آموختم و پس از آن در این حوزه نیز آغاز به فعالیت کردم.

این فعال عرصه صنایع دستی و مشاغل خانگی  ضمن اشاره به سوءاستفاده از بی‌تجربگی و نابلدی کارآموزان رشته قالیبافی از سوی آموزشگاه‌های خصوصی و فنی و حرفه‌ای تاکید کرد: این سوءاستفاده از ارائه نخ و دار نامرغوب با قیمت‌های کاذب و گران گرفته تا خرید ناچیز محصولات تولیدی این کارآموزان انجام می‌پذیرد.

قاضی‌زاده ضمن ابراز نارضایتی از حذف و ابطال بیمه قالیبافی خود در سال‌های اخیر بدلیل مشکلات اخیر اتحادیه قالیبافان سطح استان خاطرنشان کرد: بسیاری از فعالان این عرصه از داشتن بیمه محروم هستند و متاسفانه هیچ بیمه جامع و مناسبی جهت پوشش بیمه‌ای زنان فعال در عرصه صنایع دستی و مشاغل خانگی وجود ندارد.

وی در ادامه به بازاریابی و فروش بعنوان یکی از چالش‌های پیش‌رو فعالان مشاغل خانگی اشاره و عنوان کرد: کسی که سرمایه دارد، مغازه‌ای می‌گیرد و خوب، کالاهایش را با قیمت مناسب عرضه می‌کند؛ اما کسی که سرمایه‌ای ندارد و یا کسی را جهت حمایت ندارد چه باید بکند؟ متاسفانه مکان مشخص و مناسبی برای عرضه و فروش تولیدات حاصل دسترنج زنان فعال در رشته‌های گوناگون مشاغل خانگی وجود ندارد و اگر هم با مشقت فراوان، مکانی هم پیدا شود، آن قدر با قیمت ناچیزی اقدام به خرید این کالاها می‌کنند که انسان از ادامه فعالیت، منصرف می‌شود.

این فعال عرصه تولید صنایع دستی و مشاغل خانگی با بیان اینکه بسیار علاقه مندم تا آموخته ها و مهارت‌های خود را به دیگران نیز آموزش دهم؛ اظهار کرد: شاید یکی از موانع سد راه ورود زنان به رشته‌های گوناگون مشاغل خانگی، عدم بازار مناسب و منصفانه فروش تولیدات آنان باشد، اما به عقیده من، داشتن مهارت‌های گوناگون صرفا جهت تامین مایحتاج شخصی هر کس نظیر تهیه پوشاک، رومیزی، کیف، پادری، قالی، عروسک و هزار و یک اسباب موجود در خانه آن هم با قیمت تمام شده بسیار پایین توسط زنان خانه، کمک شایان به اقتصاد خانواده است و این نکته به نظر من همان اقدام و عمل اقتصاد مقاومتی از سوی زنان کشور است.

لیلا اکاسره  از دیگر فعالان عرصه صنایع دستی و مشاغل خانگی است که در زمینه‌های گوناگونی نظیر: شمع سازی، نقاشی رو لباس، منجوق دوزی، سرمه دوزی، نقاشی رو شیشه(ویترای) و... مشغول به فعالیت است.

او که کار خود را از 13 سالگی و با جعبه‌سازی و خمیرچینی با امکانات محدود و با حضور و همکاری خانواده آغاز کرده است، در حال حاضر با فعالیت در 20 رشته از صنایع دستی، همت بلندش را به عرصه ظهور گذاشته است.

وی نیز به مشکلات دیگر فعالان و کارآموزان رشته‌های صنایع دستی و مشاغل خانگی اشاره و اظهار کرد: بسیاری از این رشته‌ها در فنی و حرفه‌ای آموزش داده نمی‌شود و علاقمندان این هنرها، به ناچار می‌بایست با صرف زمان و هزینه نسبتا بالا، مهارت‌های لازم را کسب کنند و متاسفانه نه تنها جهت حمایت از زنان و آموزش آنان حمایت خاصی صورت نمی‌گیرد؛ بلکه هیچ ارگانی نیز جهت حمایت از فروش  تولیدات و محصولات این بخش وجود ندارد تا موجب دلگرمی و گسترش فعالان علاقمند در این حوزه شود.

