میزبان خوبی برای شمشادها نبودیم

به گزارش بلاغ، آفت وارداتی شب‌پره در سال 95 با شیوع خود در جنگل‌های هیرکانی، پروژه انقراض شمشادها را از جنگل‌های چالوس آغاز کرد.

این واقعه که در ابتدا به صورت لکه‌ای در یکی از مناطق جنگلی چالوس اتفاق افتاده بود، با اما و اگرها، دست دست کردن‌ها، عدم تأمین اعتبار و برخی‌ بهانه‌های دیگر، مهار نشد و این آفت، آرام آرام اما با ولع، برگ برگ، ساقه ساقه و در نهایت پوست پوست دانه دانه درختان شمشاد را از غرب تا شرق استان، چرید و شمشادها را یکی پس از دیگری، از پس انداخت.

*فرصت سوزی مدیران

اکنون، جنگل‌های هیرکانی استان‌های شمالی از گیلان گرفته تا گلستان، به قبرستان شمشادها مبدل شده است و آفت‌ها حتی به جنازه‌های بی‌جان آن‌ها هم رحم نکرده‌اند.

مرگ میلیون‌ها اصله شمشاد و خشکیدگی 90 درصد از وسعت 16 هزار هکتاری شمشادها در مازندران و 42 هزار هکتاری شمشادها در استان‌های سه گانه شمالی، یکی از بزرگ‌ترین فجایع زیست محیطی در حوزه منابع طبیعی و جنگل‌ها است که بی تفاوتی مدیران استانی و کشوری به این موضوع حیاتی و مهم، به یک تأمل جدی از سوی مردم، تشکل‌های محیط زیست و دستگاه‌های ذی‌ربط نیازمند است.

نجات این درخت‌های ناب و قدیمی که چندین قرن، جزیی لاینفک از جنگل‌های هیرکانی کشور بودند، امری محال نبود که با اهمال محرز مسئولان به ناممکن مبدل شد.

سه سال پس از آغاز هجوم آفت‌ها، فرصت سوزی مدیران بالادست موجب نابودی و انقراض این‌گونه درختی از جنگل‌های هیرکانی نوار سبز شمال کشور شد و اینگونه به میزبانی 5 قرن استان‌های شمالی از شمشادها، پایان دادند؛ باید بپذیریم با همه نیک‌پنداری ایرانیان از میزبانی شمالی‌ها، این‌بار میزبانان خوبی نبودیم.

*بیماری شمشاد رویشگاه‌های زیادی را خشکاند

امین وطن‌دوست کارشناس ارشد گیاه‌پزشکی اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران- ساری در گفت‌وگو با خبرنگار بلاغ در خصوص چندوچون نابودی شمشادها در مازندران اظهار کرد: متاسفانه شمشادهای خزری از گونه‌های پهن برگ همیشه سبز درختان جنگل‌های شمال کشور هستند که از آستارای گیلان تا منطقه گلستان، رویشگاه این گونه همیشه سبز می‌باشد.

وی ادامه داد: این گونه طی چند سال اخیر به دلیل دو عامل مخرب یکی به‌عنوان بیماری قارچ بلایت شمشاد و دیگری آفت شب‌پره شمشاد، چنان مورد هجوم قرار گرفتند که هم اکنون در معرض انقراض قرار دارند.

کارشناس ارشد گیاه‌پزشکی اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران- ساری خاطرنشان کرد: بیماری قارچ بلایت شمشاد از سال 91 در شمال کشور گسترش پیدا کرد که رویشگاه‌های زیادی از مناطق شمال کشور را خشکاند تا اینکه با آمدن بیماری آفت شب‌پره، این بیماری را تحت‌الشعاع خود قرار داد.

این مقام مسئول گفت: آفت شب‌پره یک آفت بسیار مهاجم و افت قرنطینه‌ای است که از سال 95 وارد شمال کشور شد و در بدو کار، رویشگاه شمشاد منطقه نوشهر را آلوده و سپس در همان سال، تمام رویشگاه‌های شمال کشور را مورد هجوم خود قرار داد.

