راه‌های مبارزه با نفوذ فرهنگی غرب

به گزارش بلاغ، رهبر معظم انقلاب اسلامی روز 25 شهریور در دیدار با فرماندهان سپاه پاسداران فرمودند: «نفوذ فرهنگی و سیاسی خطرناک‌تر از نفوذ اقتصادی و امنیتی است؛ دشمن به‌دنبال دگرگون کردن باورهای جامعه است.» در این زمینه، دیدگاه دو هنرمند درباره تعریف نفوذ فرهنگی و راه‌های مقابله با آن را می‌خوانید.

نیاز به تقویت مبانی هنر انقلاب

احمد شاکری نویسنده و منتقد ادبی در گفت‌وگو با کیهان گفت: نفوذ فرهنگی که جلوه غالب آن نفوذ هنری است، همواره با یک نوع نفوذ علمی و پس زمینه نظری همراه بوده است. ادبیات و هنر انقلاب اگر می‌خواهد با نفوذ فرهنگ و هنر غربی مقابله کند، راهش تنها تولید هنر دینی و انقلابی نیست، بلکه راه این است که هم هنر دینی و انقلابی تولید شود و هم نظریه دینی و انقلابی هنر تقویت شود.

نویسنده کتاب «انجمن مخفی» توضیح داد: عرصه هنر، یکی از مهم‌ترین مجاری نفوذ فرهنگی غرب بوده است. هم اکنون نیز ابزارهایی چون شبکه‌های ماهواره ای، فیلم‌های سینمایی، آثار هنری و مکتوب و ... ابزارهایی برای ورود و انتشار فرهنگ غربی به عنوان یک فرهنگ مهاجم هستند. اما آنچه مهم است اینکه نمی‌توان این ساحت را از نفوذ علمی جدا کرد. به این معنی که جریان هنر غربی همواره در کنار توسعه و تبلیغ، خود را تئوریزه کرده است.

مبانی فکری و نظری هنر غربی بسترهای لازم را برای ورود، تحمیل و ترویج آن فراهم می‌کند. به عنوان مثال در عرصه ادبیات داستانی که قدمتش در کشور ما چندان زیاد نیست یکی از مجاری نفوذ فرهنگی، ترجمه آثار متعدد ادبیات غرب است که در کنار آن، آثاری هم توسط شبه روشنفکرها تألیف شده است.

وی با طرح این پرسش که چه چیزی موجب ماندگاری و تثبیت این گونه آثار در فرهنگ غنی اسلامی و ایرانی ما شده است؟ بیان داشت: یک وجه این قضیه بطور طبیعی اتفاق می‌افتد یعنی مخاطب عام وقتی با این آثار ارتباط برقرار می‌کند، به صورت غیرخودآگاه و نامحسوس از آنها تأثیر می‌پذیرد. اما وجه دیگر این است که همین آثار، پیوند گسست ناپذیری با مبانی تئوریک ادبیات اومانیستی دارند.

نویسنده «عریان در برابر باد» تصریح کرد: به صورت مشخص، دانشگاه‌ها و محافل علمی ما باید به تقویت هنر دینی و انقلابی در برابر هنر نفوذگر کمک کنند. چون جریان هنر دینی و انقلابی باید پایه و مبانی فکری داشته باشد. این درحالی است که محافل علمی و آکادمیک ما آثار دینی و انقلابی را هم با مبانی غربی تحلیل می‌کنند. به همین دلیل هم خصائص مهم در این آثار را یا نادیده می‌گیرند یا تضعیف می‌کنند.

شاکری تأکید کرد: ممکن است بدون نظریه هم بتوانیم آثاری را خلق کنیم، اما نتیجه، آثاری مجمل خواهد بود. تضمین‌کننده بقای هنر و سدی که می‌خواهیم در برابر تهاجم ایجاد کنیم، تولید فکر است. 

ساحتی که متأسفانه بسیار کم به آن پرداخته شده است. همیشه مسئله ما تولید هنر و ادبیات انقلابی و دینی بوده است و کارهای خوبی هم خلق شده است، اما مسئله نظریه پردازی در ساحت هنر، چندان جدی نبوده و کارهایی هم که انجام شده، جریان ساز نبوده است.

معضل انفعال فرهنگی

سیدمسعود شجاعی طباطبایی کاریکاتوریست، مدیرمسئول نشریه کیهان کاریکاتور و مدیر خانه کاریکاتور ایران هم به کیهان گفت: هشدار نسبت به نفوذ و تهاجم فرهنگی دشمن تنها به زمان کنونی محدود نمی‌شود، بلکه رهبر معظم انقلاب بارها در سخنرانی‌های خود بطور مستقیم و غیرمستقیم به این مسئله اشاره داشته‌اند. حتی گاهی اشاره‌های واضح و صریحی به برخی از موضوعات نموده‌اند. مثل اشاره به فیلم «تک تیرانداز آمریکایی» که بطور واضح توجه به این بود که سینمای هالیوود به دنبال این است که شخصیت‌های کاذبی را در قالب قهرمان مطرح کرده و بر تن جنایتکارها لباس بزک شده بدوزد و تصویری وارونه ارائه دهد. به واسطه همین مصادیق تا حد زیادی تعریف این قضیه روشن است.

وی تأکید کرد: متأسفانه ما از ابتدای انقلاب تا به حال همواره با جریان انفعال فرهنگی در مقابل نفوذ فرهنگی دشمن مواجه بوده ایم. به طوری که در مقابل خیلی از اتفاقات یا واکنش نشان نمی‌دهیم یا بسیار منفعلانه عمل می‌کنیم و حتی گاهی برخی از جریان‌ها از نفوذ فرهنگی حمایت می‌کنند. مثل ماجرای استعفای دولت موقت به خاطر تسخیر لانه جاسوسی آمریکا که در عرصه سیاسی رخ داد، در عرصه فرهنگی نیز بارها چنین رفتارهایی را مشاهده کرده ایم.

دبیر دوسالانه کاریکاتور تهران ادامه داد: اینکه رهبر انقلاب درباره برخی از مسائل تأکید می‌کنند و بطور دقیق و جزئی به آن می‌پردازند، نشان می‌دهد که بدنه سیاستگذاران آن حوزه دچار انفعال و کم کاری است، وگرنه اگر مسئولین به کار خود درست عمل کنند نیاز به این همه تذکر نیست. همچنان که تاریخ دوران انقلاب و دفاع مقدس نشان می‌دهد، همواره حضور صریح و جدی امام خمینی(ره) و حضرت آقا در مسائل امنیتی و عقیدتی مانع از بروز حوادث ناگوار شده است. مثل صدور حکم ارتداد سلمان رشدی توسط حضرت امام که خیلی‌ها را شوکه کرد.

شجاعی طباطبایی ادامه داد: رهبر انقلاب نیز همچون حضرت امام دائم در حال گوشزد مسائل هستند. نخبگان، مسئولین و کسانی که در صدر اتفاقات فرهنگی و هنری و سیاسی هستند باید این موارد را درک کنند.

دبیر مسابقه کاریکاتور هولوکاست تصریح کرد: در شرایطی که به برکت خون شهدا جایگاه ما در عرصه بین‌المللی قدرتمند است، غلبه این همه انفعال در برابر تهاجم فرهنگی دشمن بسیار عجیب است. این درحالی است که اگر اهالی و مسئولین فرهنگی ما متوجه عزت و جایگاه امروز ایران شوند هیچ گاه در موضع کوچک قرار نخواهند گرفت و به وضعیت متناسب با شأن جمهوری اسلامی خواهند رسید.