شورای عالی انقلاب فرهنگی تا نقطه ایده‌آل مسیری طولانی درپیش دارد/ تشکیل شورا نقطه عطف احیای فرهنگ اسلامی

به گزارش بلاغ، پس از فروپاشی رژیم پهلوی و پیروزی انقلاب اسلامی، نهادهای مختلف یکی پس از دیگری پا گرفت؛ انقلاب اسلامی تغییر و تحول بنیادینی در عرصه‌های گوناگون اجتماعی به وجود آورد که مقوله فرهنگ از جایگاه و پایگاه ممتازی برخوردار و ادامه کار نظام آموزشی با شیوه سابق امری غیرقابل‌تصور بود، و تغییر در نظام، بدون تغییر در فرهنگ حاکم بر آن، تصوری ناموجه است.

پیام نوروزی امام خمینی(ره) در اول فروردین 1359 نقطه عطفی در تاریخ انقلاب فرهنگی است، ایشان در بند 11 این پیام بر ضرورت ایجاد انقلاب اساسی در دانشگاه‌های سراسر کشور، تصفیه اساتید مرتبط با شرق و غرب و تبدیل دانشگاه به محیطی سالم برای تدوین علوم عالی اسلامی تأکید کردند.

پس از تعطیل رسمی دانشگاه‌ها، امام خمینی(ره) در 23/3/59 فرمانی را مبنی بر تشکیل ستاد انقلاب فرهنگی صادر کردند. در قسمتی از فرمان ایشان آمده است:
«مدتی است ضرورت انقلاب فرهنگی که امری اسلامی است و خواست ملت مسلمان است، اعلام‌شده و تاکنون اقدام مؤثری انجام‌نشده است و ملت اسلامی و خصوصاً دانشجویان باایمان متعهد نگران آن هستند و نیز نگران اخلال توطئه‌گران که هم‌اکنون گاه‌گاه آثارش نمایان می‌شود و ملت مسلمان و پایبند به اسلام خوف آن دارند که خدای‌نخواسته فرصت از دست برود و کار مثبتی انجام نگیرد و فرهنگ همان باشد که در طول مدت سلطه رژیم فاسد کارفرمایان بی‌فرهنگ، این مرکز مهم اساسی را در خدمت استعمارگران قرار داده بودند.»

پس‌ازاین فرمان هسته هفت‌نفری، که برای تشکیل این ستاد معرفی شدند، عبارت بودند از: علی شریعتمداری، محمدجواد باهنر، محمد مهدی ربانی املشی، حسن حبیبی، عبدالکریم سروش، شمس آل احمد، جلال‌الدین فارسی؛ که با تشکیل ستادی از افراد صاحب‌نظر، اساتید مسلمان، کارکنان متعهد باایمان و دیگر قشرهای تحصیل‌کرده، متعهد و مؤمن به جمهوری اسلامی دعوت نمایند تا شورایی تشکیل دهند و برای برنامه‌ریزی رشته‌های مختلف و خط‌مشی فرهنگی آینده دانشگاه‌ها، بر اساس فرهنگ اسلامی و انتخاب و آماده‌سازی اساتید شایسته، متعهد و آگاه و دیگر امور مربوط به انقلاب آموزشی اسلامی اقدام نمایند.

ستاد انقلاب فرهنگی طبق فرمان امام (ره) ملزم بود که در برخورد با مسائل دانشگاهی، فعالیت‌های خود را بر چند محور متمرکز کند:
1 ـ تربیت استاد و گزینش افراد شایسته برای تدریس در دانشگاه‌ها
2 ـ گزینش دانشجو
3 ـ اسلامی کردن جو دانشگاه‌ها و تغییر برنامه‌های آموزشی دانشگاه‌ها، به صورتی که محصول کار آن‌ها در خدمت مردم قرار گیرد.
با توجه به ناهماهنگی ضوابط و مقررات حاکم بر دانشگاه‌ها با شرایط انقلابی جامعه، قسمت اعظم فعالیت‌های ستاد بر اسلامی کردن دانشگاه‌ها و تعیین ضوابط و مقرراتی منطبق با موازین اسلامی متمرکز شد.

در شهریور سال 62 با توجه به نظر امام (ره) مبنی بر لزوم‌ترمیم و تقویت ستاد و مخصوصاً حضور مسئولین اجرایی در آن، به دنبال نامه رئیس‌جمهور وقت «آیت الله خامنه‌‏ای»، امام امت در تاریخ 8/6/62 طی نامه‌ای به پیشنهاد رئیس‌جمهور مبنی برترمیم و تکمیل ستاد انقلاب فرهنگی پاسخ دادند و از این تاریخ ستاد با ترکیب ذیل به فعالیت خود ادامه داد: نخست‌وزیر، وزرای فرهنگ و آموزش عالی و فرهنگ و ارشاد اسلامی، 2 نفر دانشجو به انتخاب جهاد دانشگاهی و آقایان علی شریعتمداری، احمد احمدی، عبدالکریم سروش و مصطفی معین.