وطن‌دوست بیان کرد: این آفت، آفتی است که 3 تا 4 نسل دارد که در ابتدا از برگ و جوانه‌های شمشاد تغذیه می‌کند و در نهایت با تغذیه از پوست این درختان، منجر به نابودی و خشکیدگی این درختان می‌شود.

*علل عدم مهار آفت

وی در پاسخ به سوال خبرنگار ما در خصوص علل عدم مهار این آفت که در بدو کار امری ممکن بود و در ادامه با گسترش آفت منجر به دربرگیری تمام رویشگاه‌ها و رسیدن به وضعیت مهارنشدنی این آفت شد؛ عنوان کرد: این آفت یک آفت قرنطینه‌ای بوده که وقتی در منطقه‌ای فعال می‌شوند، یک دشمن طبیعی برای مبارزه و کنترل آن وجود ندارد و از طرفی دیگر از آن‌جا که این آفت دارای چند نسل بوده و به دفعات به درختان صدمه وارد می‌کند، خسارات جبران ناپذیری را به بار می‌آورد.

کارشناس ارشد گیاه‌پزشکی اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران- ساری اضافه کرد: البته باید به این نکته هم اشاره کنیم که رویشگاه این‌گونه در برخی نقاط شیب‌دار واقع شده است که به‌دلیل شیب تند، حضور انسان در آن مناطق غیر ممکن است و یکی از دلایلی که نتوانستیم این آفت را کنترل کنیم به‌خاطر شرایط جغرافیای سخت منطقه بود.

این مقام مسئول عدم تخصیص منابع اعتباری کافی را یکی دیگر از علل عدم کنترل این آفت اعلام کرد و افزود: عدم قابلیت دسترسی به برخی رویشگاه‌ها و همچنین عدم وجود دشمن بازدارنده طبیعی از علل عدم موفقیت در کنترل این آفت به شمار می‌رود.

وطن‌دوست در پاسخ به سوال دیگر خبرنگار ما در خصوص گونه‌های جنگل‌های هیرکانی اظهار کرد: جنگل‌های هیرکانی مشتمل بر گونه‌های راش، ممرز، بلوط، افرا، ملج، اوجا و شمشاد هستند که جزو گونه‌های کم نظیر در سطح دنیا به شمار می‌آیند.

*اعتبار مناسب برای کنترل آفت نداریم

وی در پاسخ به این سوال خبرنگار ما در این خصوص که در کنار تمام عواملی که شما در مورد عدم موفقیت در کنترل این آفت مطرح کردید اما کوتاهی مدیران، نقش به سزایی در وقوع چنین فاجعه‌ای داشته است، چه نظری دارید؛ اعلام کرد: بله، سهل‌انگاری‌های بوده و اگر در همان آغاز کار، اعتبار مناسبی را برای کنترل این آفت در سطح 500 هکتاری تخصیص می‌دادیم، می‌توانستیم با حداقل امکانات و در اسرع وقت این آفت را مهار کنیم و نگذاریم پایش به سایر رویشگاه‌ها برسد و آن‌ها را آلوده کند.

کارشناس ارشد گیاه‌پزشکی اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران - ساری در پاسخ به سوال دیگری در خصوص اعتبار لازم برای حفظ باقیمانده شمشاد‌ها از خطر انقراض، بیان کرد: با توجه به اینکه این آفت در تمام رویشگاه‌های شمال کشور وجود دارد و خسارات شدیدی هم به 80 تا 90 درصد این رویشگاه‌ها زده است، یکی از رویشگاه‌های شمشاد در منطقه دودانگه ساری را به وسعت 30 هکتار  به عنوان منطقه پایلوت و ذخیره‌گاه این گونه انتخاب شده است که با توجه به آلوده شدن این نقطه به آفت، تنها در این نقطه نیازمند اعتبار یک‌ونیم میلیارد تومانی هستیم تا بتوانیم در چند مرحله با محلول‌پاشی این آفت را در این منطقه کنترل کنیم.

