سوادآموزی به توفیق فرمان امام خمینی(ره) از یک حرکت محدود فرهنگی، به نهضتی فراگیر تبدیل شد و از آن پس در شمار مقدس‌ترین آرمان‌های انقلاب اسلامی در آمد.
به بهانه روز سوادآموزی
لزوم نگاه ویژه مسئولان به فعالان عرصه سوادآموزی/ کاهش چشمگیر بی‌سوادی در سایه انقلاب اسلامی
تاریخ انتشارپنجشنبه ۷ دی ۱۳۹۶ - ۱۱:۰۱
کد مطلب : ۳۳۶۹۸۷
۰
به گزارش بلاغ به نقل از بابل‌نوین، یکی از شاخص‌های رشد در جوامع متمدن، میزان بهره‌مندی مردم آن کشور از حداقل سواد نوشتن و خواندن است. بدیهی است مبارزه با بی‌سوادی نه تنها در مقوله توسعه فرهنگی به عنوان نخستین گام قلمداد می‌شود بلکه در حوزه‌های اجتماعی و اقتصادی و سیاسی نیز حائز اهمیت ویژه‌ای است.
در تعریف سنتی سواد توانایی خواندن و نوشتن است اما در مفهوم نوین این واژه به سطحی از خواندن و نوشتن که برای ارتباط کافی است گفته می‌شود و یا سطحی که یک فرد بتواند مفهوم را بفهمد و انگاره‌ها و اندیشه‌هایش را تا جایی که بتواند در آن جامعه سهیم باشد بیان کند، سازمان یونسکو UNESCO نیز سواد را بدین گونه تعریف کرد: «باسوادی توانایی شناخت٬ درک٬ تفسیر٬ ساخت، برقراری ارتباط و محاسبه در استفاده از مواد چاپ‌شده و نوشته‌شده مربوط به زمینه‌های گوناگون است، باسوادی زنجیره آموزشی را که توانایی رسیدن به اهداف، توسعه دانش و پتانسیل، و شرکت کامل در جامعه‌ای بزرگتر را برای یک فرد فراهم می‌کند، دربر دارد.»
اهمیت کسب علم در اسلام
دین مبین اسلام که به عنوان آخرین و کامل ترین ادیان از سوی پروردگار به سوی بشر فرستاده شد در همه زمینه‌ها و ابعاد دارای راهنمایی‌های جامع و کامل است، یکی از مسائلی که در اسلام تأکید فراوانی بر آن شد تعلیم و تربیت است.
تعلیم و تربیت اساس نظام فکری اسلام را تشکیل می‌دهد، هدف تعلیم و تربیت اسلامی تربیت انسان مهذب و دانش‌آموزی از نگاه اسلام ابزار دانایی است. از همین رو اولین کلمه و نخستین فرمان آخرین کتاب آسمانی، امر به خواندن بود.
در زمینه تعلیم و تعلم و تربیت آیات و روایات بسیاری داریم که نشان دهنده اهمیت و جایگاه ویژه آموزش در مکتب آسمانی اسلام است، دین اسلام از همان آغاز به از بین بردن جهل و بی‌سوادی پرداخت و تعلیم و تربیت را به عنوان برنامه‌ای الهی و پسندیده به مردم معرفی کرد.
اسلام دین بیداری، روشنگری و آگاهی است و هر نوع جهل و بی‌سوادی را محکوم می‌داند و همگان را به فراگرفتن دانش امر می‌کند.
تاریخچه نهضت سوادآموزی در ایران
سال‌ها پیش خواندن و نوشتن برای مردم ایران در حد یک رویا بود، رویایی که فقط طبقات عیان و اشراف می‌توانستند به آن جامه عمل بپوشانند، آن روزها اگر کسی خواندن و نوشتن می‌دانست یک سر و گردن از مردم روزگار خود بالاتر بود.
در حکومت های گذشته آموزش همگانی نبوده و همه اقشار جامعه نمی توانستند از نعمت علم و تحصیل برخوردار باشند، در برخی حکومت ها جز درباریان و اشراف زادگان، دیگران از آموختن محروم بودند و در برخی دیگر تنها اغنیا می‌توانستند آموزش ببینند و طبقات محروم جامعه از فراگرفتن دانش بی‌بهره بودند، در نظام پهلوی نیز با آن که در ظاهر تبلیغ فراوانی برای سوادآموزی می‌شد اما این امر همگانی نبود، شمار چشم‌گیری از مردم در بی‌سوادی به سر می بردند و این همان چیزی بود که استعمار می‌خواست تا به راحتی بتواند به کشور تسلط همه‌جانبه پیدا کند.
اما سال ۵۷ را می‌توان سال شکوفایی سوادآموزی در ایران دانست زیرا در این سال فصل جدیدی در تاریخ سوادآموزی ایران گشوده شد، تشکیل نهضت مقدس سوادآموزی، اقتضای روح و مرام انقلاب اسلامی بود و اگر چنین نبود جای هزار شگفتی و تاسف بود.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی با صدور فرمان حضرت امام خمینی (ره) مبنی بر تشکیل نهضت سواد آموزی در ٧ دی ماه ١٣۵٨ و بسیج همگانی برای از بین بردن بی‌سوادی در جامعه اسلامی، همه مردم عزم خود را جزم کردند تا ریشه بی‌سوادی را از سراسر کشور برکنند.
از آن زمان نهضت سوادآموزی شروع به کار کرد، امکان تشکیل کلاس را در تمام نقاط کشور به وجود آورد و تاکنون سازمان نهضت سوادآموزی با توجه به محرومیت بیشتر زنان از نظر سواد و آموزش نسبت به مردان در راستای اهداف آموزش برای همه و به منظور کاهش اختلاف وضعیت سواد و آموزش بین زنان و مردان گام برداشت.
