کسری بودجه و تأمین منابع از بانک مرکزی و یا صرفهجویی برای عدم استقراض از بانک مرکزی، دو گزینه پیش رو برای اقتصاد متکی به نفت کشورمان در ماههای آینده است و دلیل آنهم کاهش قیمت نفت در روزهای اخیر است. ضرورت توجه به اقتصاد غیرنفتی یکی از راهبردهای اساسی بیانشده در سیاستهای ابلاغی اقتصاد مقاومتی است، لزوم خروج نبض اقتصادی کشور از حوزه نفت و گاز امروز بیشتر از همیشه احساس میشود و توجه به صنعت و حوزه گردشگری میتواند راهبرد مناسبی در تحقق وابستگی نفتی باشد.
بلاغ- به نقل از پایگاه خبری تحلیلی قم فردا، کشور ایران در اقتصاد جهانی رتبه هجدهم را به خود اختصاص داده است درحالیکه چهارمین تولیدکننده نفت و دارای دومین ذخایر گازی در جهان است، متأسفانه ایران اقتصادی وابسته به نفت دارد و تلنگر کوچکی بر قیمت نفت باعث به هم ریختن معادلات اقتصادی کشور میشود، در هفتههای اخیر نیز شاهد کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی بودیم که سبب تحولاتی در ساختار اقتصادی کشور نیز شده است این شرایط در حالی پیشآمده است که گمانی زنیها حکایت از بسته شدن بودجه بر پایهی نفت ۸۰ تا ۸۵ دلاری دارد.
بر همین اساس برای بازسازی هر اقتصادی آن کشور نیاز به یک الگوی دقیق دارد که بتواند برنامههای خود را روی این الگو به سرانجام برساند، این الگو در کشور ما نیز توسط مقام معظم رهبری ابلاغشده و اقتصاد مقاومتی نامیده میشود. این سیاستهای ابلاغشده تکیهبر اقتصاد غیرنفتی، توسعه و تولید توان داخلی در سطح کلان دارد.
در آخرین دیدار رهبر معظم انقلاب اسلامی با اعضای هیئت دولت، رهبری به اهمیت و ویژگیهای اقتصاد مقاومتی تأکید کردند و فرمودند: «اقتصاد مقاومتی» تنها راه ادامه روند پیشرفت کشور است، استفاده از همه ظرفیتهای بخشهای دولتی و غیردولتی، اهتمام جدی به حل مشکلات معیشتی مردم، مبارزه با مفاسد اقتصادی، حمایت از تولید ملی و مبارزه با اسراف از لوازم اقتصاد مقاومتی است.
رهبر معظم انقلاب یکی از ویژگیهای بارز اقتصاد مقاومتی را تکیه بر تولید ملی و توان داخلی برشمردهاند و بارها در سخنرانیها خود بر آن تأکید میکنند، این در حالی است که تحریمهای ظالمانه فرصت را فراهم کردند تا متخصصان و کارشناسان بومی بر توان داخلی خود تکیه کنند و تولید داخلی رونق بخشند. همانطوری که علی لاریجانی رییس مجلس شورای اسلامی گفت: تحریمها علیه جمهوری اسلامی درواقع سبب شد شرایط برای تقویت تولیدات داخلی با استفاده از کارشناسان و مهندسان داخلی بیشازپیش فراهم شود.
*توسعه صنعت گردشگری و توریسم خارجی
در کشور ما برای شکوفایی اقتصادی ظرفیتهای مهم و تأثیرگذاری وجود دارد یکی از همین ظرفیتها که میتواند در بخش اشتغال جوانان نیز تأثیرگذار باشد گسترش صنعت توریسم است، کشور ما به لحاظ میراث فرهنگی و طبیعت گردشگری جایگاه بسیار مهمی را داراست، ایران با توجه به انتخاب یونسکو یکی از ۱۰ کشور برتر دنیا ازلحاظ میراث فرهنگی و گردشگری است.
رونق اقتصادی از مسیر گردشگری یکی از راهکارهای رسیدن به اقتصاد غیرنفتی است که دولت یازدهم نیز اهتمام ویژهای به این بخش دارد، ورود گردشگران از سراسر جهان به ایران میتواند دستمایه رونق در چرخه اقتصاد کشور باشد.
دادوستد تجاری، هتل داری و بازدید از مکانهای فرهنگی و تاریخی از مزایای رونق گردشگری است البته هتل داری بهعنوان مهمترین حلقه از زنجیرهی صنعت گردشگری جایگاه مهمی در ارتقای این صنعت در کشورمان دارد؛ هرچند که جامعهی هتل داران از وضعیت نهچندان مناسب این حوزه ناراضی هستند.
*استفاده از ظرفیتهای ریلی و هوایی
از طرفی استفاده از ظرفیتهای ریلی و هوایی کشورمان هم میتواند، درآمده های سرشاری را نصیب کشور کند و نقش تعیینکنندهای را در اقتصاد داشته باشد.
