رمضان‌المبارک تنها فروبستن از خوردن و آشامیدن و عبادات مرسوم نیست، که قبل از خود، پیراسته‌شدن از کدورت‌ها و بدی‌ها و آراسته‌شدن به خوبی‌ها و دوست‌داشتن‌هاست.
تاریخ انتشارپنجشنبه ۱۸ خرداد ۱۳۹۶ - ۰۰:۰۱
کد مطلب : ۲۹۶۶۱۰
۰
به گزارش بلاغ، آداب و رسوم ماه مبارك رمضان یكی از مباحث مهم فرهنگ مردم است كه به واسطه قدمت خود، از قداست ویژه ای برخوردار است. متأسفانه در زندگی شهری و ماشینی، برخی از سنت‌های زیبا به بوته فراموشی سپرده شده‌اند و بسیاری دیگر نیز کم‌رنگ‌تر شده‌اند و ازآنجاکه این رسوم با باورهای اعتقادی و فرهنگی آمیخته‌شده‌اند، اهمیت فراوانی نیز دارند.
روزه، دربردارنده مقدس‌ترین سنت پیشرو
آداب، رسوم و عقاید مردم هر منطقه از کشور، ریشه در عقاید دینی و ملی آن‌ها دارد، که بارزترین عنصر هویت بخشی مردمان یک ناحیه محسوب می‌شود و باید در حفظ و انتقال آن به آیندگان کوشا بود، اما متأسفانه به آداب‌ورسوم توجه چندانی نمی‌شود و غباری از فراموشی بر آن‌ها نشسته است.
رحمت‌الله حسن‌پور، پیشکسوت فرهنگ و هنر استان مازندران دراین‌باره می‌گوید: یکی از رسوم قدیمی مازندرانی‌ها در ماه مبارک رمضان به استقبال رفتن این ماه مبارک والهی است که عمدتاً سه روز آخر ماه شعبان را به استقبال ماه رمضان می‌رفتند و اگر سه روز به علت گرما یا طولانی بودن روز، مقدور نمی‌شد؛ یک روز را به‌طور حتم به استقبال می‌رفتند که این سنت حسنه همچنان ادامه دارد.
وی اظهار کرد: در قدیم به علت عدم امکانات مانند برق، روشنایی، دستگاه‌های رسانه‌ای و خستگی مردم به خاطر کار در شالیزار و فعالیت‌های کشاورزی ممکن بود که عده‌ای سحر را خواب بمانند، بنابراین بعضی از مؤمنین با گرفتن حلب خالی در یکدست و چوب در دست دیگر با چوب روی حلب می‌کوبیدند و با فریاد سحر برخیز، سحر برخیز که صبح صادق آمد، مردم را برای خوردن سحر و روزه گرفتن از خواب، بیدار می‌کردند و اگر همسایه‌ای چراغ یا به گفته مازندرانی‌ها، رمپ پا (چراغ گردسوز) یا فانوس همسایه را خاموش می‌دید، بلافاصله بر در خانه می‌کوبیدند و او را از سحر آگاه می‌کردند.
حسن‌پور تصریح کرد: در مناطق کوهستانی استان مازندران و در روستاهای دوردست شهرستان سوادکوه و کوه‌های دو هزار شهرستان تنکابن و منطقه بندپی شهرستان بابل و به‌ویژه در چهاردانگه و دودانگه و روستاهای اتو، تاجیم، کلوپی، پیر نعیم، امیرکلا، بلوکش، سی پی سوادکوه و روستاهای دیگر، سنت حسنه سحر خوانی همچنان ادامه دارد.
روزه‌تری هدیه روزه‌داری
مسئول واحد مردم‌شناسی و میراث معنوی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری مازندران دراین‌باره می‌گوید:
بسیاری از مردم مازندران برای برآورده شدن آرزوها و ارتباط معنوی باخدا سه روز مانده به ماه مبارک رمضان را روزه می‌گیرند. در مازندران افرادی که حاجتی داشته باشند برای برآورده شدن آن، نذر ختم انعام می‌گیرند و برای این کار از کسانی که در قرائت قرآن تبحر دارند دعوت می‌کنند و به هنگام خواندن قرآن مقداری نمک، چند قرص نان و چند ظرف آب در سینی بزرگی می‌گذارند و در مجلس قرار می‌دهند.