بخشی از پیام رهبر کبیر انقلاب مبنی بر تشکیل نهضت سوادآموزی
حضرت امام خمینی(ره) در پیامی درباره اهتمام به امر سوادآموزی فرمودند: «ملت شریف ایران، از جمله نیازهای اولیه برای هر ملت که در ردیف بهداشت و مسکن، بلکه مهم تر از آنهاست آموزش بر همگان است، مایه بسی خجلت است در کشوری که مهد علم و ادب بوده و در سایه اسلام زندگی می کند ـ که طلب علم را واجب دانسته است ـ از نوشتن و خواندن محروم باشد. باید در برنامه دراز مدت، فرهنگ وابسته کشورمان را به فرهنگ مستقل و خودکفا تبدیل کنیم، تمامی بی‌سوادان برای یادگیری و تمام خواهران و برادران باسواد برای یاد دادن به پا خیزند و وزارت آموزش و پرورش با تمام امکانات به پا خیزد. برادران و خواهران ایمانی! برای رفع این نقیصه دردآور بسیج شوید و ریشه این نقص را از بُن برکنید. »
نگاه ویژه مقام معظم رهبری به امر سوادآموزی
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای (مدظله‌العالی) همواره بر کسب علم تاکید کرده‌اند و پیرامون لزوم ریشه‌کن کردن بی‌سوادی در کشور نیز فرمودند: «برادران و خواهران نهضت سوادآموزی بدانند که در حال جهادند، به شهرها و روستاهای دورافتاده رفتن و در خانه‌ها را زدن و در مساجد کلاس تشکیل دادن و بدون چشمداشت احسنت و تشکری علم و سواد را ـ که ارزنده‌ترین هدیه‌هاست ـ به مردم دادن یک جهاد است، بی‌سوادی برای همه جوامع انسانی یک لکه ننگ است اما برای یک جامعه مسلمان انقلابی در این دوران و عصر پرزحمت که قدرت‌های بزرگ از بی‌سوادی و ناآگاهی مردم استفاده می‌کنند، بیشتر مایه ننگ است، نمی‌خواهم به بی‌سوادان اهانت کنم اما بی‌سوادی واقعا لکه ننگی است، خود بی سوادان و در کنار آنان با سوادان تلاش کنند که این لکه ننگ را بشویند. »
مشکلات مجاهدان عرصه سوادآموزی
سوادآموزان و زحمت کشان نهضت سواد آموزی مجاهدانی خستگی ناپذیرند که با سلاح دانش،توشه ایمان و بردباری به میدان مبارزه با جهل و بی‌سوادی قدم گذاشتند. خداوند در قرآن برای کسانی که در راه او جهاد می کنند مقام رفیع و درجه‌ای عظیم بر شمرد اما با گذشت سال‌ها از تاسیس نهضت سوادآموزی هنوز مشکلات آموزش‌دهندگان از قبیل گمنام بودن در سیستم آموزشی کشور، عدم‌پرداخت به موقع حقوق و بیمه، نبود ردیف‌های استخدامی، تدریس با حداقل امکانات و تجهیزات باقی است.
مسئله دیگر عدم امنیت شغلی این آموزش‌دهندگان است که بعد از سال‌ها تلاش و سابقه باز هم به استخدام در نمی‌آیند، در اینجا نکته‌ای که وجود دارد و باید از مسئولان پرسید این است که چرا با وجود کمبود نیرو و معلم در آموزش و پرورش و تصمیم این سازمان جهت برگزاری آزمون استخدامی، آموزش‌دهندگان را جذب نمی‌کنند با این وجود که آنان نیز دارای مدارک عالی هستند و علاوه بر آن به دلیل کار مداوم با بی‌سوادان از صبر و حوصله افزون‌تری برخوردارند.
راهکارهای جذب بی‌سوادان به سوادآموزی
نحوه برخورد آموزش‌یاران، اداره کلاس و محتوای آموزشی ارائه شده در کلاس‌ها از عواملی است که در جذب و یا دفع سوادآموزان نقش تاثیرگذاری دارند، در این بخش به برخی از راهکارهایی که به افزایش علاقه سوادآموزان به کسب علم و حضور در کلاس‌ها منجر خواهد شد اشاره می‌کنیم:
۱- ایجاد شادابی در کلاس
۲- انتخاب محتواهای ساده و روان جهت تدریس
۳- آغاز تدریس از علاقه‌‌مندی سوادآموزان مانند قرآن و احکام
۴- آموزش‌دهندگان به موقع و قبل از سوادآموزان در کلاس حضور یابند
۵- اهدای هدیه جهت تشویق و رشد سوادآموزان
نابودی بی‌سوادی همت همه افراد را در جامعه می‌طلبد
رحمان شاکری‌چناری رییس نهضت سوادآموزی شهرستان بابل در گفت‌وگو با خبرنگار ما اظهار کرد: با توجه به آماری که در سال ۹۵ تهیه شد ۹۷/۴ درصد از شهرستان بابل باسواد هستند و تنها ۲/۹۶ درصد بی‌سواد در این شهرستان داریم.
وی افزود: این امار شامل تمامی بخش‌های شهرستان بابل و شامل بندپی شرقی و غربی است، براساس این آمار و در میان جامعه هدف ما که زیر ۴۹ سال است، سه درصد مردان و پنج درصد زنان در روستاها بی‌واد هستند اما در شهر بابل شمار مردان بی‌سواد از زنان بیشتر است.
