یک روانشناس تربیتی گفت: در سالهای اولیه کودکی چنانچه در سبک زندگی احترام و صمیمیت را به فرزندمان منتقل کنیم، فرزند نیز همین احترام و صمیمیت را به ما منتقل خواهد کرد.
۲
به گزارش بلاغ،تربیت فرزند موضوعی است که متاسفانه به راحتی از کنار آن رد میشویم و خیلی کم پیش آمده است که به دنبال کسب دانش و آگاهی در این زمینه باشیم.
در بسیاری از مواقع علاهبر فقر مالی، فقر فرهنگی تاثیرهای مخربتری بر تربیت فرزندان میگذارد که نتیجه آن مشکلاتی میشود که متاسفانه در جامعه امروزی جوانان و والدین درگیر آن هستند.
امروزه فاصله گرفتن از نوع تربیت دینی و نزدیک شدن به تربیتهای غربی که تفاوت زیادی با فرهنگ و نوع زندگی ما دارد باعث شده است که مشکلات زیادی در جامعه بوجود بیاید و به نوعی بحران تبدیل شود.
مهدیه علیمحمدی که در مرحله اول میتوان گفت یک مادر جوان و موفق از نسل امروز است و در مرحله دوم یک روانشناس موفق کارشناس ارشد روانشناس تربیتی است که با عشق پا به این عرصه گذاشته و امروز جزء افراد موفق در حوزه مشاوره کودک است.
در همین خصوص به سراغ این مشاوره کودک رفتیم تا با وی گفتوگویی در خصوص تربیت صحیح فرزند و تربیت اسلامی داشته باشیم.
• خودتان را معرفی کنید؟
سلام مهدیه علیمحمدی کارشناس ارشد روانشناسی تربیتی هستم، روانشناس کودک و در زمینه کودک و آموزش والدین فعالیت میکنم.
• نحوه تربیت و آشنایی فرزندان با دین و مسائل مذهبی به چه صورت باید باشد؟
چیزی که در این زمینه اهمیت دارد اینکه در درجه اول مهمترین نکته خانواده است، چراکه بچهها آن چیزی نمیشوند که ما میخواهیم بلکه آنچیزی میشوند که ماهستیم.
بنابراین قبل از اینکه به فکر تربیت بچهها باشیم در هر زمینهای باید بیشتر به این فکر باشیم که ما چه هستیم، چون بچهها دقیقا همان چیزی میشوند که از ما میبینند و در مورد تربیت دینی و مسائل مذهبی اگر اهمیت دادن به فرائض دینی در خانواده جایگاه صحیح خودش را داشته باشد بخش اعظمی از تربیت دینی فرزند هم انجام میشود.
بهطور مثال، فرزند من اگر ببیند من بهعنوان مادر در خانواده به نماز اول وقت اهمیت میدهم خب قطعا نمازخوان میشود، نه اینکه من خودم این نکته را رعایت نکنم و مدام تذکر نماز خواندن را به فرزندم بدهم. در واقع بچهها آن چیزی را انجام میدهند که میبینند نه آن چیزی را که میشنوند.
این بخش خیلی مهمی در زمینه تربیت هست و بخش دیگری هم که برعهده والدین میباشد در زمینه تربیت دینی و آشنایی با مسائل مذهبی، بحث بسترسازی است، اینکه والدین در سبک زندگی بتوانند جوری زندگی کنند که ارزشهای دینی را بتواند به بهترین نحو به فرزندان منتقل کنند و اینکه کودک در معرض این آموزها قرار بگیرد خیلی مهم است.
البته که این آموزشها نباید مستقیم باشد و غیرمستقیم بودن این آموزشها را نباید فراموش کرد، مثلا مراسمهای مذهبی را مهم بدانیم و به آنها توجه کنیم چه اعیاد و چه عزاداریها را. به فرایض دینی پایبند باشیم و به طورکلی در سبک زندگیمان این اهمیت را به تعالیم دینی و مناسک دینی داشته باشیم.