طوبی اوصانلو بیان می‌کند: قدیم در مازندران رسم بود افرادی که فرزند پسر می‌خواستند نذر می‌کردند که در طول ماه مبارک رمضان مردم را برای خوردن سحری بیدار کنند، به این صورت که یک پیت حلبی خالی به گردن خود می‌آویختند و با چوب به آن ضربه می‌زدند تا مردم برای سحری بیدار شوند که البته این رسم‌ها هم‌اکنون از بین رفته است.
وی افزود: نذر حلوا از دیگر نذورات مردم این منطقه است که در شب ۱۵ ماه مبارک رمضان هم‌زمان با میلاد امام حسن مجتبی (ع)، زنان به‌عنوان نذر، قند، چای، خرما و زغال به مسجد می‌برند که این کار تا پایان ماه مبارک رمضان ادامه دارد.
اوصانلو اظهار داشت: کسانی که در مازندران برای نخستین بار به سن تکلیف می‌رسند و روزه می‌گیرند تا زمانی که از جانب بزرگ‌ترها به‌عنوان روزه‌تری هدیه‌ای نگیرند، افطار نمی‌کنند. معمولاً این هدایا شامل چادرنماز و طلاجات برای دختران، پول و انواع نقره‌جات قدیمی برای پسران است. مازندرانی‌ها بر این اعتقادند که سحر را نمی‌خوابند، زیرا نماز نافله شب می‌خوانند و به‌ویژه مناجات حضرت امیر در مسجد امیر را به نام مولا یا مولا زمزمه می‌کنند.
رمضان، زداینده بدی‌ها و فزوننده خوبی‌ها
طوبی اوصانلو بیان می‌کند: مردم مازندران در این ماه صله‌رحم را به‌جای آورده و به فقرا، محرومان و آشنایان افطاری می‌دهند.
وی بابیان اینکه مردم مازندران در شب‌های قدر و احیا، که شب نزول قرآن است، در روضه‌خوانی شهادت حضرت علی(ع) شرکت کرده و به سوگواری می‌پردازند، می‌افزاید: زنان و مردان شب‌های قدر را احیا نگه می‌دارند تا صبح بیدار مانده، دعا می‌خوانند و قرآن بر سر می‌گذارند.
مسئول واحد مردم‌شناسی و میراث معنوی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری مازندران یادآور می‌شود: در روز عید فطر پس از انجام نماز روز عید فطر، مردم مبالغ فطریِ خود را به افراد مستحق می‌دهند و اگر کسی در خانه‌ای مهمان باشد، به لحاظ دینی فطریِ آن به عهده صاحب‌خانه است که معمولاً به تعداد نفرات مبلغی را در نظر می‌گیرند.
غذای مازندرانی‌ها در رمضان‌المبارک
شیر آش، راغون دشو، شکر پلا، اوحلوا، آش ساک، کوکو، شامی سبزی، تخم‌مرغ و برنج و در قدیم نیز قرقناق از غذاهای محلی مازندران بود، که اعتقاد داشتند خوردن این غذاها در طول روز مانع گرسنگی و ضعف می‌شود.
مازندرانی‌ها ترجیح می‌دهند افطارشان را هرقدر هم که ساده باشد، با خانواده و فامیل شریک شوند و بنابراین در خانواده‌های گسترده مازندرانی، تقریباً هر شب مهمانی افطار برپاست.
بومیان ساکن مازندران می‌دانستند با درنظرگرفتن شرایط آب و هوایی و با توجه به کار سخت کشاورزی، دامداری و طولانی بودن روز در زمان روزه‌داری از کدام مواد طبیعی با چه ترکیبی خوراک تهیه کنند تا تحمل این ایام برای آنان آسان شود.