این مسئول ادامه داد: سعی ما در نهضت سوادآموزی شهرستان بر کاهش این آمار است زیرا اگر در تاریخ دینی‌مان توجه کنیم تلاش پیامبر برای اشاعه علم و دانش حتی در میان اسیران جنگی را می‌بینیم، رهبر کبیر انقلاب نیز به تبعیت از پیامبر اکرم(ص) با فرمان تاسیس نهضت سوادآموزی همواره بر این امر تاکید و از آن حمایت کردند، این رهبر انقلاب بی‌سوادی را برای کشوری چون ایران مایه شرمساری دانستند.
وی تصریح کرد: در راستای ریشه‌کن کردن بی‌سوادی در بابل و از آنجا که ما هم چون امام(ره) باور داریم وجود بی‌سواد برای شهرستانی چون بابل مایه ننگ است ابتدا افراد بی‌سواد را از طریق آمارگیری‌های سالیانه مانند هدفمندی یارانه، سیستم ثبت‌نام مدارس در شهر و روستاها شناسایی می‌کنیم، سپس اطلاعات این افراد را مورد استعلام قرار می‌دهیم و راستی‌آزمایی می‌شوند، در مرحله بعد آموزش‌یاران ما به صورت خونه‌به‌خونه برای جذب بی‌سوادان اقدام می‌کنند.
شاکری‌چناری ضمن تقدیر از زحمات آموزش‌دهندگان گفت: این عزیزان با مطالعه، تلاش و صبری زیاد در این عرصه فعالیت می‌کنند اما حتی استخدام نیستند و به صورت شرکتی با آنان قرارداد بسته می‌شود، ما امیدواریم در آینده آنان در آموز و پرورش استخدام شوند، اکثر آموزش‌دهندگان ما تحصیلات بالایی دارند و در امر آموزش صبر بالایی از خود نشان می‌دهند.
وی افزود: آموزش سوادآموزان در سه دوره سوادآموزی به مدت سه ماه، تحکیم به مدت چهار ماه و انتقال در شش ماه انجام می‌شود، افرادی که این سه دوره را پشت سر می‌گذراند در سطح ششم ابتدایی قرار می‌گیرند و می‌توانند به صورت آزاد ادامه تحصیل دهند.
این کارشناس ارشد فقه و مبانی اسلامی خاطرنشان کرد: در سال جاری ۲۷ کلاس سوادآموزی تشکیل داده شد و علاوه برگزاری کلاس طرح‌هایی مانند خواندن با خانواده برای اولین در شهرستان بابل اجرا کردیم، در این طرح کتاب‌هایی به صورت گردشی در اختیار افراد قرار می‌گیرد و آنان در منزل با خانواده جهت افزایش توانایی خود از آن استفاده می‌کنند، همچنین شش گروه کتابخوانی نیز با هدف عدم بازگشت به بی‌سوادی تشکیل دادیم.
وی ادامه داد: فهم مردم شهرستان بابل همواره از بسیاری از شهرها یک سروگردن بالاتر است و افراد اندیشمند بزرگی در سطح کشور در دامان این شهرستان پروش یافتند، برای چنین خطه‌ای با این سبقه علمی حیف است که بی‌سوادی داشته باشیم.
شاکری‌چناری در پایان گفت: ما امیدواریم افراد بی‌سواد و باسواد با همکاری یکدیگر ریشه بی‌سوادی را نابود سازند، نابودی بی‌سوادی همت همه افراد را در جامعه می‌طلبد، ما نیز همه امکانات را برای یادگیری فراهم کردیم و این راه را ادامه می‌دهیم، امیدواریم هیچ فردی وجود نداشته باشد که بی‌سواد باقی بماند و بتواند در پایان سوادآموزی جایزه نقدی که از سوی وزارت آموزش و پرورش اهدا می‌شود را دریافت کند.
آموزش‌دهنده در ابتدا باید مخاطب‌شناس باشد
سیدسمیه دریابری آموزش‌یار نهضت سوادآموزی در گفت‌وگو با خبرنگار ما اظهار کرد: افرادی که بنا به دلایلی نتوانستند تحصیلشان را ادامه دهند در دوره‌های سوادآموزی، انتقال و تحکیم سواد اولیه را یاد خواهند گرفت.
وی افزود: نخستین مسئله در مواجه با سوادآموزان که در رده سنی ۱۰ تا ۴۹ سال قرار دارند این است که ما نباید از آنان انتظار داشته باشیم از همان ابتدا عاشق درس باشند، به ویژه برای افرادی که پا به سن گذاشتند و مسئولیت‌های زندگی بر دوش‌شان است، این افراد ممکن است در زندگی مشکلاتی داشته باشند و نتوانند در کلاس‌ها حضور پیدا کنند، در این حالت آموزش‌دهنده است که باید اشتیاق به درس را در آنان به وجود آورد، از کارهایی که برای ایجاد اشتیاق می‌کنیم این است که دروس کاربردی و به صورت عملی باشد، در بدو ورود به کلاس وجود آنان را دلیل آمدن خودمان بیان می‌کنیم و برای ایجاد دوستی با آنان مراسم‌های مختلفی را تدارک می‌بینیم.
این مدرس بابلی ادامه داد: ما به عنوان آموزش‌دهنده در ابتدا باید مخاطب‌شناس باشیم، با آنان رابطه دوستی برقرار کنیم تا اعتماد شکل بگیرد، در این حالت آنان با درس و کلاس ارتباط بهتری خواهند داشت، برای مثال در روز اول درس را آغاز نمی‌کنیم بلکه یا به مرور حروف الفبا می‌پردازیم و یا به جهت ایجاد صمیمیت با افراد درسی که بیشتر دوست دارند مانند قرآن را در روزهای نخست تدریس می‌کنیم.