این فعال عرصه صنایع دستی که خود به عنوان مدرس رشته‌های گوناگون با ارگان‌هایی نظیر کمیته امداد همکاری می‌کند؛ اذعان کرد: علی‌رغم اینکه دارای مدارک فراوانی نظیر نقاشی روی بوم، پوشاک، دومیل با کاموا، منجوق دوزی، معرق روی نی و ... از فنی و حرفه‌ای و آموزشگاه های معتبر هستم اما متاسفانه مکان مناسبی برای حمایت از فعالان این حوزه  در بخش فروش و بازاریابی و متعاقبا کسب درآمد برای هنرمندان وجود ندارد.

اکاسره در ادامه به مشکلات کارآموزان و هنرمندان در بخش آموزش اشاره و عنوان کرد: در بحث آموزش یکی دیگر از مشکلاتی که مشهود است آن که، کارآموز در بخش چادر شب دوزی پس از گذران زمان و صرف هزینه آموزش می بیند اما برای فعالیت در این حوزه نیاز به دستگاه های گران قیمت دارد که از خرید آن و طبیعتا ادامه فعالیت در این رشته باز می‌ماند.

وی اضافه کرد: بنده خود شخصاً در تعداد قابل توجهی از رشته‌ها مهارت دارم و دوست دارم کارت مربیگری آنرا نیز داشته باشم، اما متاسفانه فنی و حرفه‌ای در بخشی از هنرها مثلا عروسک بافی، قلاب بافی و ... آزمون برگزار نمی‌کند.

این فعال صنایع دستی به عدم کسب درآمد مناسب و رضایت بخش فعالان این حوزه اشاره کرد و یادآور شد: چندی پیش یک بازارچه نوروزی با حضور 62 هنرمند و به مدت یک ماه راه اندازی کردیم، اما متاسفانه بحث خرید و درآمدزایی آن مناسب نبود و با توجه به اوضاع اقتصادی کشور و صرف زمان و هزینه هنرمندان این بخش می‌بایست اقدامات حمایتی از فعالان این عرصه در دستور کار ارگان‌های مرتبط قرار گیرد.

اکاسره در پایان با بیان اینکه یک زن فعال در عرصه مشاغل خانگی در کنار کار خانه، با صرف هزینه و زمان و با ذوق و علاقه و دقت، اقدام به ساخت کالایی می‌کند تا با فروش آن و با کسب درآمد به اوضاع اقتصادی خود سامان ببخشد، اما در آن سوی دیگر، دوست دارد مکان مناسبی برای عرضه محصولات دستی‌اش وجود داشته باشد، در نمایشگاه‌های صنایع دستی حضور پیدا کند، تولیداتش دیده شود و اینجاست که نقش مسئولان در حمایت از فعالان این عرصه چه در بخش فروش و بازاریابی و چه در بخش نمایشگاهی می‌تواند موجب گسترش و توسعه مشاغل خانگی در راستای اقتصاد مقاومتی جلوه پیدا می‌کند.

گفتنی است هرچند انجام هر کاری دشواری‎ها و مشکلات خاص خود را هم دارد و از عمده مشکلات مشاغل خانگی می‎توان به استقبال اندک از محصولات تولیدی، مشکلات بازاریابی و فروش، بیمه، حمایت مالی و...  اشاره کرد؛ با این حال قانون ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی مجلس شورای اسلامی با وجود کاستی‎ها و نواقص برای حمایت از این مشاغل به تصویب رسیده و امید است مسئولان نیز، اقدامات مقتضی برای دلگرمی فعالان این بخش را در الویت کاری خود قرار دهند.

اما سوال اصلی اینجاست: آیا این مشاغل به لحاظ اقتصادی به‌صرفه است؟ بی‌تردید این مهم‌ترین پرسشی است که ذهن هر فرد را به خود مشغول می‌کند. حمایت دولت در موفقیت کار هرچند امری انکارناپذیر است، اما پاسخ به این پرسش به انتخاب نوع شغل، تخصص و تجربه، نحوه معرفی کالا یا خدمات و نیاز سنجی بازار بستگی دارد.