به گزارش
بلاغ به نقل از بابلنوین، در سال ۱۳۷۲ خورشیدی ۲۴ آبان به عنوان روز کتاب و کتابخوانی تعیین شد و این روز، یکی از روزهای هفته کتاب نیز هست، نخستین هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران در روزهای چهارم تا دهم دی ماه سال ۱۳۷۲ با پیام رهبر فرزانه انقلاب اسلامی برگزار شد.
اهمیت کتاب و کتابخوانی این است که با نهادینه کردن عادت به مطالعه در همه تفکرات، اندیشهها و دلها اقدام تا با همگانی کردن شور،شوق و عشق به کتاب و کتابخوانی که آن در جامعه استمرار داشته باشد اما جای تاسف دارد که عادت به مطالعه جایگاهی در رشد همه جانبه در همه سطوح اجتماع ما پیدا نکرده و هنوز که است عدهای از خواندن سرباز میزنند که میبایست در پیشگیری از توسعه و گسترش بیشتر این آفت به منظور رشد و اعتلای فرهنگ عمومی کوشش و تلاش زیادی کرد و این معضل بزرگ را با جدیت و سختکوشی هرچه تمامتر از جامعه دور کرد.
توسعه و ترویج کتابخوانی در سالهای ۱۳۶۰ و ۱۳۵۰ مورد توجه یونسکو قرار گرفت و اکنون از موضوعها و دغدغههای بزرگ کشورهای در حال توسعه است.
اهمیت کتاب در بیانات مقام معظم رهبریحضرت آیتالله خامنهای همواره توجه ویژهای به کتاب داشته و در مناسبتهای مختلف بیانات راهگشایی در این زمینه ایراد فرمودهاند، دقت در بیانات ایشان و پیامهایی که در این زمینه ایراد فرمودهاند به روشنی وضعیت کتاب و کتابخوانی در ایران را روشن میکند، ضعفها را نشان میدهد و راهکارهای برونرفت از این وضعیت را ترسیم میکنند.
ایشان به عنوان عالیترین مقام کشور در حالی هرسال و در مناسبتهای مختلف دغدغههایشان را در این زمینه گوشزد میکنند که مدیران اجرایی در طول سالهای مختلف سرگرم ساختن تصویری ایدهآل از وضعیت موجود هستند.
ایشان در خصوص جایگاه کتاب و کتابخوانی فرمودند: «من هر زمانی که به یاد کتاب و وضع کتاب در جامعه خودمان میافتم، قلبا غمگین و متاسف میشوم، این به خاطر آن است که درکشور ما به هر دلیلی که شما نگاه کنید، باید کتاب اقلا ده برابر این میزان، رواج، توسعه و حضور داشته باشد، اگر به دلیل پرچمداری تفکر اسلامی و حاکمیت اسلام به حساب بیاورید، این معناصدق می کند چون اسلام به کتاب خواندن و نوشتن، خیلی اهمیت میدهد، اگر هر منصفی به بیانات نبی مکرم اسلام، ائمه (ع) و پیشوایان اسلام نگاه کند و ببیند که اینها در چه زمانی به کتاب و کتابخوانی دعوت میکردند و فرا میخواندند، همه افسانهها از ذهنش شسته خواهد شد و خواهد فهمید که دشمنان اسلام جز این نداشتند که افسانههای کتابسوزی و کتابستیزی را برسر زبانها بیندازند، چون اسلام پرچمدار کتابخوانی است.»
نقش خانواده در ترویج فرهنگ کتابخوانی و مطالعه
والدین همواره به عنوان الگوهای رفتاری نقش بسزایی در تربیت روانی، فکری وروند اجتماعی شدن فرزندان خود دارند، الگوهای رفتاری که در همه زمینهها نقش خود را در روند رو به رشد کودکان و نوجوانان نمایان و در جامعه بروز داده و نمودعینی دارند.