وی تصریح کرد: با وجود همه سختی‌های این شغل اما ما آموزش‌دهندگان سعی می‌کنیم با صبر و حوصله افراد را به درس مشتاق سازیم اما مسئولان نیز باید از آموزش‌دهندگان حمایت کنند تا انگیزه‌ای برای ادامه داشته باشند، مشکلاتی مانند عدم استخدام و عدم دریافت حقوق ثابت برای همه آموزش‌هندگان وجود دارد و تنها به دلیل اشتیاق و وجدان کاری است که این راه را ادامه می‌دهیم.
دریابری در پایان گفت: البته اقدامات مناسبی که از سوی جناب شاکری در راستای فسازی مناسب کلاس‌ها و ایجاد نشاط انجام شد جای تشکر دارد و امیدواریم همه مسئولان این حمایت‌ها را مدنظر قرار دهند.
تاثیر مثبت کسب علم در زندگی
معصومه حیدرنیاسماکوش سوادآموز بابلی در گفت‌وگو با خبرنگار ما اظهار کرد: بنده دوره‌های سوادآموزی، تحکیم و انتقال را در مدت سه سال تمام کردم، الان در سطح ششم ابتدایی هستم و برای ادامه تحصیل به صورت آزاد هم علاقه دارم.
وی افزود: در این مدت سوادآموزی آموزش‌دهندگان بسیار با صبر و حوصله با ما برخورد می‌کردند از جمله خانم نغمه نظری و سمیه دریابری که با تمرین و تکرارهای زیاد برای ما وقت می‌گذاشتند، من متاسفانه زمان زیادی در منزل برای انجام تکالیف نداشتم اما با زحمتی که معلمان کشیدند و علاقه‌ای که پیدا کردم برای انجام آنها اشتیاق داشتم.
این سوادآموز ضمن اشاره به تاثیر مثبت کسب علم در زندگی خود ادامه داد: حضور در کلاس‌ها و همراه با آن بالا رفتن سوادم باعث شد در ارتباط با افراد در جامعه، بازار و مراسم‌های مختلف راحت‌تر برخورد کنم و آگاهی بیشتری داشته باشم.
وی تصریح کرد: خوشبختانه با توجه به طرح‌های مثل خواندن با خانواده و کتاب‌هایی که به صورت رایگان در اختیار ما گذاشتند در منزل نیز به همراه همسرم خواندن را ادامه می‌دهم و درس‌هایی مانند ریاضی را مرور می‌کنم.
حیدرنیا سماکوش در پایان گفت: سوادآموزان دیگری نیز که با بنده در کلاس‌ها شرکت می‌کردند از وضعیت و امکاناتی که در اختیارمان قرار می‌دادند راضی بودند به ویژه از نحوه تدریس آموزش‌دهندگان که سعی می‌کردند به درستی همه چیز را به ما یاد بدهند.
اهمیت سوادآموزی از نگاه شهروندان
فهیمه زندیه (مدرس): با توجه به پیشرفت فرهنگی جامعه و بالارفتن نیاز ما به دانش در زمینه‌های مختلف مخصوصا در زمینه فناوری افراد در هر سنی نیاز به یادگیری و به روز بودن را در خودشون احساس می کنند و باید سواد لازم و مناسب با زمان خود را فرا بگیرند.
فاطمه جواهری (معلم ابتدایی): امروز دیگر هر فرد جامعه باید سواد اولیه و خواندن و نوشتن را بلد باشد و معلمان که در این زمینه فعالیت می‌کنند باید صبر بالایی داشته باشند تا سوادآموزان آرام‌آرام به درس علاقمند شوند.
حسین شعاری( معلم): لازمه رشد و پیشرفت هر جامعه سواد و علم‌آموزی همه اقشار جامعه است و مسئولان باید زیرساخت‌های لازم برای این امر را فراهم کنند.
به گزارش بابل‌نوین، سوادآموزی به توفیق فرمان امام خمینی(ره) از یک حرکت محدود فرهنگی، به نهضتی فراگیر تبدیل شد و از آن پس در شمار مقدس‌ترین آرمان‌های انقلاب اسلامی در آمد، به حتم، چنین آرمان مقدسی شایستگی آن را دارد که در کنار مهم‌ترین اهداف و برنامه‌های معجزه قرن یعنی انقلاب شکوهمند اسلامی بنشیند و سطری طلایی در کارنامه نهضت اسلامی در جهان معاصر باشد.
همگان می‌دانند که آموختن تنها دستاویز انسان در سراشیب نشناختن و ندانستن است اما همتی بلند می‌خواهد و توفیقی مداوم، در دین و آیینی که تعلیم و تعلم، عبادت است، جستجوی دانش، فریضه و عالم ارجمندترین کس در میان مردم است، محرومیت از خواندن و نوشتن، بخشودنی نیست.
جامعه‌ای سعادتمند است که به سلاح علم و ایمان مجهز باشد، دین بدون علم، ملعبه دست منافقان زیرک و علم بدون دین، همواره در انحراف بود، بنابراین وظیفه مربیان آن است که این دو بال را به طور موزون و هماهنگ در سوادآموزان تقویت کنند، تا از این طریق بتوانیم جامعه متعادل و سعادتمندی داشته باشیم و وظیفه مسئولان نیز این است که شرایط و امکانات مادی و معنوی کافی را برای آموزش‌دهندگان فراهم بیاورند، مشکلات عدیده این قشر از جمله عدم استخدام و دریافت حقوق ثابت را رفع کنند تا این مجاهدان عرصه سوادآموزی همچون راه انبیا را ادامه دهند.
