جنگل؛ قربانی سودجویی در روند توسعه

به گزارش بلاغ، تخریب بی رویه جنگل های ایران بر اثر عوامل انسانی و غیر انسانی در یك سده گذشته، به یكی از مهمترین دغدغه های مسوولان و دوستداران محیط زیست تبدیل شده است.

تحولات سال های گذشته، منابع طبیعی مانند جنگل‌ ها و مراتع را به شدت در معرض تهدید قرار داده است. اجرای طرح های كشاورزی صنعتی، طرح های سدسازی و راه سازی، گسترش شهرها به ویژه ساخت و سازهای غیر قانونی موجب شده تا تخریب جنگل های ایران در یك سده ی گذشته روندی شتابان تر از قبل داشته باشد.

به این ترتیب یكی از محرك های تخریب جنگل در چند دهه ی گذشته، اجرای طرح های عمرانی بدون توجه به آسیب های زیست محیطی آن بوده است. بسیاری از پیمانكاران برای كاهش زمانِ اجرا و صرفه جویی در هزینه ها كوتاه ترین مسیر را برای اجرای طرح های خود انتخاب می كنند بدون آنكه توجهی به پیامدهای زیست محیطی و آسیب های آن داشته باشند.

مساحت جنگل مازندران نزدیک به یک میلیون هکتار و مساحت پارک جنگلی طبیعی مازندران حدود 14 هزارهکتار است. در اين جنگلها غلبه با درختان پهن برگ است که تا ارتفاع 1800متري گسترش دارند وپس از آن تا ارتفاع 2500متري، درختان سوزني برگ ظاهر مي شوند.بالا تر از آن، شرايط رويش گونه هاي درختي محدود مي شود و پوشش گياهي به چمنزار (همانند چمنزارهاي آلپي اروپا) تبديل مي شود که در بهارو تابستان سبز ميشوند. در گذشته جنگل متراکم تر بوده و گسترش شمالي بيشتري داشته است.

مهمترين گونه های جنگلی مازندران مازو، مَمرَز، آزاد، انجيري، توسکا، زبان گنجشک، شاه بلوط، شمشاد، افرا، نمدار، نارون و راش هستند.

براساس پژوهشهای سازمان جهانی حفاظت محیط زیست، یک هکتار جنگل تا 2 هزار مترمکعب آب در سال ذخیره می‌کند. یعنی جنگل‌مازندران که نزدیک به 1 میلیون هکتار مساحت دارد، سالانه قادر است حدود 2 میلیارد مترمکعب آب در خاک خود ذخیره ‌کند که سبب پیشگیری از فرسایش خاک در بیش از یک و نیم میلون هکتار است.

انتقاد از تخریب‌های بی رویه جنگل‌های کشور

علی محمد شاعری نماینده مردم شرق مازندران در مجلس شورای اسلامی با انتقاد از تخریب‌های بی رویه جنگل‌های کشور، اعلام کرد: تخریب‌هایی که اتفاق افتاده عمدتاً کیفی است و بر اساس تحقیقاتی که ترتیب داده‌ایم، باید بر میزان درختان افتاده و ایستاده تجدید نظر کنیم.

وی با بیان اینکه حفظ محیط زیست نباید فقط در گفتار اولویت نخست ما باشد، تصریح کرد: در عالم واقع نیز باید به این مهم اهمیت دهیم و بر اساس بررسی‌های ما در بسیاری موارد، در تخریب‌ها عامل انسانی نقش اصلی داشته است.

همچنین بر اساس بررسی‌ها در سال‌های ۷۵ - ۷۴، بیشترین تخریب جنگل‌ها و بهره برداری از آن‌ها در مساحتی حدود ۲.۵ میلیون متر مربع اتفاق افتاده که این هیچ تناسبی با میزان رویش‌ها ندارد و صرفاً نشان دهنده اینست که دخالت غیرکارشناسی در میان بوده است.

شاعری ادامه داد: بر اساس مشاهدات همچنین عمر جنگل‌هایی که حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ سال بوده، اکنون به ۵۰ یا ۶۰ سال رسیده و این مسئله از تغییر ابعاد درختان نیز کاملاً مشهود است.

به گفته وی بهره‌برداری از جنگل‌ها باید برای تجدید حیات آیندگان در طرح‌های گردشگری، توریستی و طبیعت‌گردی طی یک برنامه‌ریزی مدون در دستور کار قرار گیرد چراکه در این بازه زمانی با وجود جنگل خواری‌ها و برداشت‌های بی‌رویه از این مناطق، جنگل‌ها نیازمند بازنگری دوباره هستند.

عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی اعلام کرد: مساحت جنگل‌های کشور در سه دهه اخیر از ۱۸ میلیون به ۱۴ میلیون هکتار کاهش پیدا کرده و ۱۴ میلیون هکتار باقیمانده هم وضعیت مطلوبی ندارند.
بهره برداری غیراصولی، قاچاق چوب و تغییرات اقلیمی که در قالب آفات و بیماری‌ها خود را بروز می‌دهد، ازعوامل تخریب جنگل‌ها هستند.

نماینده مردم بهشهر، نکا و گلوگاه در مجلس شورای اسلامی با اشاره به ۶۰۰ هزار جنگل مخروبه در شمال کشور تصریح کرد: متأسفانه با دخالت عوامل انسانی در حوزه منابع طبیعی و جنگل‌های کشور ۶۰۰ هزار هکتار جنگل مخروبه در سطح شمال کشور وجود دارد و بر این اساس سطح جنگل‌های شمال از سه میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار جنگل به دو میلیون هکتار رسید که تخریب جنگل موجب مشکلات فراوانی و بروز حوادثی مانند سیل می‌شود.

تداوم طرح تنفس تا پایداری جنگل‌های شمال

عباسعلی نوبخت، معاون سازمان جنگل‌ها که میهمان تلفنی این برنامه بود، اظهار کرد: اجرای طرح تنفس و ممنوعیت برداشت چوب تا پایداری جنگل‌های شمال کشور ادامه می‌یابد.

وی با اشاره به اینکه با وجود مشکلات اقلیمی فعلی بهره‌برداری از جنگل‌ها مفهومی ندارد، گفت: در سال ۹۵ نزدیک ۵۵۰ هزار مترمکعب از جنگل‌های شمال کشور برداشت چوب داشته‌ایم و در سال ۹۶ به طور کامل این برداشت ممنوع شد؛ اما قاچاق چوب در نقاط بحرانی اتفاق می‌افتد.

نوبخت افزود: در واقع با برداشت چوب از جنگل‌های شمال کشور تنها ۱۰ درصد نیاز چوبی صنایع ما تأمین می‌شد که با حذف آن، این میزان نیاز از محل زراعت چوب و حتی واردات قابل تأمین است.

وی اضافه کرد: هم‌اکنون حدود ۲۲۰ هزار هکتار زراعت چوب در کشور داریم که بر اساس قانون توسعه برنامه‌ی ششم ۷۵ هزار هکتار دیگر باید به آن اضافه شود که از این بخش می‌توان نیاز مصرف داخلی را تأمین کرد.

معاون سازمان جنگل‌ها ادامه داد: در طرح تنفس جنگل قرار بود درختان شکسته و افتاده از جنگل خارج شوند که البته این مهم به تشخیص کارشناسان سازمان جنگل‌ها برمی‌گردد به شکلی که اگر درختان شکسته به صورت تجمعی در عرصه جنگل باشند، از این محل خارج شوند و این موضوع ارتباطی به درختان افتاده و شکسته به طور پراکنده در جنگل ندارد.

برای تأمین منابع ارزی نباید به جنگل فکر کرد

تقی شامخی، کارشناس جنگل نیز در خصوص عوامل جنگل خواری گفت: با توجه به موقعیت جغرافیایی و وضعیت زیست بوم‌های کشور، ایران باید بیش از سایر کشورها به فکر حفاظت از جنگل‌های خود باشد.

وی افزود: از اوایل پیدایش جنگلداری نوین ایران که نخستین قانون آن نیز در سال ۱۳۲۱ نوشته شد، دغدغه تخریب جنگل همیشه مدنظر بوده است. بررسی‌های تازه بر روی جنگل‌ها هم نشان می‌دهد جنگل‌های کشور از نظر کیفی تنزل پیدا کرده است.

شامخی با تاکید بر اینکه طرح جنگل‌ها نباید به چوب متکی باشد، تصریح کرد: جنگل برای تولید مستمر نیاز به طرح‌های مدیریت و حفاظت دارند.

این استاد دانشگاه با انتقاد از تفکیک مدیریت گونه‌های گیاهی و جانوری و مناطق مختلف و بررسی آسیب‌های حاصله از این شیوه مدیریتی، تنها راه حفظ جنگل‌های ایران را مدیریت یکپارچه دانست.

وی با تاکید بر اهمیت حفظ درختان افتاده به عنوان زیستگاه‌های تازه، تصریح کرد: کشوری که سرشار از منابع نفت و گاز است برای تأمین منابع ارزی خود نباید به جنگل فکر کند.

انتهای پیام/