با بازگشایی دانشگاه‌ها و توسعه مراکز آموزشی و گستردگی فعالیت ستاد انقلاب فرهنگی، ضرورت تقویت این نهاد بیش‌ازپیش احساس شد. به‌طوری‌که در 19 آذر 1363 دومین ترمیم عمده ستاد انقلاب فرهنگی توسط حضرت امام خمینی (ره) انجام گرفت و به‌این‌ترتیب شورای عالی انقلاب فرهنگی با ترکیبی جدید تشکیل شد.

ازجمله وظایف شورای عالی انقلاب فرهنگی، می‌توان در سه حوزه سیاست‌گذاری، تدوین ضوابط و نظارت تقسیم‌بندی نمود.

- تهیه و تدوین سیاست‌ها و طرح‌های راهبردی کشور در زمینه‌های مختلف فرهنگی ازجمله در حوزه‌های زنان، تبلیغات، اطلاع‌رسانی، چاپ و نشر، بی‌سوادی، دانشگاه‌ها، برقراری روابط علمی و پژوهشی و فرهنگی با سایر کشورها، همکاری حوزه و دانشگاه، فعالیت‌های دینی و معنوی، تهاجم فرهنگی و سایر حوزه‌های فرهنگی مربوطه ازجمله وظایف سیاست‌گذاری این شورا محسوب می‌شود.
- تعیین ضوابط تأسیس مراکز علمی و آموزشی و نیز ضوابط گزینش مدیران و استادان و دانشجویان ازجمله وظایف این شورا است.
- بررسی و تحلیل شرایط فرهنگی ایران و جهان، بررسی الگوهای توسعه و پیامدهای فرهنگی آن، بررسی وضع فرهنگ و آموزش کشور و نیز نظارت بر اجرای مصوبات شورا ازجمله وظایف نظارتی شورای عالی انقلاب فرهنگی است.

حجت‌الاسلام اسماعیل قلی پور امام‌جمعه شهرستان بابلسر در گفتگو با خبرنگار ما در این رابطه گفت: یکی از اهداف مهم این شورا تحول دانشگاه‌ها، مدارس و مراکز فرهنگی و هنری بر اساس فرهنگ صحیح اسلامی، گسترش و تقویت هر چه بیشتر آن‌ها برای تربیت متخصصان متعهد، اسلام‌شناسان متخصص، مغزهای متفکر و وطن‌خواه، نیروهای فعال و ماهر، استادان، مربیان و معلمان معتقد به اسلام و استقلال کشور است.

وی تشکیل این شورا را یکی از آثار ماندگار امام خمینی (ره) دانست و افزود: حضرت امام (ره) بعد از انقلاب بحث ضرورت تشکیل شورای عالی انقلاب فرهنگی را مطرح کردند تا این شورا بتواند مرکزی برای سیاست‌گذاری در حوزه فرهنگ باشد و روند رو به رشدی را در شاخصه‌های اسلامی ایجاد کند.

رفع دغدغه های فرهنگی نظام، وظیفه نخست شورا
امام‌جمعه بابلسر گفت: در این مدت شورای عالی انقلاب فرهنگی خدمات خوبی ارائه داده است که البته باوجود خلأهای فرهنگی موجود در جامعه، مسیر طولانی را تا نقطه ایده‌آل در پیش دارد.

قلی پور تصریح کرد: مهم‌ترین وظیفه این شورا رفع دغدغه‌های فرهنگی مقام معظم رهبری است که الحمدالله توانسته تا حدودی موفقیت‌های خوبی در این زمینه دست پیدا کند.

وی بروز نبودن و عدم مطابقت راهکارهای حل مشکلات فرهنگی با شرایط امروز را مهم‌ترین دلیل وجود آسیب‌های فرهنگی در جامعه دانست.

شورایی که ناموفق بود و هست
سید محمدرضا موسوی پژوهشگر مسائل سیاسی تشکیل شورای انقلاب فرهنگی را نقطه عطفی در احیاء فرهنگ اسلامی در مراکز علمی دانست و گفت: حضرت امام خمینی (ره) با هوشیاری تمام مسئله ناهمگونی فرهنگ حاکم با مراکز علمی بعد از انقلاب را دریافتند و دستور تشکیل این شورا را دادند.

وی افزود: همان‌طور که مقام معظم رهبری بارها مهم‌ترین دغدغه خود را مسائل فرهنگی اعلام کردند، اما هنوز مشکلات فرهنگی در جامعه وجود دارد.

پژوهشگر مسائل سیاسی خاطرنشان کرد: یکی از راهکارهای حل مشکلات فرهنگی در شورا انقلاب فرهنگی حمایت از نهادها دولتی و خصوصی برای تولید محتوا اسلامی است و فقط می‌توانیم با جایگزین کردن محتوای درست و بروز کردن آن، مشکلات فرهنگی جامعه را حل کنیم.

گفتنی است سومین ترمیم عمده شورای عالی انقلاب فرهنگی به سال 1375 برمی‌گردد که حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در تاریخ 14/9/75 با صدور پیامی ضمن تعیین ترکیب جدید اعضای شورای عالی بر اهمیت جایگاه و وظایف خطیر آن نیز تأکید فرمودند و بدین ترتیب شورای عالی انقلاب فرهنگی وارد مرحله جدیدی از حیات تشکیلاتی خود شد.