در تعریف سنتی سواد توانایی خواندن و نوشتن است اما در مفهوم نوین این واژه به سطحی از خواندن و نوشتن که برای ارتباط کافی است گفته می‌شود و یا سطحی که یک فرد بتواند مفهوم را بفهمد و انگاره‌ها و اندیشه‌هایش را تا جایی که بتواند در آن جامعه سهیم باشد بیان کند، سازمان یونسکو UNESCO نیز سواد را بدین گونه تعریف کرد: «باسوادی توانایی شناخت٬ درک٬ تفسیر٬ ساخت، برقراری ارتباط و محاسبه در استفاده از مواد چاپ‌شده و نوشته‌شده مربوط به زمینه‌های گوناگون است، باسوادی زنجیره آموزشی را که توانایی رسیدن به اهداف، توسعه دانش و پتانسیل، و شرکت کامل در جامعه‌ای بزرگتر را برای یک فرد فراهم می‌کند، دربر دارد.»
اهمیت کسب علم در اسلام
دین مبین اسلام که به عنوان آخرین و کامل ترین ادیان از سوی پروردگار به سوی بشر فرستاده شد در همه زمینه‌ها و ابعاد دارای راهنمایی‌های جامع و کامل است، یکی از مسائلی که در اسلام تأکید فراوانی بر آن شد تعلیم و تربیت است.
تعلیم و تربیت اساس نظام فکری اسلام را تشکیل می‌دهد، هدف تعلیم و تربیت اسلامی تربیت انسان مهذب و دانش‌آموزی از نگاه اسلام ابزار دانایی است. از همین رو اولین کلمه و نخستین فرمان آخرین کتاب آسمانی، امر به خواندن بود.
در زمینه تعلیم و تعلم و تربیت آیات و روایات بسیاری داریم که نشان دهنده اهمیت و جایگاه ویژه آموزش در مکتب آسمانی اسلام است، دین اسلام از همان آغاز به از بین بردن جهل و بی‌سوادی پرداخت و تعلیم و تربیت را به عنوان برنامه‌ای الهی و پسندیده به مردم معرفی کرد.
اسلام دین بیداری، روشنگری و آگاهی است و هر نوع جهل و بی‌سوادی را محکوم می‌داند و همگان را به فراگرفتن دانش امر می‌کند.
تاریخچه نهضت سوادآموزی در ایران
سال‌ها پیش خواندن و نوشتن برای مردم ایران در حد یک رویا بود، رویایی که فقط طبقات عیان و اشراف می‌توانستند به آن جامه عمل بپوشانند، آن روزها اگر کسی خواندن و نوشتن می‌دانست یک سر و گردن از مردم روزگار خود بالاتر بود.
در حکومت های گذشته آموزش همگانی نبوده و همه اقشار جامعه نمی توانستند از نعمت علم و تحصیل برخوردار باشند، در برخی حکومت ها جز درباریان و اشراف زادگان، دیگران از آموختن محروم بودند و در برخی دیگر تنها اغنیا می‌توانستند آموزش ببینند و طبقات محروم جامعه از فراگرفتن دانش بی‌بهره بودند، در نظام پهلوی نیز با آن که در ظاهر تبلیغ فراوانی برای سوادآموزی می‌شد اما این امر همگانی نبود، شمار چشم‌گیری از مردم در بی‌سوادی به سر می بردند و این همان چیزی بود که استعمار می‌خواست تا به راحتی بتواند به کشور تسلط همه‌جانبه پیدا کند.
اما سال ۵۷ را می‌توان سال شکوفایی سوادآموزی در ایران دانست زیرا در این سال فصل جدیدی در تاریخ سوادآموزی ایران گشوده شد، تشکیل نهضت مقدس سوادآموزی، اقتضای روح و مرام انقلاب اسلامی بود و اگر چنین نبود جای هزار شگفتی و تاسف بود.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی با صدور فرمان حضرت امام خمینی (ره) مبنی بر تشکیل نهضت سواد آموزی در ٧ دی ماه ١٣۵٨ و بسیج همگانی برای از بین بردن بی‌سوادی در جامعه اسلامی، همه مردم عزم خود را جزم کردند تا ریشه بی‌سوادی را از سراسر کشور برکنند.
از آن زمان نهضت سوادآموزی شروع به کار کرد، امکان تشکیل کلاس را در تمام نقاط کشور به وجود آورد و تاکنون سازمان نهضت سوادآموزی با توجه به محرومیت بیشتر زنان از نظر سواد و آموزش نسبت به مردان در راستای اهداف آموزش برای همه و به منظور کاهش اختلاف وضعیت سواد و آموزش بین زنان و مردان گام برداشت.