اوحلوا غذایی بسیار کامل است که مخلوطی از آب، شکر قرمز و کمی شیره خرمالوی وحشی به دست می‌آید. این غذا به خاطر داشتن مواد قندی طبیعی می‌تواند برای افطار بسیار مناسب باشد.
بومیان ساکن مازندران مخلوطی از برنج را خیس کرده و آرد کمی درشت‌تر، تخم‌مرغ، ادویه، کنجد و شکر را به آن افزوده و مانند کتلت سرخ می‌کنند. قماق غذایی بسیار مقوی است که مناسب سفره افطار است.
بومیان مازندرانی برای سحر تابستان‌های ماه مبارک رمضان نیز غذایی کامل و ازنظر طبع غذایی سرد را در نظر می‌گیرند. شکر پلا شامل مخلوطی از شکر قرمز و برنج است که مهمان سفره روزه‌داران می‌شود.
طرز پخت این بسیار ساده و سبک است. آرد، برنج نیمه و آرد را قوام آورده و کمی ادویه و سیرداغ با ترشی آلوچه جنگلی را به آن می‌افزایند. این غذا به‌عنوان آش در افطار تناول می‌شود.
راغون دشو غذایی است که برای کودکان بسیار مفید است. البته کسانی که در طول روز دچار تشنگی بسیار زیاد می‌شوند، از همان شکرپلا برای سحر استفاده می‌کنند. در این غذا کره محلی را آب کرده و شیره خرمالو به آن اضافه می‌کنند و به‌عنوان خورشت روی برنج ریخته و در زمان سحر میل می‌کنند.
شیرآش یا شیر برنج شامل مخلوطی از شیر، برنج و کمی نمک است که به‌عنوان افطار خورده می‌شود. این غذا به دلیل ترکیب شیر، برنج و شکر و سادگی در پخت معمولاً در سفره‌های افطار به‌وفور دیده می‌شود.
آش دوغ محلی مازندرانی، جزو غذاهای بسیار مفید و کامل است که در تابستان بر سفره افطار دیده می‌شود. این غذا از مخلوط دوغ، آب، برگ و ساقه‌ی چغندر سفید، باقلا خشک یا تازه، گشنیز و نعناع و برنج نیم دانه تهیه‌شده و در پایان به آن پیازداغ، سیر و نمک و فلفل اضافه می‌کنند.
روزه، دربردارنده مقدس‌ترین سنت پیشرو
آداب، رسوم و عقاید مردم هر منطقه از کشور، ریشه در عقاید دینی و ملی آن‌ها دارد، که بارزترین عنصر هویت بخشی مردمان یک ناحیه محسوب می‌شود و باید در حفظ و انتقال آن به آیندگان کوشا بود، اما متأسفانه به آداب‌ورسوم توجه چندانی نمی‌شود و غباری از فراموشی بر آن‌ها نشسته است.
رحمت‌الله حسن‌پور، پیشکسوت فرهنگ و هنر استان مازندران دراین‌باره می‌گوید: یکی از رسوم قدیمی مازندرانی‌ها در ماه مبارک رمضان به استقبال رفتن این ماه مبارک والهی است که عمدتاً سه روز آخر ماه شعبان را به استقبال ماه رمضان می‌رفتند و اگر سه روز به علت گرما یا طولانی بودن روز، مقدور نمی‌شد؛ یک روز را به‌طور حتم به استقبال می‌رفتند که این سنت حسنه همچنان ادامه دارد.
وی اظهار کرد: در قدیم به علت عدم امکانات مانند برق، روشنایی، دستگاه‌های رسانه‌ای و خستگی مردم به خاطر کار در شالیزار و فعالیت‌های کشاورزی ممکن بود که عده‌ای سحر را خواب بمانند، بنابراین بعضی از مؤمنین با گرفتن حلب خالی در یکدست و چوب در دست دیگر با چوب روی حلب می‌کوبیدند و با فریاد سحر برخیز، سحر برخیز که صبح صادق آمد، مردم را برای خوردن سحر و روزه گرفتن از خواب، بیدار می‌کردند و اگر همسایه‌ای چراغ یا به گفته مازندرانی‌ها، رمپ پا (چراغ گردسوز) یا فانوس همسایه را خاموش می‌دید، بلافاصله بر در خانه می‌کوبیدند و او را از سحر آگاه می‌کردند.
