به گزارش
بلاغ، با آغاز فصل بهار آرام آرام درختان از خواب زمستانی بیدار میشوند و شکوفهها از بدنه خشک درختان رخ مینمایند در این میان عطر برخی از شکوفهها را هیچگاه نمیتوان از یاد برد.
بهارنارنج همان شکوفه درخت نارنج است که در فصل بهار درخت را زینت میدهد، لطافتی که همراه شدنش با بهار زیباییهایش را صدچندان میکند.
در این فصل زیبا فضای مازندران با شکوفههای بهارنارنج بیش از پیش زیبا شده و عطر آن فضای شهرها را معطر کرده است، شهروندان و مسافرانی که وارد این استان میشوند از فاصله چند صدمتری بوی مطبوع بهارنارنج را استشمام میکنند، عطر ماندگاری که در کوچه و باغهای مازندران پیچیده است.
درصد بالای ترکیبات اسانسی در بهارنارنج/ بهارنارنج ضد افسردگی و آرامبخشعضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مازندران درباره تاریخچه بهارنارنج گفت: در قرن شانزدهم میلادی یک پرنسس ایتالیایی به نام «آنا ماری نرولی» متوجه اسانس حاصل از گلهای گیاه شد و از آن برای خوشبو کردن دستکشهایش استفاده میکرد که امروزه اسانس گلهای بهارنارنج که به نام «نرولی اویل» در جهان مشهور است، از اسانسهای گرانقیمت است.
محمد اکبرزاده بیان کرد: این اسانس از سال 1680 تاکنون توسط تقطیر استخراج شده، ولی امروزه آن را با استفاده از حلالهای آلی فرّار به دست میآورند که البته میزان اسانس حاصل بسیار اندک بوده، از این رو غالباً مورد تقلب قرار میگیرد.
وی اظهار کرد: نارنج درختی است به ارتفاع چهار تا شش متر، همیشه سبز، بدون کرک، گلهای منفرد و یا مجتمع، سفیدرنگ و درشتتر از گل پرتقال، گلهای بهارنارنج به صورت منفرد و یا چندتایی در طول محور شاخهها قرار گرفتهاند.
اکبرزاده با بیان اینکه گلهای نارنج معطر، ترد و شکننده هستند، اضافه کرد: گلبرگهای ضخیم آن، به رنگ سفید متمایل به زرد است که بر روی آنها حفرههای ترشحی اسانس را به روشنی میتوان مشاهده کرد.
وی با اشاره به اینکه گلهای نارنج به نام بهارنارنج در ایران مشهور بوده که قسمت مهم مورد استفاده آن است، گفت: در اواسط بهار گلهای نارنج شکفته شده و به سرعت نیز از درخت میریزد که این گلها برای تهیه مربا و عرق بهارنارنج استفاده میشوند.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مازندران یادآور شد: اثر بهارنارنج در ظرف مسی تا هفت سال و در ظرف شیشهای تا یکسال باقی میماند.
اکبرزاده ادامه داد: ترکیبات شیمیایی اسانس بهارنارنج شامل اسانس محتوای لینالول، لینالیل استات، لیمونن، پینن، نرولیدل،ژرانیول، نرول، متیل آنترانیلات، ایندول، سیترال، و جاسمون است.
وی درباره موارد مصرف درمانی اسانس تصریح کرد: این گیاه دارای اثر ضدافسردگی و آرامبخش بوده و همچنین برای نرم کردن پوستهای خشک و جلوگیری از شکنندگی مویرگها استفاده میشود.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مازندران خاطرنشان کرد: تپش قلب، ضعف جریان گردش خون، اسهال مزمن، دردهای متواتر شکمی، نفخ، اسپاسم، سوء هاضمه، فشارهای عصبی و ناراحتیهای مربوط به هیجان و عاطفه نیز از موارد مصرف اسانس بهارنارنج هستند.
اکبرزاده تصریح کرد: این اسانس و اسانس حاصل از تقطیر برگها و شاخههای جوان، در تهیه ادکلن نیز مورد استفاده قرار میگیرند و همچنین به عنوان ماده معطر در داروسازی و نوشابهسازی نیز مصرف میشوند.
وی اضافه کرد: طبق تحقیقات انجام شده بر روی اسانس 16 رقم از مرکبات موجود در مازندران، اسانس موجود در شکوفه نارنج یا همان بهارنارنج به لحاظ درصد ترکیبات اسانسی و همچنین به لحاظ میزان اسانس در ردیف اول قرار گرفته و سپس گونههای لیموشیرین، انگشت بودا ،لیموترش و تامسون قرار گرفتهاند.
نقش موثر بهارنارنج در اقتصاد خانوار روستایی و رونقبخشی اقتصاد مازندران محمدتقی شکوهی مدیر باغبانی جهاد کشاورزی مازندران اظهار کرد: نارنج میوه درختچهای از خانواده مرکبات است که موطن اصلی آن را چین میدانند که این میوه در قرون وسطی به عنوان گیاه دارویی استفاده میشد.
وی بیان کرد: دمنوشهای گیاهی (بهصورت خشک شده) تیبگ، داروهای ترکیبی، عرقیات، مربا، عطر و ادکلن، طعمدهنده غذا (شیرینی، فالوده،بستنی، چای)، بستهبندی بهصورت گل بهارنارنج خشک شده، عسل بهارنارنج، عصاره خشک (کاربرد در داروسازی) و اسانس (داروسازی و عطر و ادکلن) از موارد کاربرد این گیاه محسوب میشود.
