شاید اگر همه کسانی که در مناصب مختلف، توجهی به آزادی مطبوعات ندارند، به این مسئله فکر کنند که عمر منصب آنها کوتاه است و پس از طی یک دوره مشخص باید ناظر رفتار مسندنشینان بعدی باشند، لااقل برای بسته نشدن درهای نقد به روی خودشان، از آزادی مطبوعات دفاع کنند.
۰
به گزارش خبرنگار بلاغ، روز چهاردهم اردیبهشت، روز جهانی آزادی مطبوعات است. البته این روز در کشور ما موضوع رسانهها و فعالان این حوزه آنقدر بیاهمیت است که کمتر کسی پیدا میشود که این روز را به اهالی رسانهها تبریک گوید و یا به مناسبت این روز همایشی برگزار شود و از فعالان این عرصه تقدیری در حد رفع موانع پیشروی آنها به عمل آید.
آنچه که قانون و فرهنگمان میگوید
همه مطبوعات آزادند، مگر اینکه مقالات آنها مضر به حال کشور باشد. مطبوعات باید همیشه در خدمت اسلام و مردم کشور باشند و آزادیها در حدود قوانین مقدس اسلام و قانون اساسی به بهترین وجه تأمین شود.
البته معنی آزادی این نیست که هرکس بر خلاف قوانین و برخلاف قانون اساسی یک ملت، هر چه دلش خواست بگوید.
آزادی در حدود قوانین یک ملت است. همانگونه که رهبر کبیر انقلاب، حضرت امام خمینی(ره) در وصیتنامه سیاسی-الهی خویش آزادی مطبوعات را این چنین ترسیم کردهاند "وصیت من به مجلس شورای اسلامی در حال و آینده و رئیسجمهور و رؤسای جمهوری مابعد و به شورای نگهبان و شورای قضایی و دولت در هر زمان آن است که نگذارند این دستگاههای خبری مطبوعات و مجلهها از اسلام و مصالح کشور منحرف شوند و باید همه بدانیم که آزادی به شکل غربی آن، که موجب تباهی جوانان و دختران و پسران میشود، از نظر اسلام و عقل محکوم است و تبلیغات و مقالات و سخنرانیها و کتب و مجلات بر خلاف اسلام و عفت عمومی و مصالح کشور حرام است و بر همه ما و همه مسلمانان جلوگیری از آنها واجب است و از آزادیهای مخرب باید جلوگیری شود و از آن چه در نظر شرع حرام و آن چه برخلاف مسیر ملت و کشور اسلامی و مخالف با حیثیت جمهوری اسلامی است به طور قاطع اگر جلوگیری نشود همه مسئول میباشند".
به نظر میرسد تنها راه رسیدن به آزادی مطبوعات، پذیرش این واقعیت است که مطبوعات تجلّی خواستها، نیازها و تمایلات جامعه و مظهر رشد فرهنگی و تحمّلپذیری سیاسی و نشانه وجود آزادی در جامعه و کشور است و این امر زمانی میسر میشود که اولا مطبوعات در بیان مطالب و طرح موضوعات آزاد و مستقل از دولت باشند، ثانیاً در شکلدهی به هویت صنفی روزنامهنگاران تلاش شود، تا از طریق آن استقلال سیاسی، فرهنگی و اقتصادی مطبوعات به معنای واقعی کلمه به دست آید و اخلاق حرفهای تقویت شود.
رسانهها نیازمند آزادی بیان و استقلالاند
سیداحمد حسینی خبرنگار و فعال رسانهای مازندران طی گفتوگویی اظهار کرد: در حوزه دموکراسی، از رسانه به عنوان چهارمین رکن آن یاد میکنند، رکنی که از یکسو جریان راهبردی از سطح بالای قدرت به سوی جامعه را شکل میدهد و از سوی دیگر، نظارت جامعه نسبت به ساختار قدرت را فراهم میکند.
وی افزود: موفقیت و سعادت مطبوعات در دستیابی به این دو هدف نیز وابسته به دو عامل آزادی بیان و استقلال رسانههاست.
حسینی با بیان اینکه اگر یک رسانه فاقد هرگونه آزادی بیان باشد، فضایی کاملا یکطرفه و بیجهت در راستای قدرت را ادامه میدهد که جامعه را با خسارتهای بیشماری روبهرو میکند، تصریح کرد: عدم استقلال رسانه موجب میشود که نگاه حزبی بر تفکرات کلی تاثیرگذار باشد و بار دیگر این مردم هستند که متضرر میشوند.
این روزنامهنگار مازندرانی با بیان اینکه در ایران برخی از مطبوعات، آزادی بیان و استقلال خود را مدیون یک طیف خاص و یا دولت میدانند که این امر نیز موجب آسیب رسیدن به مردم میشود، خاطرنشان کرد: هرچند دموکراسی در ایران با نوع دموکراسی در سایر دنیا از تفاوتهای بنیادین برخوردار است، اما تعلق مهمترین مشکلی است که مطبوعات در کشور دارند.
