روئیدن مجدد گیاه در قسمت مخروطی شکل برج قابوس موجب بروز انتقاد شدیدی از سوی فعالان حوزه فرهنگی و تاریخی گنبدکاووس شده است.
انتقاد گنبدیها به نحوه مرمت برج قابوس و توضیحات فنی مدیرکل میراث فرهنگی و کارشناسان
31 تير 1398 ساعت 12:00
روئیدن مجدد گیاه در قسمت مخروطی شکل برج قابوس موجب بروز انتقاد شدیدی از سوی فعالان حوزه فرهنگی و تاریخی گنبدکاووس شده است.
به گزارش بلاغ،برج گنبد قابوس بنایی تاریخی از سده چهارم هجری است که در شهر گنبدکاووس، شمال ایران و در استان گلستان قرار دارد. سبک معماری بنا که بلندترین برج تمام آجری جهان بهشمار میآید شیوه رازی است که بر فراز تپهای خاکی که نزدیک به 15 متر از زمین بلندتر است قرار گرفته است.
«آرتور پوپ» یکی از تاریخنگاران برجسته دنیا در مورد این بنا چنین نوشتهاست: در زیر سمت شرق کوههای البرز و در برابر بیابانهای پهناور آسیا یکی از بزرگترین شاهکارهای معماری ایران با همه شکوه و بزرگی خود قد برافراشتهاست. این بنا گنبدکاووس، آرامگاه کاووس بن وشمگیر است و برج آرامگاه از هرگونه آرایش سلام به دور است. جنگندهای با نیروی ایمان در نبرد رودرروی، پادشاهی شاعر در نبرد با ابدیت، آیا آرامگاهی چنین بزرگ و مقتدر وجود دارد.
این بنا که در حدود 6 سال پیش به عنوان میراث جهانی در یونسکو به ثبت رسید در سالهای اخیر با مشکلی به نام رویش گیاهان بر قسمت مخروطی شکل خود روبه رو شده است، مشکلی که هرچند در گذشته نیز وجود داشته اما با توجه به انجام چند مرحله مرمت انتظار مردم و کارشناسان حذف دائمی این رویشها بوده است که همین موضوع موجب بروز انتقاداتی در فضای مجازی و حقیقی این شهرستان و کشیده شدن این موضوعات به مسوولان ارشد شهرستانی استانی نیز شده است.
به همین منظور این موضوع را از کارشناسان و مسوولان این حوزه پیگیری کرده و پس از شنیدن مواضع و سخنان طرفهای مختلف، این مطالب که برای روشن شدن وضعیت و اطلاع علاقهمندان به این اثر بینظیر تاریخی منعکس میشود را در ادامه مشاهده میکنید:
* نصب نادرست پنجره فوقانی برج قابوس در عملیات مرمت
فعال فرهنگی و هنری گنبدکاووس در جمع خبرنگاران و کارشناسان حوزه میراث فرهنگی با نمایش تصاویری از برج قابوس در دورههای مختلف زمانی، اظهار کرد: در برههای از تاریخ در مرمت برج قابوس دقتهای لازم صورت نگرفته و موجب شده است که هم نمای ظاهری و هم سلامت این برج به خطر بیافتد.
سیامک غفارپور با بیان اینکه به طور مثال در برداشتن و نصب مجدد پنجره قسمت فوقانی برج اشکالات متعددی رخ داده است، خاطرنشان کرد: به طور مثال علاوه بر اینکه یک توری پاره مجدد نصب شده، برخی آجرها در فرآیند برداشتن پنجره تخریب شده و علاوه بر آن در مرحله مرمت شیب لازم برای آجرهای کناره پنجره رعایت نشده که موجب جمع شدن آب و همچنین فضولات پرندگان شده است.
* بیتدبیری در مرمت برج قابوس در سال 1385
وی با تاکید بر اینکه بخش عمدهای از این نا ملایمات و بیتدبیریها در مرمت سال 1385 رخ داده است، تصریح کرد: ایجاد فاصله از بخشی از بدنه برای جلوگیری از تماس مردم با آن، به نظر بنده خود عاملی برای روئیدن گل سنگها بر روی یکدیگر شده زیرا رطوبت و چربی دست افراد شاید میتوانست مانع رشد این گیاهان شود.
این هنرمند و پیشکسوت حوزه میراث فرهنگی با انتقاد از برخی روشها در مرمت و به ویژه حذف و پاکسازی گیاهان روئیده بر بخش مخروطی برج قابوس، ادامه داد: به نظر بنده باید بالاخره با مشورت از صاحبنظران شیوه مشخصی را برای مقابله با این پدیده صورت داد تا هر سال شاهد رشد این گیاهان بر روی برج نباشیم همانطور که در گذشته این رشد بسیار کم و بعضا نادر بوده است.
* مداخله جدی در برج قابوس مجاز نیست/ مرمت پیوسته تنها راه نجات برج قابوس
مدیر پایگاه جهانی برج قابوس در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری فارس در گنبدکاووس با اشاره به اینکه انتقادات مطرح شده در روزها و ماههای اخیر قابل تامل و بررسی است، افزود: اما برای این انتقادات پاسخهای روشن و شفاف علمی وجود دارد که قطعا تقدیم منتقدین و دلسوزان حوزه میراث فرهنگی خواهیم کرد.