بخشی از پیام رهبر کبیر انقلاب مبنی بر تشکیل نهضت سوادآموزی
حضرت امام خمینی(ره) در پیامی درباره اهتمام به امر سوادآموزی فرمودند: «ملت شریف ایران، از جمله نیازهای اولیه برای هر ملت که در ردیف بهداشت و مسکن، بلکه مهم تر از آنهاست آموزش بر همگان است، مایه بسی خجلت است در کشوری که مهد علم و ادب بوده و در سایه اسلام زندگی می کند ـ که طلب علم را واجب دانسته است ـ از نوشتن و خواندن محروم باشد. باید در برنامه دراز مدت، فرهنگ وابسته کشورمان را به فرهنگ مستقل و خودکفا تبدیل کنیم، تمامی بی‌سوادان برای یادگیری و تمام خواهران و برادران باسواد برای یاد دادن به پا خیزند و وزارت آموزش و پرورش با تمام امکانات به پا خیزد. برادران و خواهران ایمانی! برای رفع این نقیصه دردآور بسیج شوید و ریشه این نقص را از بُن برکنید. »
نگاه ویژه مقام معظم رهبری به امر سوادآموزی
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای (مدظله‌العالی) همواره بر کسب علم تاکید کرده‌اند و پیرامون لزوم ریشه‌کن کردن بی‌سوادی در کشور نیز فرمودند: «برادران و خواهران نهضت سوادآموزی بدانند که در حال جهادند، به شهرها و روستاهای دورافتاده رفتن و در خانه‌ها را زدن و در مساجد کلاس تشکیل دادن و بدون چشمداشت احسنت و تشکری علم و سواد را ـ که ارزنده‌ترین هدیه‌هاست ـ به مردم دادن یک جهاد است، بی‌سوادی برای همه جوامع انسانی یک لکه ننگ است اما برای یک جامعه مسلمان انقلابی در این دوران و عصر پرزحمت که قدرت‌های بزرگ از بی‌سوادی و ناآگاهی مردم استفاده می‌کنند، بیشتر مایه ننگ است، نمی‌خواهم به بی‌سوادان اهانت کنم اما بی‌سوادی واقعا لکه ننگی است، خود بی سوادان و در کنار آنان با سوادان تلاش کنند که این لکه ننگ را بشویند. »
مشکلات مجاهدان عرصه سوادآموزی
سوادآموزان و زحمت کشان نهضت سواد آموزی مجاهدانی خستگی ناپذیرند که با سلاح دانش،توشه ایمان و بردباری به میدان مبارزه با جهل و بی‌سوادی قدم گذاشتند. خداوند در قرآن برای کسانی که در راه او جهاد می کنند مقام رفیع و درجه‌ای عظیم بر شمرد اما با گذشت سال‌ها از تاسیس نهضت سوادآموزی هنوز مشکلات آموزش‌دهندگان از قبیل گمنام بودن در سیستم آموزشی کشور، عدم‌پرداخت به موقع حقوق و بیمه، نبود ردیف‌های استخدامی، تدریس با حداقل امکانات و تجهیزات باقی است.
مسئله دیگر عدم امنیت شغلی این آموزش‌دهندگان است که بعد از سال‌ها تلاش و سابقه باز هم به استخدام در نمی‌آیند، در اینجا نکته‌ای که وجود دارد و باید از مسئولان پرسید این است که چرا با وجود کمبود نیرو و معلم در آموزش و پرورش و تصمیم این سازمان جهت برگزاری آزمون استخدامی، آموزش‌دهندگان را جذب نمی‌کنند با این وجود که آنان نیز دارای مدارک عالی هستند و علاوه بر آن به دلیل کار مداوم با بی‌سوادان از صبر و حوصله افزون‌تری برخوردارند.
راهکارهای جذب بی‌سوادان به سوادآموزی
نحوه برخورد آموزش‌یاران، اداره کلاس و محتوای آموزشی ارائه شده در کلاس‌ها از عواملی است که در جذب و یا دفع سوادآموزان نقش تاثیرگذاری دارند، در این بخش به برخی از راهکارهایی که به افزایش علاقه سوادآموزان به کسب علم و حضور در کلاس‌ها منجر خواهد شد اشاره می‌کنیم:
۱- ایجاد شادابی در کلاس
۲- انتخاب محتواهای ساده و روان جهت تدریس
۳- آغاز تدریس از علاقه‌‌مندی سوادآموزان مانند قرآن و احکام
۴- آموزش‌دهندگان به موقع و قبل از سوادآموزان در کلاس حضور یابند
۵- اهدای هدیه جهت تشویق و رشد سوادآموزان
نابودی بی‌سوادی همت همه افراد را در جامعه می‌طلبد
رحمان شاکری‌چناری رییس نهضت سوادآموزی شهرستان بابل در گفت‌وگو با خبرنگار ما اظهار کرد: با توجه به آماری که در سال ۹۵ تهیه شد ۹۷/۴ درصد از شهرستان بابل باسواد هستند و تنها ۲/۹۶ درصد بی‌سواد در این شهرستان داریم.
وی افزود: این امار شامل تمامی بخش‌های شهرستان بابل و شامل بندپی شرقی و غربی است، براساس این آمار و در میان جامعه هدف ما که زیر ۴۹ سال است، سه درصد مردان و پنج درصد زنان در روستاها بی‌واد هستند اما در شهر بابل شمار مردان بی‌سواد از زنان بیشتر است.
این مسئول ادامه داد: سعی ما در نهضت سوادآموزی شهرستان بر کاهش این آمار است زیرا اگر در تاریخ دینی‌مان توجه کنیم تلاش پیامبر برای اشاعه علم و دانش حتی در میان اسیران جنگی را می‌بینیم، رهبر کبیر انقلاب نیز به تبعیت از پیامبر اکرم(ص) با فرمان تاسیس نهضت سوادآموزی همواره بر این امر تاکید و از آن حمایت کردند، این رهبر انقلاب بی‌سوادی را برای کشوری چون ایران مایه شرمساری دانستند.
