جای خالی بزرگان در موسیقی مذهبی

بلاغ- اگر در روزهای ماه محرم موسیقی چندانی برای شنیدن نداریم و تعداد آثار ماندگار در این زمینه چندان زیاد نیست؛ دلایل مختلفی دارد که ما در اینجا تنها به دو دلیلش می پردازیم.

نخست آنکه این روزها موسیقی مذهبی جایی برای جولان کسانی است که تخصصی در هنرِ موسیقی ندارند، سودای شهرت هم دارند، می خواهند در کمترین زمان ممکن صاحب میکروفن و میدان دار شوند، غافل از این که برای بزرگ شدن باید شاگردی کنند. این افراد از آن رو صاحب میکروفن می شوند که رقیب چندانی در سر راهشان نیست؛ چرا که بزرگان موسیقی ایرانی عرصه موسیقی مذهبی را تقریبا رها کرده اند.

درست همین جاست که دلیل دومِ کمبود موسیقی مذهبیِ درخور مشخص می شود؛ کسانی که در موسیقی ایران معروف شده اند و به درجه های بالایی در این هنر رسیده اند تمایل چندانی برای حضور در عرصه موسیقی مذهبی ندارند. آنها می گویند: نمی خواهیم از ارزش های مذهبی برای محبوبیتمان استفاده کنیم. این هنرمندان ادعا می کنند که قصد خودنماییِ مذهبی و بهره گرفتن از مذهب برای محبوبیت را ندارند.

برخی از همین هنرمندان بارها و بارها اعلام کرده اند که آثار بسیاری برای مناسبت های مذهبی دارند اما نمی خواهند این آثار را در زمان حیاتشان منتشر کنند.

رفتار این هنرمندان از این نظر که قصد ریا و تزویر ندارند، قابل تحسین است. اما نکته این‌جاست که چه کسی پاسخگوی مخاطبان امروزِ موسیقی مذهبی است؟! آیا این هنرمندان آسیب های موسیقی مذهبی را می بینند و می شنوند؟! آیا آنها در شب های محرم زحمت قدم زدن در خیابان ها را به خود می دهند تا با صداهای ناکوکِ برخی از مداحان مواجه شوند؟! آیا این هنرمندان می دانند که دِین بزرگی بر گردن آنهاست و باید داشته هایشان را در راه موسیقی مذهبی هم ارائه کنند؟!

بسیاری از راویان تاریخ معتقدند که موسیقی ایرانی، ماندگاریش را مدیون تعزیه است. به گواه این راویان تاریخی، اگر تعزیه نبود، امروز چیزی به نام ردیف موسیقی ایرانی وجود نداشت. در برهه ای از تاریخ، موسیقی ما با تعزیه حفظ شد. برخی از محققان نیز کلیت برخی از دستگاه های موسیقی ایرانی را مذهبی می دانند.

در این باره حاتم عسگری خواننده و ردیف دان موسیقی ایرانی می گوید: «هر کدام از روایت هایی که در تعزیه هست، در دستگاه و آواز مشخصی از موسیقی ایرانی اجرا می شود. اصولا برخی از دستگاه های موسیقی ایرانی برای روایت های مذهب طراحی شده است».

اکنون که موسیقی مذهبی ما الگوی خاصی ندارد و بیشتر به ملودی های وارداتی تکیه کرده است؛ آیا نباید اهالی موسیقی ایرانی در این زمینه با جدیت بیشتری وارد شوند؟! اکنون که برخی از مداحان ما فالش می خوانند و با اصول اولیه موسیقی آشنا نیستند؛ آیا نباید اهالی موسیقی و خواننده های شناخته شده ی ما به تربیت مداحان همت کنند؟! آیا نباید اهالی موسیقی به نوعی نسبت به تعزیه و موسیقی مذهبی ادای دِین کنند؟!

البته در این میان نباید آثار فاخری که در زمینه موسیقی مذهبی وجود دارد را فراموش کرد و از آنها نام نبرد. هر گاه هر کدام از بزرگان موسیقی ایرانی گام در راه تولید اثری برای مناسبت های مذهبی نهادند، بی شک اثری ماندگار پدید آوردند.

هر گاه کسی مانند حسین علیزاده که آهنگسازی صاحب سبک است، وارد میدان شد و با تکیه بر خاطره های کودکی اش از محرم و عاشورا به نوشتن موسیقی همت گمارد؛ حاصل کار شد «نینوا». هرگاه خواننده ای مانند حسام الدین سراج در کنار سیدمحمد میرزمانی قرار گرفت و شعرهای عثمان سامانی را روایت کردند؛ حاصل کار شد «وداع». هر گاه بهزاد عبدی و بهروز غریب پور با هم همکاری کردند و محمد معتمدی هم کنارشان بود؛ حاصل شد «اپرای عاشورا» و...

مردمی که اعتقادهای مذهبی عمیقی دارند، گوششان به در مانده تا باز هم آثاری شنیدنی از موزیسین های حرفه ای درباره مناسب های مذهبی و مخصوصا عاشورا بشنوند./آ