در ایجاد علاقهمندی، تشویق و ترغیب کودکان و نوجوانان اگرچه بجز خانواده گروههایی چون همسالان، معلمان، مراکز فرهنگی هنری، کتابخانهها، دستگاههای مرتبط با فعالیتهای فرهنگی و متولیان فرهنگ کتابخوانی نقش بسزایی را ایفا میکنند اما نمیتوان از این واقعیت غیرقابل انکار و عینی چشمپوشی کرد که پرچمدار این هویت بخشی فرهنگی خانواده بوده و در راس همه آنها قرار دارد.
وقتی امروز ما نسلی داریم که در خانواده جز تلویزیون چیزی ندیده و کتابخانه و کتابخوان در خانه نداشته است چه توقعی میتوان داشت؟
دلایل افول فرهنگ کتابخوانی
آمار جدید وزارت ارشاد درباره میزان مطالعه در ایران وسایر کشورهای آماری متاثرکننده است و براساس این آمار در میبابیم که بیشتر افراد در کشور ما دقایق محدودی را به مطالعه اختصاص میدهند، در حالیکه در برخی از کشورها متوسط چهار ساعت مطالعه در روز وجود دارد. تفاوت گاه به حدی است که نشانهای غمانگیز از عدم رغبت و علاقه مردم ما به مطالعه و کتاب را به رخ میکشد.
در این قسمت به برخی از علل افول فرهنگ کتابخوانی اشاره میکنیم:
۱- گسترش فناوری اطلاعات در سطح جامعه (اینترنت و ماهواره) و گذران اوقات فراغت از راههایی غیر از مطالعه.
۲- عدم توجه لازم به چاپ و مطالعه کتاب با وجود امکاناتی که شبکههای مجازی، سایت و وبلاگ.
۳- کم بودن تعداد کتابفروشی در سطح کشور
۴- عدم آموزش در خصوص الگوی مصرف دلیل دیگر افول کتابخوانی در ایران است.
دلیل اساسی رویگردانی ار کتاب در ایران نبود بستر آموزشی و بها ندادن به مطالعات و تحقیقات خارج از آموزشهای رسمی است.
سیستم نمرهای و مدرک محوری به جای ارتقای آگاهی و تخصص باعث شده که حتی بسیاری از فارغالتحصیلان دانشگاهی در رشتهای مربوطه خود هیچ تواناییو خلاقیتی خارج از آموزشهای رسمی نداشته باشند.
۵- بحران کنونی کتاب از روشن نبودن سیاستهای چاپ و نشر ناشی میشود.
۶- کتاب کالایی است که حداقل تبلیغات در موردآن انجام میشود، درباره همه مسائل ارقام نجومی برای تبلیغات خرج میشود، از رب گوجهفرنگی گرفته تا سینمای مردم پسند، میلیونها و گاهی میلیاردها تومان پول برای تبلیغات این موارد خرج میشود ولی متاسفانه در مورد کتاب این اتفاق نمیافتد.
استفاده از تکنولوژیهای نوین در افزایش شور و سرانه مطالعه موثر است
عیسی محمدیفیروزجایی رییس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان بابل در گفتوگو با خبرنگار ما اظهار کرد: کتاب و مطالعه در همه فرهنگها مورد تایید قرار گرفته و در فرهنگ دینیو ملی ما نیز جایگاه بسیار ممتازی دارد که هدف از نامگذاری یک هفته به نام این موضوع به جهت اهمیت این کار است.
وی افزود: افکار عمومی ما باید توجه داشته باشند که اگر جامعهای بخواهد به توسعه همه جانبه برسد رمز آن داشتن شناخت، آگاهیو اطلاعات به همراه بینش و بصیرت لازم است و یکی از ابزارهای لازم برای رسیدن به این مسئله کتاب و مطالعه است.
این مسئول ادامه داد: ما در شهرستان بابل در حوزه تولید محتوا در قالب کتاب توانمند هستیم و نویسندگان بسیار خوب و قابلی داریم اما انتظاری که این نویسندگان دارند این است که امکان دسترسی آسان مخاطبان به آثار آنان فراهم شود.