• بهعنوان یک مادر جوان و نسل امروزی تربیت اسلامی را برای فرزندتان انتخاب میکنید یا غربی؟ چه تاثیری در آینده فرزندتان دارد؟
این سوال از هر دو دیدگاه کلی است و تعریف آینده بهتر فرزندان خیلی متفاوت است، از دیدگاه اسلام هدف تربیت اسلامی رسیدن به حیات طیبه است اما در بحث تربیت غربی به سعادت انسان نگاه مادی میشود و تعریف آن از زندگی بهتر قطعا با دیدگاه اسلامی خیلی متفاوت است.
از نظر من دین اسلام آنقدر کامل است که خداوند راه عاقبت بخیری را در طول تاریخ بهترینهایش را خرج بشر کرده و اگر دینی را که خداوند فرستاده را درست بشناسیم واقعا نمیشود که عاشق آن نشد و من هم به عنوان یک مادر تمام سعی خودم را میکنم که این راه را به فرزندم نشان دهم و وظیفه خود را درقبال انتقال ارزشهای دینی به فرزندم انجام دهم و در حق فرزندم دعا میکنم در مسیر هدایت الهی هم من و هم خودش قرار بگیریم و در این راه ثابت قدم بمانیم که خداوند هم در این مسیر کمک خواهد کرد و در این مسیر تربیت دینی، از یافتههای غرب تا جایی که منافاتی با تربیت اسلامی و ارزشهای اسلامی نداشته باشد استفاده خواهیم کرد.
• نقش پدر و مادر در تربیت کودک به چه صورت است؟
در واقع باید بگویم مهمترین نقش در تربیت را پدر و مادر دارند چرا که فرزندان در بستر خانواده رشد میکنند و شخصیتشان شکل میگیرد و این واقعا مهم است که چگونه بستری باشد، بستر پذیرش، بستر پر از مهر و محبت است، این موضوع اینقدر اهمیت دارد که باتوجه به مسائلی که در این مسیر وجود دارد، پدر و مادر با آگاهی میتوانند مسیر تربیت را هدایت کنند و ارزشهای خانواده را به فرزندانشان منتقل کنند.
اما یک نکته مهم هماهنگی والدین در امور تربیتی است، این مسئله آنقدر مهم است که اگر در زمینهای والدین هر دو باهم یک برخورد اشتباهی را با کودک داشته باشند وقتی همسو باشند آسیب آن خیلی کمتر خواهد بود به نسبت اینکه در حضور کودک والدی بخواهد والد دیگر را تصحیح کند و روش دیگری را نقض کند و این اختلاف نظر در حضور کودک انجام شود و کودک شاهد آن باشد.
اختلاف نظر وجود دارد و یک موضوع خیلی طبیعی است اما پدر و مادر بایستی در خلوت خودشان بدون حضور فرزند باهم اختلاف نظر را حل کنند و نظرشان را یکی کنند تا در حضور کودک در واقع یک وحدت رویهای را در پیش بگیرند، چون این موضوع برای رشد شخصیت کودک خیلی آسیب خواهد داشت و حتی در حرف شنوی از پدر و مادر در مسائل مختلف.
• تاثیر فیلمها و بازیها بر تربیت کودکان به چه صورت است؟
فیلمها تاثیری که بر روند تربیتی کودکان دارند قابل چشمپوشی نیست به ویژه امروزه با توسعه شبکههای اجتماعی، فیلمهای مختلف و دسترسی به وسایل ارتباط جمعی، حساسیت این قضیه خیلی بیشتر از گذشته است بنابراین مراقبت و محافظت از فرزندان در برابر اطلاعات و دادههایی که از این طریق به فرزندان منتقل میشود یک وظیفه بسیار سنگینی است که بردوش والدین است.
فیلمها همانطور که میتوانند علاوهبر جنبه تفریحی، در ارتقاء سطح دانش مطلوب، ایجاد تنوع در زندگی، جنبه آموزشی مثبت، موثر و مفید باشند، فیلمهایی با محتوای نامناسب هم از نظر آموزشی، اخلاقی و تربیتی که متاسفانه با اهداف تجاری یا بدون سواد کافی برای خانوادهها تولید میشوند میتواند آثار مخربی داشته باشند و بخاطر تاثیری که بروی کودکان و نوجوانان دارند، خانواده را به لحاظ روانی متحمل آسیبهای زیادی کند.
