سفر درنای امید و قوهای آوازه‎خوان به سرزمین‎های دور

به گزارش بلاغ، تنها بازمانده درنای سپید سیبری نیمه پاییز بود که به مناطق تالابی مازندران سفر کرد و در روزهای اخیر، سفر دوباره اش را به سرزمین های سرد و دور شروع کرد.

هم‌زمان با نوشدن سال جدید، مهاجرت دیگر گونه های پرندگان مهاجر از تالابها و دشتهای مازندران شروع شد اما یک پرسش اساسی در ذهن دوستداران طبیعت همواره پابرجاست که آیا دوباره تک درنای سیبری را در استان خواهند دید؟

تنها بازمانده درنای سیبری امسال ۹ آبانماه در تالاب بین المللی فریدونکنار دیده شد که موجبات شادی مردم منطقه را فراهم آورد و چند روزی است که مازندران را به مقصد سفری دور و دراز ترک کرده است.

هفته های پیش رو آخرین روزهای حضور قوهای مهاجر در تالاب های مازندران است و این پرندگان زیبا، تالاب های استان را با همه تلخی ها و شیرینی هایش با پرواز به سرزمین های شمالی ترک می کنند و شاید دیدن دوباره برخی گونه ها برای طبیعت گردان به یک رویای دست نیافتنی تبدیل شود.

هر سال پنج هزار قطعه قوهای آوازه خوان به مازندران سفر می کنند که برخی از آنان اسیر دام‎ها و تورهای هوایی و شبانگاهی صیادان و شکارچیان غیرمجاز و از چرخه طبیعت حذف می شوند.

سالانه بیش از ۵۶۵ هزار قطعه از ۸۰ گونه پرندگان در ۴۰ سایت حیات وحش استان زیست می کنند و برخوردهای نامهربانه با پرندگان از یکسو و خشکی و کم شدن آب خلیج و تالابها از سوی دیگر از جمله دلایل کاهش شمار این پرندگان منحصر بفرد بوده است.

از بین زیستگاه های مازندران، تالاب سرخرود امسال میزبان 6 هزار قطعه قوی سپید و مهاجر بود که در اراضی شالیزاری منطقه زمستان گذرانی کردند و این را به گذران در تالابهای استان از جمله میانکاله ترجیح داده اند.

گونه های زمستان گذری که در تالاب‌های مازندران بسر می برند شامل ۲۰ گونه کنارآبزی، ۱۶ گونه اردکها، سه گونه قو سه گونه غاز، فلامینگو، ۱۱ گونه پرستو و کاکایی ها، ۱۰ گونه پرنده شکاری مثل عقابهای دریایی و ... هستند.

از سال ۱۳۵۴ به بعد، هر سال گزارش سفر درناها به ایران ثبت می شود و هر سال تعدادشان کم تر؛ تا جایی که از نسل آن ها تنها یک درنا باقی مانده است؛ امید نادیوژنی. این نام ایرانی - روسی است که نادیوژنی به عنوان فامیلی و به معنی امید بخش است و برای آخرین باقیمانده یک نسل انتخاب شده است. پرنده ای که یک نفره به ایران مهاجرت می کند و تنها باقیمانده درنای سیبری مهاجر به ایران است.

البته برای درناهای سیبری فقط ایران جای زمستان گذرانی نیست، چین نیز میزبان گروه های دیگری از چند هزار درنای مهاجر سیبری است که تعدادشان به بیش از ۳۲۰۰ قطعه می رسد، این تعداد به همین یک قطعه درنای سیبری مهاجر به ایران، کل موجودی درنای سیبری در دنیا است.

مشکل درنای سیبری آن قدر بالا گرفت که پروژه ای بین المللی با بودجه ۱۰ میلیون دلاری را برای نجاتش شروع کردند. پروژه ای که نتوانست برای نجات مهاجرین به ایران کاری انجام دهد.

جفت درناها بسیار به هم وفادارند. وقتی درنای سیبری همسری برای خود بر می گزیند تا آخر عمر با او می ماند و هرگز از او جدا نمی شوند، نکته جالب این است که درناها هرگز از اعضای خانواده شان همسری انتخاب نمی کنند. به همین دلیل است که درناها پراکنش ژنتیکی بالایی دارند.

درناها دارای پنج جنس مختلف و ۱۵ گونه هستند و تمامی درناها به‎عنوان گونه های حمایت‎شده محسوب می شوند، درناها در تمامی نقاط دنیا به جز نواحی قطبی و بخشی از آمریکای جنوبی زندگی می کنند.

برخی از درناها مانند درنای معمولی، درنای طناز از جمعیت خوبی برخوردارند اما برخی از آنها مانند درنای فریاد کش آمریکایی و درنای سیبری در معرض تهدید و خطر انقراض قرار دارند.

درنای سیبری از انواع در معرض خطر درناها و دارای سه جمعیت مستقل چین، هند و ایران هستندو زیستگاه زادآوری درناهای سیبری در نواحی شرق سیبری، نواحی غرب سیبری و مهاجران به چین و ایران است.

جمعیت مرکزی درنای سیبری و مهاجر به هند منقرض شده و در سال های اخیر گزارشی از مهاجرت درنا به هند و زیستگاه زمستانی آن در پارک «کئولادو» این کشور وجود ندارد.

جمعیت شرقی درنای سیبری و مهاجر به دریاچه پویانگ در چین جمعیت خوبی دارد، به طوری که حدود ۳ هزار قطعه برآورد شده است.

اداره‎کل حفاظت محیط زیست استان مازندران نیز با توجه به اهمیت این پرنده به عنوان پرنده‎ای در خطرانقراض اقدامات مختلفی برای حفاظت از درنا و زیستگاه آن از جمله جذب نیروهای محافظ همیار محیط بان، نصب تابلو برای شناسایی منطقه، برگزاری کلاس آموزشی برای جامعه محلی با موضوع درنا، خرید تجهیزات حفاظتی دوربین، تلسکوب، راه سازی جوجه درناهای سیبری، احداث مرکز پرنده شناسی و استفاده از خدمات مشاوران ملی و بین‎المللی را به انجام رسانده است.