حسن‌پور تصریح کرد: در مناطق کوهستانی استان مازندران و در روستاهای دوردست شهرستان سوادکوه و کوه‌های دو هزار شهرستان تنکابن و منطقه بندپی شهرستان بابل و به‌ویژه در چهاردانگه و دودانگه و روستاهای اتو، تاجیم، کلوپی، پیر نعیم، امیرکلا، بلوکش، سی پی سوادکوه و روستاهای دیگر، سنت حسنه سحر خوانی همچنان ادامه دارد.
روزه‌تری هدیه روزه‌داری
مسئول واحد مردم‌شناسی و میراث معنوی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری مازندران دراین‌باره می‌گوید:
بسیاری از مردم مازندران برای برآورده شدن آرزوها و ارتباط معنوی باخدا سه روز مانده به ماه مبارک رمضان را روزه می‌گیرند. در مازندران افرادی که حاجتی داشته باشند برای برآورده شدن آن، نذر ختم انعام می‌گیرند و برای این کار از کسانی که در قرائت قرآن تبحر دارند دعوت می‌کنند و به هنگام خواندن قرآن مقداری نمک، چند قرص نان و چند ظرف آب در سینی بزرگی می‌گذارند و در مجلس قرار می‌دهند.
طوبی اوصانلو بیان می‌کند: قدیم در مازندران رسم بود افرادی که فرزند پسر می‌خواستند نذر می‌کردند که در طول ماه مبارک رمضان مردم را برای خوردن سحری بیدار کنند، به این صورت که یک پیت حلبی خالی به گردن خود می‌آویختند و با چوب به آن ضربه می‌زدند تا مردم برای سحری بیدار شوند که البته این رسم‌ها هم‌اکنون از بین رفته است.
وی افزود: نذر حلوا از دیگر نذورات مردم این منطقه است که در شب ۱۵ ماه مبارک رمضان هم‌زمان با میلاد امام حسن مجتبی (ع)، زنان به‌عنوان نذر، قند، چای، خرما و زغال به مسجد می‌برند که این کار تا پایان ماه مبارک رمضان ادامه دارد.
اوصانلو اظهار داشت: کسانی که در مازندران برای نخستین بار به سن تکلیف می‌رسند و روزه می‌گیرند تا زمانی که از جانب بزرگ‌ترها به‌عنوان روزه‌تری هدیه‌ای نگیرند، افطار نمی‌کنند. معمولاً این هدایا شامل چادرنماز و طلاجات برای دختران، پول و انواع نقره‌جات قدیمی برای پسران است. مازندرانی‌ها بر این اعتقادند که سحر را نمی‌خوابند، زیرا نماز نافله شب می‌خوانند و به‌ویژه مناجات حضرت امیر در مسجد امیر را به نام مولا یا مولا زمزمه می‌کنند.
رمضان، زداینده بدی‌ها و فزوننده خوبی‌ها
طوبی اوصانلو بیان می‌کند: مردم مازندران در این ماه صله‌رحم را به‌جای آورده و به فقرا، محرومان و آشنایان افطاری می‌دهند.
وی بابیان اینکه مردم مازندران در شب‌های قدر و احیا، که شب نزول قرآن است، در روضه‌خوانی شهادت حضرت علی(ع) شرکت کرده و به سوگواری می‌پردازند، می‌افزاید: زنان و مردان شب‌های قدر را احیا نگه می‌دارند تا صبح بیدار مانده، دعا می‌خوانند و قرآن بر سر می‌گذارند.
مسئول واحد مردم‌شناسی و میراث معنوی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری مازندران یادآور می‌شود: در روز عید فطر پس از انجام نماز روز عید فطر، مردم مبالغ فطریِ خود را به افراد مستحق می‌دهند و اگر کسی در خانه‌ای مهمان باشد، به لحاظ دینی فطریِ آن به عهده صاحب‌خانه است که معمولاً به تعداد نفرات مبلغی را در نظر می‌گیرند.