به همین دلیل توصیه میشود نظارت دقیقی وجود داشته باشد تا کودکان و نوجوانان در معرض موضوعات نامناسب و محافظت نشده قرار نگیرند.
بزرگسالان به طور کلی غیرواقعی بودن موضوعات فیلمها را درک میکنند اما بچهها چون آگاهی کافی ندارند و در واقع شخصیتشان در حال شکلگیری است و در سنین حساسی هستند خیلی زود تحت تاثیر مفاهیم و پیامهایی که به آنها منتقل میشود قرار میگیرند و این اهمیت زیادی دارد که تحت تاثیر چه اطلاعات و دادههایی هستند.
• دیدگاه خیلی از خانوادهها برای مشاوره گرفتن این است که حتما بایستی مشکلی وجود داشته باشد که به مشاور مراجعه کنند، توصیه شما در این مورد چیست؟
متاسفانه با این مورد زیاد مواجه میشویم اما نکتهای که وجود دارد این است که فرزندپروری یک مهارت است که نیاز به کسب آگاهی و دانش دارد.
یک جمله خیلی خوب است که میگوید: «همانگونه که داشتن پیانو از شما پیانیست نمیسازد، صرفا داشتن فرزند هم از شما پدر و مادر نمیسازد». در دنیای امروز واقعا نیاز است که والدین این دانش و آگاهی را داشته باشند و حتی قبل از فرزندآوری مخصوصا برای مادران چون در جامعه و فرهنگ ما نقش تربیتی اصلی با مادر است بعد از اینکه بچه وارد زندگی شود وقت مادر برای کسب این دانش خیلی محدود است و بگذریم از تاثیراتی که در دوران جنینی بوده است ولی بهطور کلی این موضوعی است که بایستی فرهنگسازی شود و فکر میکنم آنقدر مهم است که خیلی باید روی آن کار شود.
انشاءالله که کسی مشکلی نداشته باشد ولی گاهی این مشکل نداشتنها اثرات خودش را در آینده جور دیگر نشان دهد و یکسری اختلافاتی را که خانوادهها با فرزندانشان در سنین بزرگتر که میشوند دارند، تمام ریشه آن در کودکی است چون آن دانش و آگاهی در گذشته کسب نشده است و الان به ماجراهایی ختم میشود که نیاز به کسب دانش در گذشته داشته است.
• در پایان توصیه شما به والدین...
در این مورد دلم میخواهد نکتهای را اضافه کنم که در بحث تربیتی اگر ما دلمان میخواهد فرزندانمان خوب تربیت شوند درواقع این اتفاق در یک بستر دوستانه، محترمانه و صمیمانه میافتد.
اینکه ما بچهها را به عنوان یک انسان بپذیریم، پذیرش بدون قید و شرط در واقع میتواند خیلی تاثیر مثبتی هم روی شخصیت بچهها داشته باشد و هم روی رابطه صمیمانه بچهها با والدین.
متاسفانه این ارتباط صمیمانه و دوستانه خیلی کم پیش میآید بین والدین و فرزندانشان اتفاق بیوفتد ولی اینقدر مهم و تاثیرگذار است که دلم میخواهد بگویم همه تربیت همین است.
ما اگر دوست فرزندانمان باشیم اگر یک ارتباط صمیمانه و در عین حال محترمانه با بچهها داشته باشیم، اگر در واقع به آنها احترام بگذاریم خروجی آن قطعا احترام و صمیمت خواهد بود و پایهریزی این صمیمت قطعا در دوران کودکی اتفاق خواهد افتاد و از سالهای اولیه کودکی در واقع شما در سبک زندگی این احترام و صمیمیت را به فرزندتان منتقل کنید آن هم، همین احترام و صمیمیت را به ما منتقل خواهد کرد. گفتوگو از زهرا هیهات