حزب توده بهدنبال آزادی زندانیان سیاسی کمخطر پس از کنارهگیری رضاشاه، توسط ۲۷نفر از ۵۳ مارکسیست زندانیشده در سال۱۳۱۶، در مهرماه۱۳۲۰ شکل گرفت. با وجود اینکه بنیانگذاران حزب توده مارکسیست و طرفدار شوروی بودند، خود را کمونیست نمیخواندند. واهمه از علما و ممنوعیت مرام اشتراکی در قانون اساسی و نگرش منفی مردم نسبت به این موضوع به دلیل تبلیغات ۲۵ساله حکومت از دلایل این امر بود.