وی با اشاره به میزان آزادی مطبوعات در مازندران گفت: در مازندران نیز تا حدودی این مشکل وجود دارد و رسانههای محلی خود را به یک طیف خاص برای دستیابی به منافع خود هدایت میکنند، اما در مجموع میتوان چنین گفت که آزادی به معنی انتقادهای طرفدارانه از یک گروه خاص به هر دلیلی وجود دارد.
حسینی اضافه کرد: ناگفته نماند برخی از رسانههای محلی در مازندران نیز با نگاه ارزشی در حال تولیدمحتوا هستند و برخی از ارزشها را پیگیری میکنند که به صراحت میتوانند به دور از هرگونه تعصب در راستای دستیابی به منافع مردم در تلاش باشند.
وی در پاسخ به این سوال که آیا نهادهای دولتی در کار مطبوعات دخالت میکنند؟، اظهار کرد: با دو نگاه میتوان به این پرسش پاسخ داد، برخی از دستگاههای دولتی به دلیل ماهیت خدماتی بودن آنها، خود را موظف میدانند که با ورود به رسانه جهتدهی مناسبی به فضای عمومی کشور دهند تا به نوعی امید در آن منطقه افزایش یابد، هر چند این نگاه میتواند آسیبهایی چون عملکردگرایی در بین دستگاهها را افزایش دهد، اما در مجموع به جهت افزایش انگیزه و توان مردم میتواند موثر واقع شود و خردهای بر آن نگرفت.
این فعال رسانههای مازندران ادامه داد: در نگاه دوم، جهتدهی نهادهای دولتی بر روی عملکرد خود در حالیکه به دنبال دستیابی به منافع حزب و یا گروه خاصی باشد، نه تنها مشکلآفرین است بلکه مردم آن منطقه بیشترین ضرر را میبینند.
حسینی تصریح کرد: در بسیاری از نهادهای دولتی شاهد دخالت مسئولان در مباحث رسانهای هستیم و در برخی از موارد متاسفانه به یک رسانه به عنوان دلال نگاه میکنند و با حرکات غیراخلاقی مانند دادن رشوه یا هدیه، بیجهت مسیر را به سویی که خود تمایل دارند تغییر میدهند.
وی در پاسخ به این سوال که «تاحال پیش آمده بابت خبری از سوی دستگاههای دولتی مورد بازخواست قرار بگیرید؟»، گفت: بله، چندینبار در طول مدت خبرنگاریام این موضوع به وجود آمده است، یک خبر از رئیس یک اداره موجب عصبانیت شدید آن مسئول شد و مدتها مورد بیمهری برخی از مسئولان قرار گرفتیم.
حسینی افزود: هرچند در تمامی موارد، رعایت اخلاق را سرلوحه کار خود قرار دادهام و بنابر اعتقاد شخصی، تنها جایگاه حقوقی افراد با هر شخصیتی قابلنقد است و وظیفه دخالت در امور شخصی یک مسئول را نداریم، اما متاسفانه برخی از مسئولان به زندگی خبرنگاران وارد میشوند و با الفاظ بد و برخورد نامناسب با آنها برخورد میکنند.
وی در پایان تاکید کرد: سواد کم رسانهای بسیاری از مسئولان، دلیل اصلی این نوع برخورد با خبرنگاران است که موجب شده خبرنگاران نیز نسبت به بسیاری از مسئولان و عملکرد آنها بیاعتماد شوند.
رسانه مردم یا ریحانه مسئولان؟!
علی یوسفی، عضو هئیت رئیسه خانه مطبوعات مازندران طی گفتوگویی با اشاره به میزان آزادی مطبوعات در این استان اظهار کرد: ظاهراً آزادی مطبوعات به معنای عام در مطبوعات مازندران وجود دارد، اما اگر با نگاهی دقیقتر به موضوع یاد شده بنگریم، شاهد هجمههای گوناگونی به برخی رسانهها هستیم.
وی افزود: بیان نقدمنصفانه رسانهها به عنوان تلنگر و تذکری دلسوزانه به برخی مسئولان، گاهی به میل دوستان نبوده و اتفاقاتی تلخ در این موضوع رخ میدهد.
یوسفی تصریح کرد: اما در مجموع رسانههای مازندران از حداقل آزادی مطبوعات برخوردارند.
عضو هئیت رئیسه خانه مطبوعات مازندران با بیان اینکه متأسفانه برخی نهادهای دولتی انتقاد را برنمیتابند و همواره از نقدهای حتی منصفانه به عنوان تخریب از سوی رسانهها برداشت دارند و به فشار و بعضاً تهدید روی میآورند، خاطرنشان کرد: بنده نیز در عرصه خطیر رسانه در طی فعالیت از این اتفاق مصون نبودم و فشارهای زیادی را تحمل کردم، اما هیچگاه از رسالت خود فاصله نگرفتم حتی به قیمت اتفاقات ناگوار.