وی تصریح کرد: در راستای ریشه‌کن کردن بی‌سوادی در بابل و از آنجا که ما هم چون امام(ره) باور داریم وجود بی‌سواد برای شهرستانی چون بابل مایه ننگ است ابتدا افراد بی‌سواد را از طریق آمارگیری‌های سالیانه مانند هدفمندی یارانه، سیستم ثبت‌نام مدارس در شهر و روستاها شناسایی می‌کنیم، سپس اطلاعات این افراد را مورد استعلام قرار می‌دهیم و راستی‌آزمایی می‌شوند، در مرحله بعد آموزش‌یاران ما به صورت خونه‌به‌خونه برای جذب بی‌سوادان اقدام می‌کنند.
شاکری‌چناری ضمن تقدیر از زحمات آموزش‌دهندگان گفت: این عزیزان با مطالعه، تلاش و صبری زیاد در این عرصه فعالیت می‌کنند اما حتی استخدام نیستند و به صورت شرکتی با آنان قرارداد بسته می‌شود، ما امیدواریم در آینده آنان در آموز و پرورش استخدام شوند، اکثر آموزش‌دهندگان ما تحصیلات بالایی دارند و در امر آموزش صبر بالایی از خود نشان می‌دهند.
وی افزود: آموزش سوادآموزان در سه دوره سوادآموزی به مدت سه ماه، تحکیم به مدت چهار ماه و انتقال در شش ماه انجام می‌شود، افرادی که این سه دوره را پشت سر می‌گذراند در سطح ششم ابتدایی قرار می‌گیرند و می‌توانند به صورت آزاد ادامه تحصیل دهند.
این کارشناس ارشد فقه و مبانی اسلامی خاطرنشان کرد: در سال جاری ۲۷ کلاس سوادآموزی تشکیل داده شد و علاوه برگزاری کلاس طرح‌هایی مانند خواندن با خانواده برای اولین در شهرستان بابل اجرا کردیم، در این طرح کتاب‌هایی به صورت گردشی در اختیار افراد قرار می‌گیرد و آنان در منزل با خانواده جهت افزایش توانایی خود از آن استفاده می‌کنند، همچنین شش گروه کتابخوانی نیز با هدف عدم بازگشت به بی‌سوادی تشکیل دادیم.
وی ادامه داد: فهم مردم شهرستان بابل همواره از بسیاری از شهرها یک سروگردن بالاتر است و افراد اندیشمند بزرگی در سطح کشور در دامان این شهرستان پروش یافتند، برای چنین خطه‌ای با این سبقه علمی حیف است که بی‌سوادی داشته باشیم.
شاکری‌چناری در پایان گفت: ما امیدواریم افراد بی‌سواد و باسواد با همکاری یکدیگر ریشه بی‌سوادی را نابود سازند، نابودی بی‌سوادی همت همه افراد را در جامعه می‌طلبد، ما نیز همه امکانات را برای یادگیری فراهم کردیم و این راه را ادامه می‌دهیم، امیدواریم هیچ فردی وجود نداشته باشد که بی‌سواد باقی بماند و بتواند در پایان سوادآموزی جایزه نقدی که از سوی وزارت آموزش و پرورش اهدا می‌شود را دریافت کند.
آموزش‌دهنده در ابتدا باید مخاطب‌شناس باشد
سیدسمیه دریابری آموزش‌یار نهضت سوادآموزی در گفت‌وگو با خبرنگار ما اظهار کرد: افرادی که بنا به دلایلی نتوانستند تحصیلشان را ادامه دهند در دوره‌های سوادآموزی، انتقال و تحکیم سواد اولیه را یاد خواهند گرفت.
وی افزود: نخستین مسئله در مواجه با سوادآموزان که در رده سنی ۱۰ تا ۴۹ سال قرار دارند این است که ما نباید از آنان انتظار داشته باشیم از همان ابتدا عاشق درس باشند، به ویژه برای افرادی که پا به سن گذاشتند و مسئولیت‌های زندگی بر دوش‌شان است، این افراد ممکن است در زندگی مشکلاتی داشته باشند و نتوانند در کلاس‌ها حضور پیدا کنند، در این حالت آموزش‌دهنده است که باید اشتیاق به درس را در آنان به وجود آورد، از کارهایی که برای ایجاد اشتیاق می‌کنیم این است که دروس کاربردی و به صورت عملی باشد، در بدو ورود به کلاس وجود آنان را دلیل آمدن خودمان بیان می‌کنیم و برای ایجاد دوستی با آنان مراسم‌های مختلفی را تدارک می‌بینیم.
این مدرس بابلی ادامه داد: ما به عنوان آموزش‌دهنده در ابتدا باید مخاطب‌شناس باشیم، با آنان رابطه دوستی برقرار کنیم تا اعتماد شکل بگیرد، در این حالت آنان با درس و کلاس ارتباط بهتری خواهند داشت، برای مثال در روز اول درس را آغاز نمی‌کنیم بلکه یا به مرور حروف الفبا می‌پردازیم و یا به جهت ایجاد صمیمیت با افراد درسی که بیشتر دوست دارند مانند قرآن را در روزهای نخست تدریس می‌کنیم.
وی تصریح کرد: با وجود همه سختی‌های این شغل اما ما آموزش‌دهندگان سعی می‌کنیم با صبر و حوصله افراد را به درس مشتاق سازیم اما مسئولان نیز باید از آموزش‌دهندگان حمایت کنند تا انگیزه‌ای برای ادامه داشته باشند، مشکلاتی مانند عدم استخدام و عدم دریافت حقوق ثابت برای همه آموزش‌هندگان وجود دارد و تنها به دلیل اشتیاق و وجدان کاری است که این راه را ادامه می‌دهیم.
دریابری در پایان گفت: البته اقدامات مناسبی که از سوی جناب شاکری در راستای فسازی مناسب کلاس‌ها و ایجاد نشاط انجام شد جای تشکر دارد و امیدواریم همه مسئولان این حمایت‌ها را مدنظر قرار دهند.