محمدی فیروزجایی تصریح کرد: اگر شهروندان ما دسترسی آسانتری به کتاب داشته باشند برای مثال در سالن انتظار، مطب دکتر، پارک و یا حتی در پیادهروی میتواند به افزایش فرهنگ کتابخوانی کمک بسزایی کند.
وی در پایان توجه به تکنولوژیهای نوین را در افزایش شور مطالعه موثر دانست و گفت: استفاده از فناوریهای جدید و تکنولوژی نوین نیز میتواند کمک بزرگی برای رونق کتابخوانی باشد، باید با تولید محتوا در فضای مجازی در این عرصه حضور فعال داشته باشیم نه اینکه منتظر باشیم که دیگران برای ما چه چیزی را مهیا میکنند، اینترنت و فضای مجازی امکان دسترسی آسان را هم ممکن میسازد.
مطالعه باید از سنین خردسالی نهادینه شود
زینب علیجانی کتابدار کتابخانه شهیدان نجاریان بابل در گفتوگو با خبرنگار ما اظهار کرد: مطالعه در شهرستان بابل به دلیل دانشجو پذیر بودن، رقابت بالای میان خانوادهها جهت افزایش توان علمی فرزندان، علاقه به مطالعه و اطلاعات عمومی نسبت به باقی شهرهای دیگر استان از وضعیت مناسبتری برخوردار است.
وی افزود: اما مشکلاتی چون بودجه ناکافی هم برای خریداران و هم برای مسئولان کتابخانه توان خرید کتاب را کاهش و در نهایت سرانه مطالعه را کم کرده است.
این کتابدار ادامه داد: کتابخانهها به دلیل نداشتن بودجه کافی امکان ارائه خدمات مناسب به مراجعهکنندگان را ندارند در صورتی که مردم از فعالیتهای کتابخانه و کتابهایی که در این مراکز وجود دارند اطلاعی ندارند.
علیجانی تصریح کرد: افرادی هم که در کتابخانهها عضو هستند نمیدانند چه کتابی را برای مطالعه انتخاب کنند و از شیوه صحیح مطالعه بیخبرند.
وی افزود: رمان، کتابهای دینی و ادبیات بیشترین طیف مطالعاتی مخاطبان را تشکیل میدهد و برخی از این مخاطبان نیز به دلیل تحصیل در مقطع دبیرستان بیشتر کتابهای کمک درسی را استفاده میکنند.
این کارشناس ارشد کتابداری خردسالی را سن مناسب برای ایجاد علاقه به مطالعه دانست و خاطرنشان کرد: علاقمندی به مطالعه و کتاب باید از سنین خردسالی آغاز شود زیرا شخصیت انسان از کودکی شکل میگیرد بنابراین باید کتابهایی در اختیار کودکان قرار بگیرد که باعث انس آنان با کتاب شود حتی اگر در سنین پایین کتاب را پاره کنند
وی ادامه داد: کتابخانه نجاریان نیز به دلیل اهمیت این موضوع بخش کودک را راهاندازی کرد و با انجام اقدامان فرهنگی در این مدت توانست در جهت علاقمندی کودکان به کتاب و کتابخوانی قدم بردارد.
علیجانی با اشاره به اهمیت مطالعه برای والدین یادآور شد: والدین برای تربیت نسلی که اهل مطالعه باشد باید خود نیز کتاب بخواند و نسبت به خواندن ذوق و شوق داشته باشد، اصولا توصیه میشود که از کتابهای ساده مطالعه را شروع کنیم تا انگیزه خواندن در افراد به وجود بیاید.
این کتابدار بابلی در پایان گفت: اگر ما تفکر و عقاید خود را با مطالعه بهدست آوریم دیگر کسی قادر نخواهد بود به عقایدمان توهین کند بلکه به تفکر در مورد عقاید ما خواهند پرداخت.
فضای مجازی جای مطالعه کتاب را نمیگیرد
فرحناز مرادی کتابخوان حرفهای در گفتوگو با خبرنگار ما اظهار کرد: بیشتر کتابخوانان حرفهای آشناییشان از دوران کودکیو با شعرو داستان در مسیر کتاب گره خورده است و به مرور بالا رفتن سن کتابهای سطح بالا را شروع کردم.
