دکتر ابوالقاسم قوام در خصوص تاریخچه‌ 12 بند محتشم کاشانی گفت: در مقدمه دیوان محتشم نقل شده است که محتشم کاشانی برادر خود را از دست می‌دهد و بعد از مرگ برادرش بسیار ناراحت و آزرده‌خاطر می‌شود و روز و شب خود را با غم و اندوه سپری می‌کند. تا آن‌که در دو خوابی که در دو زمان مختلف می‌بیند، با الهام از اهل بیت (ع) 96 بیت این 12 بند را می‌سراید.

قوام گفت: 12 بند محتشم کاشانی به باورهای دینی در خصوص 12 امام مرتبط است.

او همچنین عنوان کرد: سرودن این مرثیه سرآغازی بوده است برای سرودن شعرهایی در رثای امام حسین (ع)، به طوری که بسیاری از شاعران از محتشم کاشانی تقلید کرده و شعرش را الگویی برای اشعارشان قرار داده‌اند.

ابوالقاسم قوام گفت: در تاریخ شعر شیعی هیچ شعری معروفیت 12 بند محتشم کاشانی را پیدا نکرده و این شعر آن‌قدر والاست که هر وقت در مورد اشعار کربلایی سخنی گفته می‌شود این شعر سریع‌تر از هر شعر دیگری به ذهن خطور می‌کند و به زبان آورده می‌شود.

این استاد ادبیات در ادامه اظهار کرد: احساس، ارادت و زبان شیوا از خصیصه‌های 12 بند محتشم کاشانی محسوب می‌شوند و همین خصیصه‌ها باعث ماندگاری شعر او شده‌اند. در تک تک بیت‌های این شعر احساس و ارادت موج می‌زند و از این نظر بسیار قوی است.

قوام افزود: شعر محتشم کاشانی الهام‌شده و از جان‌برخاسته است و نشان‌دهنده‌ این است که وی نسبت به وقایع کربلا علم و آگاهی داشته است که این می‌تواند دلیل دیگری برای ماندگاری این مرثیه‌ زیبا باشد./آ