وی در پاسخ به این سوال که شما به عنوان عضوی از هیئت رئیسه خانه مطبوعات مازندران چه فعالیتهایی در راه آزادی قلم مطبوعات در این استان انجام دادهاید؟ گفت: بنده به عنوان خادم همکاران رسانهای در هیئتمدیره خانه مطبوعات استان تمام تلاش خود را در کنار دوستان خوبم به کار بستهام تا استقلال مطبوعات تثبیت شود و اجازه تصمیمسازی و سیاستگذاری حوزه مطبوعات را به هیچ ارگان یا سازمانی نمیدهیم، چرا که خانه مطبوعات متولی امور رسانههای مازندران است و خوشبختانه مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی مازندران نیز در این مسیر یار و یاور ماست.
یوسفی در پایان تاکید کرد: برای آزادی مطبوعات در مازندران نیازمند اتحاد و همدلی بیشتری در بین همکاران رسانهای هستیم که امیدواریم این مهم محقق شود.
شاید اگر همه کسانی که در مناصب مختلف توجهی به آزادی مطبوعات ندارند، به این مسئله فکر کنند که عمر منصب آنها کوتاه است و پس از طی یک دوره مشخص باید ناظر رفتار مسندنشینان بعدی باشند، لااقل برای بسته نشدن درهای نقد به روی خودشان، از آزادی مطبوعات دفاع کنند.
خبرنگار یا زینتالمجالس
جابر اسلامی، دیگر فعال رسانهای مازندران، با اشاره به رسالت کنشگران حوزه رسانه، اظهار میدارد: خبرنگاران جایگاه مهمی در انعکاس واقعیتها، اخبار و اطلاعات دارند و درواقع تنظیمکننده رابطه بین مدیران و مردم و ایجادکننده فضای شفاف اطلاعرسانی در جامعه هستند، چراکه انعکاس مسائل ضروری، بهروز و اولویتدار جامعه و حل مشکلات مردم، از مهمترین وظایف مطبوعات اعم از مکتوب و مجازی است.
وی ادامه داد: طبق ماده 4 قانون مطبوعات، هیچ مقام دولتی و غیردولتی حق ندارد برای چاپ مطلب یا مقالهای درصدد اعمال فشار بر مطبوعات برآید و یا به سانسور و کنترل نشریات مبادرت کند. همچنین ماده 5 قانون مطبوعات، کسب و انتشار اخبار داخلی و خارجی که به منظور افزایش آگاهی عمومی و حفظ مصالح جامعه باشد، با رعایت این قانون را حق قانونی مطبوعات میداند.
وی با انتقاد از روش برخی روابط عمومیها در حذف حضور خبرنگاران، یادآور شد: متأسفانه این روزها در روابط عمومی ادارات، ایمیلکردن خبر برای خبرنگار و عدم اطلاعرسانی و یا دعوت آنها به جلسات، امری عادی شد و خبرنگار را در جلسات دعوت نکرده و یا گزینشی عمل میکنند. اخیرا بسیاری از ادارت در سطح استان نیز تلاش دارند در جلسات خود از حضور خبرنگار کمتر استفاده کنند و اکثر جلسات را بدون حضور آنها برگزار میکنند.
این خبرنگار اضافه کرد: اگرچه اکثر اخبار ایمیل شده با تأخیر چند روزه به خبرنگاران ارسال میشود، اما از مسئولان محترم استان انتظار میرود با دعوت از همهی خبرنگاران در جلسات خود، هرگونه شائبهای در خصوص هدایت افکار عمومی با خط و مشهای سیاسی را برطرف کنند!.
جابر اسلامی با بیان اینکه چهزیباست دولتی که خود را متصف به تدبیر میکند، در عمل نیز همانند گفتار خویش باشد، عنوان کرد: از آنجایی که هر حرکت ما در داخل و خارج کشور اثرگذار است، مسئولان مازندران حضور خبرنگاران را در جلسات خود امری الزامی بدانند.
وی در همین ارتباط افزود: یقیناً خبرنگاران دلسوز و اهلقلم با درک وضعیت کنونی، در منعکس کردن واقعیات جامعه با تیزهوشی و آگاهی تمام عمل میکنند، زیرا در کل ناآگاهی بر خط فشرده دشمن خواهد افزود.
این خبرنگار در پایان یادآور شد: در ماده 3 قانون مطبوعات آمده است، مطبوعات حق دارند نظرات، انتقادات سازنده، پیشنهادات، توضیحات مردم و مسئولین را با رعایت موازین اسلامی و مصالح جامعه درج و به اطلاع عموم برسانند.
ختم کلام...
روز جهانی مطبوعات را به نامآوران این عرصه، آنان که با اندیشهای روشن و وجدانی بیدار و با تلاش و کوشش شبانهروزی، سعی در عمل به تعهدات خود در برابر انسان و انسانیت دارند و آشکار کردن حقایق و مشکلات جامعه بشری و اطلاعرسانی مفید، دقیق و سازنده را با مطبوعات و رسانه سالم و هدایت رسالت قلمی خود میدانند، تبریک میگوییم.