مدیر باغبانی جهاد کشاورزی مازندران با بیان اینکه آب حاصل از تقطیر گلهای بهارنارنج، عرق بهارنارنج نامیده میشود که طبیعت گرم دارد و در آشپزی مورد استفاده قرار میگیرد، گفت: عرق بهارنارنج در صورتی که دارای غلظت مناسب بوده و آلودگیهای میکروبی و قارچی نداشته باشد، برای تسکین شوکها و از بینبردن نفخ سودمند است.
شکوهی تصریح کرد: آرامشبخش و ضد هیجانات دستگاه عصبی، کاهش سردردهای عصبی و میگرنی، تقویتدهنده، از بین بردن تپش نامنظم قلب و اضطراب، کنترل تشنجها و حمله قلبی و همچنین رفع مشکل کمخوابی بوده، به همین دلیل پیش از خواب، نوشیدن مقداری عرق بهارنارنج توصیه میشود.
وی یادآور شد: برای درست کردن چای بهارنارنج، کافی است 10 گرم از گل بهارنارنج را در دو لیوان آبجوش به مدت 20 دقیقه بجوشانید، سپس آن را صاف کرده و همراه با یک قاشق سوپخوری عسل میل کنید.
مدیر باغبانی جهاد کشاورزی مازندران افزود: اسانس بهارنارنج و اسانس حاصل از تقطیر برگها و شاخههای جوان، در تهیه ادکلن مورد استفاده قرار میگیرند و همچنین به عنوان ماده معطر در داروسازی مصرف میشوند.
شکوهی درباره ارزش اقتصادی، اظهار کرد: ارزش صادرات گیاهان دارویی در سال بیش از 150 میلیون دلار است و سالانه بیش از یکهزار تن گیاه دارویی صادر میشود که بهارنارنج و محصولات جانبی آن نیز میتواند در سبد صادرات محصولات کشاورزی قرار گیرد.
وی اضافه کرد: قیمت بهارنارنج (مرکبات) تازه در حدود 3 تا 6 هزار تومان جهت عرقگیری و خشک کردن، قیمت هر کیلوگرم گل بهارنارنج خشک شده با بستهبندی در بازار 27 تا 40 هزار تومان و قیمت عرق بهارنارنج در بستهبندی یک لیتری برای مصرفکننده 5 هزار تومان است.
مدیر باغبانی جهاد کشاورزی مازندران تصریح کرد: یک درخت بالغ در سال بین 10 تا 200 هزار شکوفه بهار میدهد که بین یک تا دو درصد شکوفهها تبدیل به میوه میشود که وزن ترشکوفهها بهطور متوسط از یک تا دو گرم متغیر است.
شکوهی با اشاره به اینکه عملکرد گل یک درخت بالغ حدود سه تا هفت کیلوگرم گل است، اضافه کرد: عملکرد گل در باغ مرکبات با فرض 400 اصله درخت در هکتار، حدود دو تا سه تن است که ارزش ریالی این مقدار گل با فرض قیمت هر کیلوگرم معادل 4 هزار تومان، برابر با 8 تا 12 میلیون تومان است که این مبلغ به دلیل عدم آگاهی باغداران، به هدر میرود.
وی خاطرنشان کرد: توجه به اهمیت اقتصادی، ساماندهی، جمعآوری و بازاررسانی، توسعه صنایع تبدیلی مرتبط با این محصول ارزشمند میتواند نقش موثری در اقتصاد خانوار روستایی و رونقبخشی اقتصاد استان شود.
مشارکت گسترده مردم در جشنواره بهارنارنج مورد تأکید استمسعود پیری عضو شورای اسلامی شهر ساری با بیان اینکه هنوز زمانبندی برگزاری جشنواره بهارنارنج به صورت دقیق مشخص نشده است، گفت: این جشنواره از 23 اردیبهشت تا سوم خردادماه امسال در ساری برگزار میشود.
وی با اشاره به اینکه بهارنارنج یکی از اصیلترین گونههای گیاهی است که در مازندران بهویژه ساری کشت شده است، اظهار کرد: در این راستا تعداد قابل توجهی از نهالهای بهارنارنج در مکانهای مختلف شهری کاشت شده که امیدواریم این فرهنگ نهادینه شود تا مردم نیز به رویکرد اصیل خود برگردند.
عضو شورای اسلامی شهرستان ساری بیان کرد: نظر ما این است که کل مازندران، استان بهارنارنج است و به تبع آن به دلیل اینکه ساری مرکز استان است، به عنوان مرکز بهارنارنج کشور از آن یاد میشود.
پیری با تاکید بر اینکه توقع ما این است که مردم در جشنواره بهارنارنج مشارکت گسترده داشته باشند، اضافه کرد: ما باید بتوانیم فرهنگ اصیل خود را به کشور معرفی کرده و در راستای فراگیر کردن این جشنواره اهتمام جدی داشته باشیم.
وی خاطرنشان کرد: ما باید بتوانیم با عزم جدی ساری را تبدیل به حوزه فعال در عرصه گردشگری کنیم و از این پتانسیل در جهت اقتصاد شهر انتفاع ببریم.
عضو شورای اسلامی شهرستان ساری تصریح کرد: یکی از اهداف مهم برگزاری چنین جشنوارههایی، نمایاندن بیشتر قابلیتهای ساری به سایر هموطنان کشور است تا در این راستا بتوانیم جذب گردشگر کرده و این صنعت را در شهر و استان گسترش دهیم.
پیری یادآور شد: توقع ما از رسانهها این است به این موضوع بپردازند و همچنین مردم نیز مشارکت پررنگتری داشته باشند تا انشاءالله امسال شاهد برگزاری بهتر این جشنواره نسبت به سالهای قبل باشیم.
بهارنارنج در فرهنگ عمومی ما دارای منشاء دارویی و همچنین از لحاظ زیبایی دارای اهمیت است که میتواند در تلطیف فضای زندگی شهری تأثیرگذار باشد.