این مقام مسئول در خصوص وسعت سهم شمشادها از جنگل‌های مازندران پاسخ داد: در استان مازندران بیش از 16 هزار هکتار شمشاد داریم که از این میزان، 7 هزار و 500 هکتار سهم حوزه ادراه کل ساری و 8 هزار و 500 هکتار نیز سهم حوزه اداره کل نوشهر است.

وطن‌دوست در پاسخ به این سوال که آیا امکان بازپروری یا پرورش مجدد شمشاد در جنگل‌های استان وجود دارد یا اینکه باید شمشادهای خشکیده را کاملا منقرض بدانیم؛ گفت: البته ما یک برنامه‌ در دست اجرایی داریم تا  رویشگاه سبز شمشاد موجود در سنگده ساری را که دارای آلودگی کمی است با تمام امکانات و اعتباراتی که داریم، به عنوان ذخیرگاه نهال، بذر و قلمه حفظ کنیم و در ادامه با پرورش این بذرها در نهالستان‌های این اداره کل، به تولید شمشاد برسیم و به محض مساعد شدن شرایط، این نهال‌ها را در عرصه‌های جنگلی بکاریم.

وی در خصوص بیشترین وسعت رویشگاه‌های شمشاد در کشور و همچنین استان پاسخ داد: در حوزه اداره کل ساری بیشترین وسعت این گونه در شهرهای ساری، نور، آمل و نکا و در شمال کشور بیشترین سهم مربوط به استان گیلان با 22 هزار هکتار است.

کارشناس ارشد گیاه‌پزشکی اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران- ساری در پاسخ به سوال دیگری درباره ظهور و حضور آفت جدید دیگری با نام تخم انگشتری طی سال‌جاری، در خصوص شدت و قوت تخریب این آفت و همچنین گیاه هدف آن در عرصه جنگلی، اعلام کرد: این آفت بیشتر در عرصه‌های مرتعی به ویژه در منطقه بلده نور دیده شده که به گونه‌های زرشک و تمشک و برخی گونه‌های محلی خسارت زده است.

این مقام مسئول ادامه داد: این آفت، هر چند سال با توجه به شرایط محیطی طغیان می‌کند و به گونه‌های درختچه‌ای مناطق، خسارت می‌زند.

*3 هزار هکتار از اراضی جنگلی مبتلا به آفت «تخم انگشتری»

وی در پاسخ به میزان وسعت این آفت در استان پاسخ داد: آفت تخم انگشتری تاکنون، 3 هزار هکتار از اراضی جنگلی استان را در بر گرفته است که بیشتر مناطق غرب استان را در بر گرفته  است.

کارشناس ارشد گیاه‌پزشکی اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران- ساری در پاسخ به این سوال که آیا اعتبارات لازم برای کنترل این آفت، اختصاص پیدا کرده است؛ اذعان کرد: متاسفانه در این زمینه هم تاکنون هیچ اعتباری تخصیص پیدا نکرده است و با توجه به محدودیت اعتبار تخصیص یافته، ما همین اندک را به کنترل آفت شب‌پره تخصیص داده‌ایم.

در پایان این گفت‌وگو ضمن تشکر از این مقام مسئول از او خواستیم تا در انتهای این گپ‌وگفت اگر درددلی، توصیه‌ای و ناگفته‌ای دارند که مرتبط با موضوع بحث ما است، مطرح کنند که وطن دوست با استقبال از این پیشنهاد، اظهار کرد: با توجه به تغییر اقلیم آب و هوایی، شاهد کاهش بارندگی و خشکسالی بودیم؛ لذا بر این اساس ما صددرصد با شیوع آفت‌ها و بیماری‌های جدیدی در عرصه جنگلی خواهیم بود که ما از مسئولان می‌خواهیم از هم اکنون به فکر تأمین اعتبار ویژه برای کنترل به موقع این آفت‌ها باشند تا سرنوشت سایر گونه‌های جنگلی ما نظیر شمشاد به انقراض و نابودی نکشد.

گفت‌وگو از مجتبی قربانی

انتهای پیام/