غذای مازندرانی‌ها در رمضان‌المبارک
شیر آش، راغون دشو، شکر پلا، اوحلوا، آش ساک، کوکو، شامی سبزی، تخم‌مرغ و برنج و در قدیم نیز قرقناق از غذاهای محلی مازندران بود، که اعتقاد داشتند خوردن این غذاها در طول روز مانع گرسنگی و ضعف می‌شود.
مازندرانی‌ها ترجیح می‌دهند افطارشان را هرقدر هم که ساده باشد، با خانواده و فامیل شریک شوند و بنابراین در خانواده‌های گسترده مازندرانی، تقریباً هر شب مهمانی افطار برپاست.
بومیان ساکن مازندران می‌دانستند با درنظرگرفتن شرایط آب و هوایی و با توجه به کار سخت کشاورزی، دامداری و طولانی بودن روز در زمان روزه‌داری از کدام مواد طبیعی با چه ترکیبی خوراک تهیه کنند تا تحمل این ایام برای آنان آسان شود.
اوحلوا غذایی بسیار کامل است که مخلوطی از آب، شکر قرمز و کمی شیره خرمالوی وحشی به دست می‌آید. این غذا به خاطر داشتن مواد قندی طبیعی می‌تواند برای افطار بسیار مناسب باشد.
بومیان ساکن مازندران مخلوطی از برنج را خیس کرده و آرد کمی درشت‌تر، تخم‌مرغ، ادویه، کنجد و شکر را به آن افزوده و مانند کتلت سرخ می‌کنند. قماق غذایی بسیار مقوی است که مناسب سفره افطار است.
بومیان مازندرانی برای سحر تابستان‌های ماه مبارک رمضان نیز غذایی کامل و ازنظر طبع غذایی سرد را در نظر می‌گیرند. شکر پلا شامل مخلوطی از شکر قرمز و برنج است که مهمان سفره روزه‌داران می‌شود.
طرز پخت این بسیار ساده و سبک است. آرد، برنج نیمه و آرد را قوام آورده و کمی ادویه و سیرداغ با ترشی آلوچه جنگلی را به آن می‌افزایند. این غذا به‌عنوان آش در افطار تناول می‌شود.
راغون دشو غذایی است که برای کودکان بسیار مفید است. البته کسانی که در طول روز دچار تشنگی بسیار زیاد می‌شوند، از همان شکرپلا برای سحر استفاده می‌کنند. در این غذا کره محلی را آب کرده و شیره خرمالو به آن اضافه می‌کنند و به‌عنوان خورشت روی برنج ریخته و در زمان سحر میل می‌کنند.
شیرآش یا شیر برنج شامل مخلوطی از شیر، برنج و کمی نمک است که به‌عنوان افطار خورده می‌شود. این غذا به دلیل ترکیب شیر، برنج و شکر و سادگی در پخت معمولاً در سفره‌های افطار به‌وفور دیده می‌شود.
آش دوغ محلی مازندرانی، جزو غذاهای بسیار مفید و کامل است که در تابستان بر سفره افطار دیده می‌شود. این غذا از مخلوط دوغ، آب، برگ و ساقه‌ی چغندر سفید، باقلا خشک یا تازه، گشنیز و نعناع و برنج نیم دانه تهیه‌شده و در پایان به آن پیازداغ، سیر و نمک و فلفل اضافه می‌کنند.
پربيننده ترين
دوشنبه ۳ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۲۳:۵۷
دوشنبه ۳ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۰۰:۱۰
سه شنبه ۴ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۱۶:۵۵
دوشنبه ۳ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۲۳:۱۸
دوشنبه ۳ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۲۲:۱۷
سه شنبه ۴ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۰۰:۲۳
يکشنبه ۲ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۰۰:۱۷
شنبه ۱ ارديبهشت ۱۴۰۳ - ۰۰:۱۴