نورتقانی با بیان اینکه بناهای آجری همواره نیاز به مرمت پیوسته دارند، اضافه کرد: دلیل این موضوع این است که نمیشود با اضافه کردن متریال یا استقاده از ماده خاصی اصالت بنا را زیر سوال برد و یا مداخله جدی کرد زیرا مداخله با این مدل تنها برای زمانهای اضطراری و در آستانه تخریب بنا مجاز است.
وی با تاکید بر اینکه در بناهای آجری تنها کاری که ما باید انجام دهیم کاهش سرعت فرسایش است، گفت: در این مسیر وظیفه ما مرمت پیوسته و مداوم بناهاست که در همه مرمتهای بزرگ دنیا نیز بین یک تا پنج درصد خطا وجود دارد و در مجامع علمی هم قابل قبول است.
* رطوبت و چربی دست انسان برای برج قابوس خطرآفرین است/ مرمت باید در دو فصل متوالی صورت بگیرد
مدیر پایگاه برج جهانی قابوس با اشاره به موضوعات مطرح شده درباره روئیدن گل سنگها بر روی بخش مخروطی برج قابوس با فاصله کمی از مرمت صورت گرفته، افزود: برای رفع این مشکل باید حداقل ابزار مرمت و داربستهای دور برج در دو فصل باقی بمانند تا بتوانیم در دو فصل و زمان رشد و دانهدهی با گیاه مبارزه کنیم.
نورتقانی با بیان اینکه سمپاشی نیز یکی از راههای مقابله با گل سنگهاست که باید در زمان مشخص صورت بگیرد، خاطرنشان کرد: هر گیاه گل سنگ بالغ بر 20 هزار تا 30 هزار دانه تولید میکند که اگر لابهلای بافت دیواره و فضای برج برود پاکسازی آن بسیار مشکل بوده و باید قبل از دانهدهی گل در دو فصل به روشهای سنتی و نوین مبارزه را انجام دهیم.
وی با رد نظریه مفید بودن چربی و رطوبت دست انسان برای برج و جلوگیری آن از رویش گیاه، گفت: اتفاقا این رطوبت و چربی بر روی بدنه برج بستر رشد گیاهان و قارچها را فراهم میکند و به نوعی تقویت کننده گل سنگها نیز هست.
* بهترین روش مرمت روش سنتی است/ استفاده از مواد نانو همیشه مفید نیست
کار شناس ارشد مرمت ابنیه تاریخی در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری فارس در گنبدکاووس با اشاره به اینکه شرایط برج قابوس با سایر ابنیه تاریخی در شمال کشور و سایر نقاط متفاوت است، ادامه داد: یکی از تفاوتها در ارتفاع برج و مشکل بودن نصب داربست در فواصل کوتاه برای مرمت و پاکسازی از گیاه است.
محمد جواد احمدی برهم زدن زیبایی منظری بنا در صورت نصب داربست را یکی دیگر از عوامل تفاوت برج قابوس با سایر ابنیه با ارتفاع کمتر دانست و تصریح کرد: هر گونه مداخله جدی در برج قابوس که به ثبت جهانی نیز رسیده است اصالت این بنا را از بین برده و از ارزش آن خواهد کاست.
وی با بیان اینکه بهترین راه برای حذف گیاهان روئیده بر بدنه برج را راه سنتی دانست و گفت: در طی بیش از یک هزار سال این اتفاق به روشهای سنتی رخ داده و به نظرم اگر در زمان مناسب با این گیاهان با همان روشهای سنتی مبارزه و مقابله شود این مشکل قابل حل خواهد بود.
این کارشناس ارشد مرمت ابنیه تاریخی با تاکید بر اینکه استفاده از مواد نانو برای مبارزه با رویش گیاه در بدنه برج قابوس همواره نمیتواند اقدام درستی باشد، تاکید کرد: استفاده از مواد نانو در برخی از موارد موجب جذب رطوبت به بنا و یا مشکل تنفس در مواد برج میشود.
* عملیاتی شدن 3 طرح پژوهشی درباره مرمت برج قابوس
مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گلستان در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری فارس در گنبدکاووس با اشاره به اینکه عمده انتقادات به مرمت برج مرتبط با عملیات مرمت در سال 1385 است، اظهار کرد: بنده در آن زمان مسوولیتی در این حوزه نداشتم و انصافا برخی از انتقادات را نیز منطقی میدانم.
ابراهیم کریمی با اشاره به اینکه تغییرات بر روی برج به صورت لحظهای توسط پایگاه جهانی برج قابوس و کارشناسان خبره رصد میشود، ادامه داد: تردیدی نداشته باشید تمامی تلاش ما برای حفظ و مرمت این اثر بیبدیل جهانی است و قطعا در این مسیر نیازمند کمک و همراهی همه دلسوزان هستیم.
وی با بیان اینکه اقدامات پایگاه جهانی برج قابوس بر پایه تحقیقات و علوم روز صورت میگیرد، تصرح کرد: در حال حاضر نیز سه تیم به صورت همزمان در حوزههای مختلف از جمله متریالهای مورد استفاده برای مرمت، مبارزه با گیاهان و گل سنگها و تهیه طرح مقدماتی مداخله در حال پژوهش در دانشگاه گلستان و دانشگاه شهید بهشتی تهران هستند.
کد مطلب: 397455