عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس با اشاره به نقش اجتماعی کتابخانههای عمومی گفت: هر اندازه در حوزه کتابخانههای عمومی سرمایه گذاری کنیم، به همان میزان آسیبهای اجتماعی در جامعه کاهش مییابد.
۰
به گزارش بلاغ محمد حسنزاده، عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس در گفتوگو با خبرنگار درخصوص نقش اجتماعی کتابخانههای عمومی، اظهار داشت: کتابخانههای عمومی از ابتدا به عنوان نهادهایی اجتماعی با هدف استفاده تمامی اقشار جامعه، بنیان نهاده شدند. برای تحقق این هدف، تمامی کارکردهای کتابخانههای عمومی اعم از تأمین منابع، اشاعه اطلاعات، طراحی خدمات و ... بر مبنای نیازهای اجتماعی تعریف شد. حتی به لحاظ موقعیت جغرافیایی نیز، کتابخانههای عمومی باید در مناطق پر رفت و آمد و در دسترس مردم قرار گیرند. در واقع کتابخانههای عمومی به لحاظ کالبد، محتوا، خدمات و مأموریت، نهادی اجتماعی هستند و بنابراین باید کارکرد اجتماعی داشته باشند.
وی ادامه داد: کتابخانههای عمومی به دنبال برآوردن نیازهای اطلاعاتی و فراهم سازی بستری برای آگاهی رسانی به جامعه هستند و از هر محمل، ابزار و امکان و فرصتی برای انجام این مأموریت استفاده میکنند. مثلا اقتضای جامعهای ایجاب میکند که کتابخانه از طریق اجرای برنامههای فرهنگی، سطح آگاهی افراد را ارتقا دهد؛ یا زمانی که بخشی از جامعه مخاطب کتابخانه با معلولیتی رو به رو هستند، کتابخانه با طراحی خدمات ویژه و شناسایی محمل مناسب، مأموریت آگاهی رسانی را به انجام میرساند. بنابراین کتابخانههای عمومی در نوع و گستره خدمت، هیچ گونه محدودیتی ندارند و مهم این است که مأموریت خود در برآوردن نیاز اطلاعاتی جامعه مخاطب را به خوبی به انجام رسانند. در مقطعی از زمان، کتاب، تنها محمل آگاهی رسانی بود و کتابخانههای عمومی تنها بر این محمل متمرکز بودند؛ به مرور زمان اما، نشریات، محمل های الکترونیکی، رخدادهای اجتماعی و فرهنگی، ابزاری برای ارتقای دانش و آگاهی شناخته شدند و امروز کتابخانههای عمومی در کنار وظایف پیشین خود مبنی بر امانت کتاب و ارائه خدمات اطلاعاتی بر مبنای منابع چاپی و الکترونیکی، به ارائه خدمات فرهنگی به منظور ارتقای سطح معرفت جامعه نیز میپردازند.
حسن زاده با ارزیابی کتابخانههای عمومی کشور در ایفای نقش اجتماعی، اظهار داشت: کتابخانههای عمومی کشور را باید در سه دوره زمانی مورد توجه قرار داد. در دورهای، تعداد کتابخانهها محدود بود و ساختار مشخصی برای این مراکز وجود نداشت. در این دوره، تلاشها بر بقای کتابخانهها معطوف بود؛ در دوره بعد، نهاد کتابخانههای عمومی کشور، متولی کتابخانههای عمومی شد. نهاد دو دوره را طی کرد؛ در یک دوره، سامان دهی نیازهای کتابخانه های عمومی به لحاظ کمی مورد توجه و در دوره بعد، کیفیت فعالیتها و اثر بخشی خدمات کتابخانهای در دستور کار قرار گرفت. در نتیجه امروز کتابخانههای سیار توسعه یافتهاند، روند عضوگیری در کتابخانهها تغییر کرده، وضعیت معیشتی کتابداران ارتقا یافته و بعلاوه برای برقراری ارتباط کتابخانههای عمومی با سایر بخشهای جامعه، تلاش شده است.
وی اضافه کرد: تشکیل انجمن ارتقای کتابخانههای عمومی در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، یکی از دیگر اقدامات برجستهای است که با هدف برنامه ریزی برای ارتقای کیفیت کتابخانههای عمومی، انجام شد. این انجمن به دنبال آن است که با همکاری کتابداران و راهنمایی صاحب نظران و دغدغهمندان حوزه فرهنگ و کتابخانههای عمومی، تجربه انباشته در سطح بین المللی را به کتابخانههای عمومی منتقل کرده و به این ترتیب موجبات ارتقای بیش از پیش این مراکز را فراهم کند. بنابراین میتوانم بگویم که وضعیت کتابخانههای عمومی نسبت به گذشته بسیار امیدوارکننده است. با این حال، اینکه کتابخانههای عمومی به جایگاه واقعی خود دست یابند، نیازمند حمایت تمامی سازمانها و اراده ملی است. به اعتقاد من هر اندازه در حوزه کتابخانههای عمومی سرمایه گذاری کنیم، به همان میزان آسیبهای اجتماعی در جامعه کاهش مییابد. به عبارتی ما با گشایش یک باب کتابخانه عمومی، به بسته شدن یک زندان که می تواند به هر گونه کژی و ناهنجاری مرتبط باشد، کمک میکنیم.
عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس تصریح کرد: کتابخانههای عمومی تنها مکانی برای امانت کتاب نیستند، بلکه پاتوقهایی فرهنگی، علمی، اجتماعی و آموزشی بر مبنای مولفه دانایی محسوب میشوند. کتابخانههای عمومی میتوانند یاریگر نظام آموزشی و شرکتهای دانش بنیان بوده، به توسعه برنامههای اقتصادی، علمی و فناوری، شکل گیری جنبش نوآوری ملی و در نهایت به تقویت همبستگی ملی کمک کنند.
حسن زاده اظهار داشت: به اعتقاد من کتابداران، در زمره نیروهای یقه طلایی جامعه قرار دارند؛ نیروهای یقه طلایی در جامعه به رشد، شکوفایی و توسعه دارایی های دانشی میپردازند و بنابراین ضمن سرمایه گذاری برای توانمندسازی این قشر، باید به بهبود وضعیت معیشت آنان توجه شده و از آنان در حل مسائل اجتماعی استفاده شود. در صورت وجود کتابدارانی توانمند، دغدغه مند و شایسته در کتابخانههای عمومی، به طور قطع بسیاری از مشکلات مربوط به منظومه دانایی در کشور، رفع خواهد شد.
بلاغ: انتشار مطالب و اخبار تحلیلی سایر رسانههای داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانهای منتشر میشود.