وی افزود: کتابخوانان حرفهای هر چقدر که سن بالا میرود باز هم برای خواندن بیشتر راغب میشوند زیرا احساس میکند خیلی چیزها را نمیدانم و تنها با کتاب است که میتوانم به آگاهی برسم.
مرادی ادامه داد: شاید اتفاقی باعث بهوجود آمدن علاقه افراد به مطالعه شود و یا خانواده، اما مهمترین دلیل اشتیاق فرد برای خواندن است، بدون هدایت نمیشود کتاب خواند در واقع هدایت از بیرونو اشتیاق از درون باهم عجین هستند.
وی تصریح کرد: به علت تمایل زیادم به مطالعه ۳۰ سال است که عضو کتابخانه عمومی هستم و اکثر آثار در زمینه ادبیات، شعر، روانشناسی و اخیرا فلسفه را دنبال میکنم.
این بانوی کتابخوان با اشاره به مشکلات در عرصه مطالعه اذعان کرد: بیشترین مشکلی که خود در زمینه کتابخوانی با آن مواجه هستم کمبود کتاب است، در نوجوانیو جوانی شاید این مشکل کمتر به چشم بیاید اما وقتی پا به سن میگذاریم خواسته و نیاز ما برای مطالعهو دانستن افزایش یافته و در نتیجه نیازمان به کتاب بیشتر میشود.
مرادی افزود: باید انواع کتابهابا ایدئولوژیو جهانبینیهای مختلف در دسترس باشد تا افراد با مطالعهو شناخت انواع تفکر به جهانبینی واحدی برسند و کتابداران نیز باید با آگاهی و مطالعه مداوم به مخاطبان در انتخاب کتابها کمک کنند.
وی در پایان گفت: فضای مجازی جای مطالعهو کتاب را نمیگیرد، زیرا خوراکی که کتاب به ما میدهد در فضای مجازی نیست، کتاب ما را عمیق میکند در صورتی که اطلاعات فضای مجازی سطحی است و ممکن است درست نباشد.
اهمیت کتابخوانی از نگاه مردم
علی کاظمی(فروشنده کتاب): لذت کتاب خواندن، ورق زدنو عطر کتاب چیزی است که جایگزین ندارد و کافی است شخصی لذت کتاب را بچشد تا معتاد خواندن شود.
کوروش رضاپور(کارمند): انسان همه آنچه را در ذهن پرورش میدهدو بر اساس آن زندگی میکند از مطالعه و تجربیات به دست میآورد که این هردو در کنار هم تکمیلکننده کمال انسانی است و امیدوارم در بابل کتابخوانی از مظلومیت خارج شود.
سمانه صالحطبری(نویسنده): آگاهی که با مطالعهو خواندن کتاب بهدست میآید بسیار عمیقتر از اطلاعات موجود در فضای مجازی استو نباید عادت خوب کتاب خواندن با مطالعات سطحی در فضای مجازی عوض شود.
به گزارش بابل نوین، قدمزدن در بوستان کتاب آنگاه لذتبخش است که چشم بگشایی و لابهلای گلهای باغ زیباترینها را میهمان آینه دل کنی، خواندن کتاب تنها مرور حروفی در پی هم نیست.
کتاب خواندن آنگاه ارزشمند و مفید است که اندیشه و تفکر بهدنبال داشته باشد، این همان عاملی است که به مطالعه ارزش میبخشد و آن را مفید میسازد.
اگر به ضرورت گسترش نشر کتابو فراگیر شدن کتابخوانی برای حفظ فرهنگ انسانیو تقویت قدرت دفاعی انسان در برابر یورش پیامآوران ویرانگر، اعتقاد داریم باید از همه راههای ارشادی و تشویقی بهره ببریم و حتی با برگزاری مسابقههای منطقهای و سراسری، شوقو ذوق را در افراد جامعه به ویژه جوانان برانگیزیم.