در ماههای اخیر و از زمانی که پرواز شماره ۱۷ هواپیمایی مالزی که از آمستردام هلند به مقصد کوالالامپور در مرز هوایی روسیه - اوکراین سرنگون شد و ۲۹۵ مسافر و خدمه آن جان باختند، شرکتهای هوایی اروپایی و آسیایی بهسرعت برای ارتقا امنیت پروازهای خود مسیرهای هوایی ایران را انتخاب کردند، اتفاقی که علاوه بر سرازیر کردن درآمدها به کشور، بار دیگر استراتژیک بودن موقعیت جغرافیایی کشورمان بهعنوان دروازه اروپا را نشان میدهد.
این موضوع میتواند در صنعت حملونقل ریلی هم تکرار شود، دسترسی به آبهای آزاد در جنوب ایران کشور را در موقعیت خوبی ازلحاظ ترانزیت کالا قرار داده است و میتوان با گسترش همکاریهای ترانزیتی با کشورهای حوزه دریای خزر، پایههای حملونقل ریلی را استوارتر کرد.
*جایگاه صنعت و صنایع داخلی در اقتصاد مقاومتی
درعینحال توجه به صنعت و صنایع موجود در داخل کشور یکی از اهدافی است که مقام معظم رهبری در مسئله اقتصاد مقاومتی بر آن تأکید داشتند و به ظرفیت شناسی و توسعه این بخش اهمیت ویژهای قائل هستند بر همین اساس وجود واحدهای معتبر و بزرگ صنعتی در کشور این امکان را فراهم میکند که اشتغال برای جوانان ایجاد شود و توان اقتصادی کشور نیز رشد صعودی به خود بگیرد.
این در حالی است که حمایت از واحدهای صنعتی کوچک و بزرگ از طرف مسئولان میتواند نیاز بازار داخل را بهصورت کامل تأمین کند و جدای از این به بازارهای صادراتی نیز نیمنگاهی داشته باشیم، دولت میتواند با حمایتهای ویژه خود از بازرگانان و تجار داخلی یکی از عوامل مهم تأمین ارز و افزایش درآمد ملی را تأمین کند یکی از مهمترین و اولین نتیجههای افزایش صادرات غیرنفتی کشور، رهایی از وابستگی به صادرات تکمحصولی ازجمله نفت است و همچنین دور شدن از حوزه تأثیر بازارهای سیاسی و اقتصادی است.
*لزوم خروج نبض اقتصادی کشور از حوزه نفت و گاز
متأسفانه در سالهای اخیر تحریم شرکتهای نفتی و پتروشیمی ایران ضربههای سنگینی را به کشور وارد کرد آنطور که شواهد نشان میدهد طرح تحریمهای اقتصادی در حوزه نفت و گاز از سوی قدرتهای غربی بیشترین آسیب را به نبض اقتصادی کشور وارد آورد زیرا شرکتهای بزرگ نفتی سرمایهها و فنّاوریهای روز خود را از صنعت نفت و گاز کشور خارج کردند و به همین دلیل ایران نیز نتوانست به توسعه حوزههای نفتی جدید بپردازد.
کارشناسان اقتصادی نیز به خارج شدن تمرکز اقتصاد ایران از حوزه نفت و گاز تأکید بسیاری دارند زیرا کشورهای بزرگ دنیا درحالتوسعه میدانهای نفتی خود هستند، ایالاتمتحده بهصورت پیدرپی در کف اقیانوس و خلیج مکزیک در حال حفر چاههای نفتی است و آنطور که به نظر میرسد قرار است در سال ۲۰۲۰ از خلیج مکزیک نفت فراوان استخراج کند و همین موضوع باعث خواهد شد که یکی از پرمصرفترین کشورها در حوزه نفت دیگر نیازی به خرید نداشته باشد و این احتمال نیز میرود که یکی از بزرگترین مصرفکنندههای نفت جهان بهعنوان صادرکننده این نفت وارد عمل شود که این مسئله زنگ خطری برای اقتصادهای نفتی در جهان خواهد بود.
با توجه به همهی این مسائل گامی که هنوز بهصورت کامل در کشور ما عملی نشده است کاهش وابستگیها به درآمدهای ارزی نفت است در سالهای اخیر به دلیل نوسانات قیمت نفت و نبود منابع پولی موردنیاز بسیاری از پروژههای عمرانی در کشور به حالت تعطیل یا نیمه تعطیل درآمدهاند تمامی این مسائل بهخوبی نشان میدهد که در دولتهای گذشته تلاشی برای برونرفت از اقتصاد نفتی آنچنان صورت نگرفت و امیدواریم دولت یازدهم این مسیر اشتباه را اصلاح کند تا گامی برخلاف خواستههای رهبر معظم انقلاب و همچنین سیاستهای اقتصاد مقاومتی برداشته نشود که عمل به این سیاستها میتواند شکوفایی چشمگیر اقتصاد را در پی داشته باشد و تحریمهای خصمانه علیه کشورمان را بیاثرتر کند./آ