تاثیر مثبت کسب علم در زندگی
معصومه حیدرنیاسماکوش سوادآموز بابلی در گفت‌وگو با خبرنگار ما اظهار کرد: بنده دوره‌های سوادآموزی، تحکیم و انتقال را در مدت سه سال تمام کردم، الان در سطح ششم ابتدایی هستم و برای ادامه تحصیل به صورت آزاد هم علاقه دارم.
وی افزود: در این مدت سوادآموزی آموزش‌دهندگان بسیار با صبر و حوصله با ما برخورد می‌کردند از جمله خانم نغمه نظری و سمیه دریابری که با تمرین و تکرارهای زیاد برای ما وقت می‌گذاشتند، من متاسفانه زمان زیادی در منزل برای انجام تکالیف نداشتم اما با زحمتی که معلمان کشیدند و علاقه‌ای که پیدا کردم برای انجام آنها اشتیاق داشتم.
این سوادآموز ضمن اشاره به تاثیر مثبت کسب علم در زندگی خود ادامه داد: حضور در کلاس‌ها و همراه با آن بالا رفتن سوادم باعث شد در ارتباط با افراد در جامعه، بازار و مراسم‌های مختلف راحت‌تر برخورد کنم و آگاهی بیشتری داشته باشم.
وی تصریح کرد: خوشبختانه با توجه به طرح‌های مثل خواندن با خانواده و کتاب‌هایی که به صورت رایگان در اختیار ما گذاشتند در منزل نیز به همراه همسرم خواندن را ادامه می‌دهم و درس‌هایی مانند ریاضی را مرور می‌کنم.
حیدرنیا سماکوش در پایان گفت: سوادآموزان دیگری نیز که با بنده در کلاس‌ها شرکت می‌کردند از وضعیت و امکاناتی که در اختیارمان قرار می‌دادند راضی بودند به ویژه از نحوه تدریس آموزش‌دهندگان که سعی می‌کردند به درستی همه چیز را به ما یاد بدهند.
اهمیت سوادآموزی از نگاه شهروندان
فهیمه زندیه (مدرس): با توجه به پیشرفت فرهنگی جامعه و بالارفتن نیاز ما به دانش در زمینه‌های مختلف مخصوصا در زمینه فناوری افراد در هر سنی نیاز به یادگیری و به روز بودن را در خودشون احساس می کنند و باید سواد لازم و مناسب با زمان خود را فرا بگیرند.
فاطمه جواهری (معلم ابتدایی): امروز دیگر هر فرد جامعه باید سواد اولیه و خواندن و نوشتن را بلد باشد و معلمان که در این زمینه فعالیت می‌کنند باید صبر بالایی داشته باشند تا سوادآموزان آرام‌آرام به درس علاقمند شوند.
حسین شعاری( معلم): لازمه رشد و پیشرفت هر جامعه سواد و علم‌آموزی همه اقشار جامعه است و مسئولان باید زیرساخت‌های لازم برای این امر را فراهم کنند.
به گزارش بابل‌نوین، سوادآموزی به توفیق فرمان امام خمینی(ره) از یک حرکت محدود فرهنگی، به نهضتی فراگیر تبدیل شد و از آن پس در شمار مقدس‌ترین آرمان‌های انقلاب اسلامی در آمد، به حتم، چنین آرمان مقدسی شایستگی آن را دارد که در کنار مهم‌ترین اهداف و برنامه‌های معجزه قرن یعنی انقلاب شکوهمند اسلامی بنشیند و سطری طلایی در کارنامه نهضت اسلامی در جهان معاصر باشد.
همگان می‌دانند که آموختن تنها دستاویز انسان در سراشیب نشناختن و ندانستن است اما همتی بلند می‌خواهد و توفیقی مداوم، در دین و آیینی که تعلیم و تعلم، عبادت است، جستجوی دانش، فریضه و عالم ارجمندترین کس در میان مردم است، محرومیت از خواندن و نوشتن، بخشودنی نیست.
جامعه‌ای سعادتمند است که به سلاح علم و ایمان مجهز باشد، دین بدون علم، ملعبه دست منافقان زیرک و علم بدون دین، همواره در انحراف بود، بنابراین وظیفه مربیان آن است که این دو بال را به طور موزون و هماهنگ در سوادآموزان تقویت کنند، تا از این طریق بتوانیم جامعه متعادل و سعادتمندی داشته باشیم و وظیفه مسئولان نیز این است که شرایط و امکانات مادی و معنوی کافی را برای آموزش‌دهندگان فراهم بیاورند، مشکلات عدیده این قشر از جمله عدم استخدام و دریافت حقوق ثابت را رفع کنند تا این مجاهدان عرصه سوادآموزی همچون راه انبیا را ادامه دهند.
پربيننده ترين
پنجشنبه ۳۰ فروردين ۱۴۰۳ - ۰۰:۰۰
چهارشنبه ۲۹ فروردين ۱۴۰۳ - ۰۰:۰۰
چهارشنبه ۲۹ فروردين ۱۴۰۳ - ۱۲:۵۲
دوشنبه ۲۷ فروردين ۱۴۰۳ - ۱۱:۵۲
دوشنبه ۲۷ فروردين ۱۴۰۳ - ۰۸:۱۴
پنجشنبه ۳۰ فروردين ۱۴۰۳ - ۰۰:۱۰
سه شنبه ۲۸ فروردين ۱۴۰۳ - ۰۰:۱۲
شنبه ۲۵ فروردين ۱۴۰۳ - ۰۰:۱۴